We hebben niet de media die we verdienen (2)
We kregen de laatste weken alweer een emo-lawine van de media over ons heen, nu over de voorlopige vrijlating van Michelle Martin. Gevolg: ook de politici halen hun steekvlam boven: snel wetten wijzigen. Dat allemaal aangewakkerd door ‘de ouders’ wiens verdriet veranderde in onverzoenlijke haat die ze ruim mogen etaleren in de media. Een gevaarlijk pad dat leidt naar een emo-justitie, weg van de rechtsstaat.
De zaak Parweiz Sangari is met moeite voorbij (zie eerder artikel ‘We hebben niet de media die we verdienen’, 29.07.12 ), of de media gooien zich uitgebreid op een nieuw sensatiehoofdstuk, de voorlopige vrijlating van Michelle Martin.
Mark Grammens: ‘Stel dat de vrijlating van Mw Martin niet meer aandacht had gekregen dan die van om het even welke veroordeelde die na verloop van tijd gebruik maakt van de wet-Lejeune om vervroegd vrij te komen, een klein berichtje ergens, en niet, zoals thans, grote koppen op de voorpagina, en natuurlijk, op tv, dagenlang het eerste bericht van de dag gedurende wel twintig minuten, -welnu dus, in dat geval zou niet veel drukte zijn gemaakt rond de vrijlating van Mw Martin, en zou men "de opinie" nauwelijks iets hebben horen zeggen.’ (in Journaal nr. 635, 23 aug. ’12).
Als voorbeeld van die overweldigende steekvlamjournalistiek nemen we nog maar eens de omvang van de berichtgeving in De Standaard over Michelle Martin. We kunnen ervan uitgaan dat het bij de andere krantentitels opnieuw minstens evenveel, zoniet ‘nog veel meer van hetzelfde’ was, blijkbaar dus herhaaldelijk ook het tot 20 minuten durend eerste bericht in het TV-journaal! De Standaard publiceerde afgerond een twintigtal bladzijden reportages en berichtgeving in één maand tijd over de zaak Martin, 2 keer haalde ze bovendien de voorpagina, en in die tijd konden 7 opiniemakers er hun zeg over doen.
Nog Mark Grammens: ‘Tot die opinievorming hebben wel enkele personen die sinds twintig jaar door het leven gaan als "de ouders" bijgedragen door hun inmiddels in onverzoenlijke haat omgezet verdriet om hun dochter, die slachtoffer was van het echtpaar Dutroux, nog eens in alle media te etaleren, en daartoe dus ook de kans te krijgen. De toevallig allebei uit Limburg afkomstige heren Marchal en Lambrecks hebben intussen voldoende media-ervaring opgedaan om ervoor te zorgen dat naar hen wordt geluisterd. Of de politici die hen overladen met blijken van solidariteit, wel goed weten wat ze doen en hoe hun houding aktief de rechtsstaat ondermijnt, zou men hun wel eens willen vragen, maar er is niemand die het doet.’ (in Journaal nr. 635, 23 aug. ’12).
‘Een slachtoffergevoelige justitie investeert in de opbouw van gesprekken tussen dader en slachtofferpartijen’ …
Peter Adriaenssens, kliniekhoofd en hoofddocent kinderpsychiatrie aan het UZ Leuven en directeur van het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling, meent in De Morgen van 4 aug ’12 dat amateurisme de vrijlating van Michelle Martin tekent. Enkele uittreksels:
‘De gepaste straf voor daders als Dutroux en Martin is een complexe opdracht. Twee doelen moeten bereikt worden. In de eerste plaats is er de sanctie, daar zijn transparante wetten voor. Zoals deze dagen genoeg gezegd werd, is het gevaarlijk dat daaraan wijzigingen gebeuren louter op basis van het debat over een zaak. Het tweede doel is dat van bescherming. De bescherming van de slachtoffers en hun families die hersteld moet worden. Wat ze moet toelaten een leefbaar leven terug te vinden. Tenslotte moet ook de samenleving zich opnieuw beschermd voelen….
De kansen op herstel voor slachtoffers en hun familie, en het herstel van het gevoel van de samenleving dat bescherming van alle burgers ernstig genomen wordt, kan enkel bereikt worden door een beleid dat van bij de aanvang mikt op een pakket maatregelen. Fundament dat terugkeert bij ieder onderzoek is dat slachtoffers eerst antwoorden nodig hebben op alle vragen waar ze nog mee zitten, voor je ook maar kan denken aan een begin van vervroegde wat dan ook. Er is deze dagen in vele opinies geschreven dat het lijden van de families nooit zal stoppen. Dat is niet helemaal terecht. Meer zelfs: het komt ons iets te goed uit, want als dat letterlijk zo is hebben de critici gelijk: wat er ook gedaan wordt, voor de families van de slachtoffers zal het nooit goed zijn. Dat is pertinent onjuist. Families kunnen niet tot rust komen en meedenken over wat haalbaar is, als er niet met zorg geluisterd is naar de vragen die hun nog verteren en waarvan de dader meestal de antwoorden op zak heeft. Hoe pijnlijk moet het zijn voor hen in de krant te lezen dat volgens diverse bronnen in de gevangenis en rechters Martin echt spijt heeft en inzicht. Met het woord spijt herstelt niemand. Wel met antwoorden. Moeten zij het niet zijn, de families van de slachtoffers, die dit als eerste hadden moeten horen van haar? Een slachtoffergevoelige justitie investeert in de opbouw van gesprekken tussen dader en slachtofferpartijen. Dat start zo snel mogelijk, in de gevangenis dus, want er moet gerekend worden op een lange langzame weg. Er kan gewerkt worden met advocaten, bemiddelaars of rechtstreeks, er kan gesproken of geschreven worden. Als ze van dichtbij kunnen meemaken of er bij de dader besef van verantwoordelijkheid groeit, vragen waarop men antwoorden wil ook effectief een antwoord kunnen krijgen. Zij moeten haar kunnen vertellen wat het voor hen betekend heeft, door welke hel ze gingen en gaan, zodat ze met eigen ogen zien of er een mens tegenover hen groeit, dan wel iemand die uit juridische handigheid zegt 'ik heb spijt'. …’ (DM, 4 aug ’12).
… Maar wat als de slachtofferpartijen gesprekken weigeren?
Jean-Denis Lejeune, vader van Julie, heeft Michelle Martin nu een handgeschreven brief gestuurd waarin hij de ex-vrouw van Marc Dutroux vraagt naar de omstandigheden waarin zijn dochter om het leven is gekomen. De brief staat woensdag 29 aug ‘12 integraal in Paris Match, de dag nadat Martin vervroegd is vrijgekomen uit de gevangenis van Berkendael. Lejeune verduidelijkt ook dat hij geweigerd heeft mee te werken aan de bemiddelingspoging die Martin gevraagd had. Hij wil vermijden een vraag om verontschuldigingen te moeten aanhoren. (Letterlijk: ‘De beslissing van de strafuitvoeringsrechtbank zorgt voor emotie en onbegrip. Ik heb zin om te janken, om de onrechtvaardigheid van die beslissing uit te schreeuwen. Je hebt in het kader van een mogelijke bemiddeling gevraagd om mij te zien. Maar waarom? Om je te verontschuldigen of om ons jarenlange lijden met eigen ogen te zien?’) (* - sie onderaan een noot, toegevoegd op 01.09.12)
Het verhaal van Adriaenssens is zinvol, maar gezien de onverzoenlijke haat van ‘de ouders’ is ze op de zaak van de voorlopige vrijlating van Martin moeilijk toepasbaar. Een publicatie in Paris Match, waarin duidelijk staat dat Lejeune een ontmoeting met Martin weigerde, is wel heel iets anders dan wat Adriaenssens bedoelt met ‘een slachtoffergevoelige justitie die investeert in de opbouw van gesprekken tussen dader en slachtofferpartijen’.
Haat vervangt rouw bij ‘de ouders’
Nog Mark Grammens: ‘Het is niet omdat men begrip heeft voor de haatgevoelens die bij de heren Marchal en Lambrecks en bij de Franstalige "ouders" de rouw hebben vervangen, dat men hen op hun weg mag volgen.’ (in Journaal nr. 635, 23 aug. ’12).
Ondermeer Bart Eeckhout, chef van het magazine M van De Morgen, volgt hun weg echter wel in een opiniestuk van 20 aug ’12 in De Morgen, de dag na een betoging in Brussel op zondag 19 aug ’12 ‘voor een hervorming van justitie’. Titel: ‘Heeft niemand de ouders van de slachtoffers voorbereid op de vrijlating van Martin?’. Enkele uittreksels:
‘Dat een tweede Witte Mars er niet in zat, ondanks de felle mediadruk in dit debat, was natuurlijk al langer duidelijk. Het had evenwel nooit zover mogen komen dat de ouders van de slachtoffers van Marc Dutroux zich opnieuw op kop van een betoging moesten zetten. Het had nooit zover mogen komen dat hun verdriet en frustratie nog versterkt konden worden door een matige opkomst van medestanders. Niet de vervroegde voorwaardelijke vrijlating van de ex-vrouw van Dutroux is de grote fout die gemaakt is, wel het gebrek aan begeleiding voor de nabestaanden van de slachtoffers bij dat onvermijdelijke moment…
Het probleem is evenwel dat blijkbaar niemand de ouders van de slachtoffers een beetje voorbereid heeft op dit moment. Dat is extra zuur omdat het in ruime mate te danken is aan diezelfde ouders, wanhopig in hun dwaaltocht binnen de burcht Justitie en koppig in hun eenzaam verzet, dat slachtoffers enige erkenning hebben gekregen in de rechtsprocedures van dit land. Die bekommernis om het slachtoffer eindigt nu blijkbaar op de laatste procesdag. Ook naderhand, in de lange weg naar verwerking en misschien zelfs verzoening, mogen slachtoffers evenwel niet aan hun lot worden overgelaten. Een andere aanpak was mogelijk geweest. Men had de ouders een stem kunnen geven in de strafuitvoeringsrechtbank en vertellen dat rechtspraak niet enkel draait om wraak. Die elementaire vorm van medeleven blijft ontbreken in ons gerechtelijk apparaat. Opnieuw moet dat blijken uit het pijnlijke wedervaren van dezelfde ouders van dezelfde vermoorde kinderen, die in deze zaak voor voldongen feiten zijn geplaatst. In plaats van tegen elkaar op te bieden met stoere uitspraken over niet-samendrukbare straffen, zouden de bevoegde ministers zich beter engageren om justitie eindelijk een menselijk gelaat te geven.’
Di Rupo belooft strenge voorwaarden bij invrijheidsstelling
‘De ouders’, gesteund door de media, vinden rechtstreeks toegang tot de politici, om ze met hun haatgedachten te bewerken. Zo heeft justitieminister Turtelboom op zondag 19 augustus ‘de ouders van de slachtoffers van Marc Dutroux’ ontvangen, en daarna was eerste Minister Elio Di Rupo aan de beurt, die op vrijdag 24 aug ‘12 Jean-Denis Lejeune en Paul Marchal ontving. De ontmoeting was zeer constructief en openhartig, meldt het kabinet van de premier. Volgens het kabinet begrijpt Premier Di Rupo de emoties van de families en de bevolking. Hij wijst erop dat, sinds de zaak-Dutroux, bij politie en Justitie een belangrijke reeks hervormingen zijn doorgevoerd. Maar het werk is niet af, volgens de premier. 'De hervorming van Justitie moet voortgezet worden, onder meer om beter tegemoet te komen aan de vragen en verzuchtingen die de families van de slachtoffers recent hebben geuit.'
De premier beloofde de ouders dat zijn regering zeer snel werk zal maken van het volgende:
- De wettelijke voorwaarden voor voorwaardelijke invrijheidsstelling zullen verstrengd worden voor zeer ernstige misdaden met de dood tot gevolg (ten minste tot de helft van de straf bij een veroordeling tot 30 jaar of levenslang en tot ¾ van de straf in geval van recidive)
- De gevallen waarin er een zwaardere straf wordt toegekend wegens recidive zullen worden uitgebreid.
De premier beloofde de families op de hoogte te houden van de vorderingen in de dossiers.
Alle partijen springen op de emo-kar
Woensdag 29 augustus verneemt men dat ondertussen alle partijen een snelle verstrenging van de wet op de voorwaardelijke vrijlating willen doorvoeren, nog voor het einde van het jaar. Alle politieke partijen, zowel uit de regering als de oppositie, zijn het erover eens dat voorwaardelijke vrijlating voor zware misdrijven strenger moet worden gereglementeerd. Ook aan de voorwaarden voor de invrijheidstelling zou worden gesleuteld. Zeker als er, zoals in het geval van Michel Martin, grote maatschappelijke beroering onstaat. Willen ze dan tezelfdertijd a.u.b. ook het budget voor het gevangeniswezen verhogen, om niet nog meer overbevolking te krijgen in de gevangenissen? Of blijft het bij een steekvlamwet, om de kranten te halen?
De media schieten naar de politici
De vervroegde vrijlating van Michelle Martin staat centraal in zowat alle krantencommentaren in de kranten van 29 aug ‘12. Allemaal tonen de opiniemakers ‘medeleven en begrip voor de harde strijd die de nabestaanden van Dutroux' slachtoffers leverden’. Net zoveel onbegrip is er echter voor het "populisme" dat de voorbije dagen opgang maakte in politieke hoek. Weer schiet Wouter Verschelden, hoofdredacteur van De Morgen, de hoofdvogel van kromme kommentaar af, met zijn stelling dat een deel van de media welliswaar de populistische toer was opgegaan, maar dat dit ‘hoogstens ergerlijk, maar niet schadelijk’ is. Daarentegen zou de populistische houding van de politici wel schadelijk zijn. Uit zijn artikel:
‘De zaak van Michelle Martin in eigen land verloopt even symptomatisch, als het gaat over de rechtsstaat in dit land. Dat een deel van de media in de zaak Martin de populistische toer op gaat, is hoogstens ergerlijk, maar niet schadelijk. De populistische houding van leidingevende politici is dat wel. In plaats van vooraan op het dek te gaan staan om in een storm klaar en helder de zaak van Michelle Martin uit te leggen aan de bevolking, hebben politici het alleen maar over 'het aanpassen van de wet', zodat 'dit soort monsters' nooit meer kan vrijkomen." (De Morgen, 29 aug ’12. titel: ‘Het is wrang te zien hoe weinig volwassen de politiek in dit land omgaat met beslissingen van het eigen justitieapparaat’).
In het vorige artikel over ‘We hebben niet de media die we verdienen’, had ik het erover dat Wouter Verschelden het erg bakte en van enig excuus i.v.m. de berichtgeving over Parweiz Sangari niets wou weten: ‘meer nog: het was weer allemaal de schuld van de beleidsmakers, en met scoringsgedrag van de media had dat allemaal niets te maken. Een schaamteloze goedkeuring van steekvlamjournalistiek. Dat belooft voor volgende uitschieters.’
Die hebben we een maand later dus al.
En het wordt er niet beter op.
Want: zijn de media vooraan op het dek gaan staan om klaar en helder de zaak van Michelle Martin uit te leggen aan de bevolking? Wel integendeel! De Standaard brengt als zeer grote kop over een betoging tegen de komst van Martin naar Malonne, waarin de krant bericht dat er ‘veel woede’ was, ‘maar weinig volk’: ‘Angst bij de nonnen zit er in’ (DS 4 aug ’12). Geen afkeuring, alleen een banale sfeer-reportage. Juist de overvloedige, niet eindigende emo-berichtgeving van de media, heeft de politici onder druk gezet om met steekvlampolitiek te reageren. De oorzaak van al die steekvlamjournalistiek en –politiek zijn het verdriet van ‘de ouders’, dat met de jaren omgezet is in onverzoenlijke haat, waarvoor ze zeer ruim plaats krijgen in de media. Als het aan hen ligt, zouden nabestaanden van slachtoffers meebeslissen of en wanneer iemand voorwaardelijk in vrijheid gesteld wordt, minstens in beroep kunnen gaan tegen een rechtelijke beslissing. Een gevaarlijk pad dat leidt naar een emo-justitie, om niet te zeggen ‘lynch-justitie’, weg van de rechtsstaat.
De verantwoordelijkheid van de media is hierin verpletterend. Maar ze wassen alweer hun handen in onschuld. We hebben dus nog steeds niet de media die we verdienen.
Uitsmijter: een ontoerekeningsvatbaar parlementslid
Vlaams parlementslid Jurgen Verstrepen (ex-VB, ex-LDD) doet dinsdagavond 28 aug ’12 krasse uitspraken op Twitter in verband met de vrijlating van Michelle Martin: 'Als we samen leggen, dan kunnen we toch een Albanees vinden én betalen die Michèle Martin neerlegt.'
Marketeer en consultant Guido Everaert hierover in De Morgen, 30.08.12: ‘Dan heb je zo'n Jurgen Verstrepen die een stommiteit uitkraamt en zich nadien kleintjes verschuilt achter een zwak 'ik wou het debat aanzwengelen'. Welk debat? Over de legitimiteit van huurmoord en/of het in eigen handen nemen van het recht? Geef gewoon toe dat je 't fout doet, dat je wil choqueren of goedkoop scoren.’
Een lid van een wetgevend orgaan roept op tot moord! Zo’n man zou onmiddellijk zijn mandaat van Vlaams volksvertegenwoordiger moeten neerleggen, als hij nog een klein beetje logisch verstand heeft. Quod non, gezien zijn twitter.
(*) Noot toegevoegd op 01.09.12
Uit een interview met professor Thierry Moreau van de UCL, advocaat van Martin, in De Standaard van zaterdag 1 sept:
"Ik denk dat veel van de mensen die zo hevig reageren in hun eigen leven zware problemen hebben waarvoor ze een uitlaatklep zoeken. Ze zoeken een zondebok. Zoals bij de heksenverbrandingen in de middeleeuwen.
Michelle Martin is een heks van de moderne samenleving. In onze tijd – het spijt me dat ik het moet zeggen – worden die haatgevoelens dan ook nog eens versterkt door de media. In naam van de emotie wordt van alles gezegd en geschreven dat niets meer te maken heeft met de realiteit....
Zij wil met behulp van justitieassistenten graag samenzitten met de ouders om te antwoorden op alle vragen die ze hebben. Misschien zijn er nog vragen waarop ze kan antwoorden. De ouders hebben dat aanbod altijd afgewezen, wat uiteraard hun goed recht is. " Read more...