Validatiedecreet RO bij Terzake

Terzake (Canvas) behandelde in zijn uitzending van woensdag 9 oktober '13 het 'validatiedecreet' uit 2012, dat eind juli '13 vernietigd werd door het Grondwettelijk Hof.

De huidige problematiek begint met een besluit van de vorige Vlaamse regering van 18 april 2008. Het bepaalt dat in het kader van de opstelling van ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP's), waarbij ook een plan-MER (milieueffectrapport) nodig is, naast de afzonderlijke behandeling van RUP en MER volgens de standaardprocedure, ook kan worden gewerkt via het zogenaamde 'integratiespoor'. Dat moet iets sneller gaan, omdat de procedure van het openbaar onderzoek van het RUP en van het MER in elkaar geschoven worden. Vandaar 'integratiespoor'. Maar niet alleen worden procedurestappen in elkaar geschoven, de bekendmaking van het samengesmolten openbare onderzoek gebeurt alleen nog op een website van de overheid. Bij een integratiespoor is er dus geen actieve melding in kranten en lokale publicaties, en moet men permanent zeer alert zijn en regelmatig verschillende websites consulteren (een gewestelijke website voor een gewestelijk RUP, een provinciale voor een provinciaal RUP en een gemeentelijke voor een gemeentelijk RUP), terwijl de burger bij de standaardprocedure gemakkelijker de informatie gepresenteerd krijgt, via zijn krant, infobladen en aanplakking.

De Raad van State oordeelde bij arrest van 12 augustus 2011 dat bij het integratiespoor daarom het gelijkheidsbeginsel wordt geschonden. Bij een gewone procedure is er een actieve bekendmaking, bij het integratiespoor alleen een passieve op een website. Een niet aanvaardbare ongelijkheid meende de Raad. Het Vlaams Parlement beslistte in 2012 niet dat de procedure van die plannen moest worden overgedaan met respect voor het gelijkheidsbeginsel, maar toverde alweer een 'reparatiedecreet' uit zijn hoed om al deze dossiers geldig te verklaren via een zogenaamde 'validatie'. Er was toen sprake van een vijftigtal ruimtelijke uitvoeringsplannen die werden goedgekeurd of in behandeling waren volgens de regels van het integratiespoor uit 2008. Vandaag spreken de politici van ondertussen een vijfenzeventig tal plannen. Het Grondwettelijk Hof vernietigde het validatiedecreet van 2012 op 31 juli 2013. Hierdoor worden die 50, of ondertussen 75 RUP's, opnieuw 'ten eeuwigen dage' aanvechtbaar bij de Raad van State, en is er geen enkele rechtszekerheid meer voor sinds 2008 goedgekeurde deelplannen en vergunningen in die RUP's-gebieden, en ook niet voor nog nieuw goed te keuren plannen en vergunningen. Er moet dus iets gebeuren, maar bijna drie maand na het arrest is blijkbaar nog niet duidelijk wat het Vlaams parlement zal doen.

Bart Martens liegt

Terzake (Canvas) behandelde in zijn uitzending vn woensdag 9 oktober '13 het 'validatiedecreet' en de vernietiging door het Grondwettelijk Hof (van minuut 14.30 tot minuut 31.50). VRT-journalist Stefaan Meerbergen had zijn huiswerk goed gemaakt. Hoewel het een moeilijk in enkele zinnen uit te leggen probleem is, zoals dat meestal met het decretaal lapwerk bij ruimtelijke ordening het geval is, slaagde Stefaan Meerbergen er prima in, met een reportage en enkele schema's, de zaak duidelijk te maken. Hij probeerde ook, samen met Lieven Verstraete, aan een partijpolitiek spelletje te ontsnappen. Bart Martens (SP.a) kwam in de reportage beweren dat het de schuld was van de ministers Muyters (N-VA) en Schauvliege (CD&V) dat er na jaren nog geen oplossing was voor het probleem. Deze ministers zouden zogenaamd sinds 2011 'volharden in de boosheid' door het verder toepassen van het 'integratiespoor' van 2008, hoewel de Raad van State in 2011 die manier van werken had veroordeeld en daarom het provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan 'Kleinstedelijk gebied Dendermonde', dat ondermeer de nieuwe gevangenis daar mogelijk maakt, vernietigde. Volgens Bart Martens hadden de twee ministers, behorend tot een andere partij als de zijne, "een onaanvaardbare nonchalance aan de dag gelegd" door zo verder te doen, "terwijl men wist dat het onwettig was". Een grove leugen, want het was dezelfde Bart Martens, ondermeer samen met Wilfried Vandaele, die de indieners waren van het voorstel van validatiedecreet dat in 2012 opnieuw alle plannen gebaseerd op het integratiespoor liet valideren, en ze zo immuun te maken voor mogelijke annulaties door de Raad van State. Bart Martens is nu, en was ook al in 2012 de voorzitter van de parlementaire commissie ruimtelijke ordening, toen die dit 'validatiedecreet' goedkeurde. Tot eind 2012 was hij ook gemeenteraadslid in Antwerpen.

Het is overduidelijk dat de zeer technische tekst van dit voorstel van validatiedecreet niet geschreven is door de parlementsleden die het indienden, maar door juristen in de administratie en/of op het kabinet van de minister van ruimtelijke ordening. In plaats van het als een regeringsontwerp in te dienen, gaf men het al weer eens door aan parlementsleden van de meerderheid, die het dan als voorstel van decreet indienen. Op die manier kan men alle adviezen van adviesorganen overslaan, ook van de Raad van State, en is er geen RIA (impact-analyse) nodig is. Een gemene manier vooral om de Raad van State te omzeilen.

Met dergelijke validatiedecreten wordt de Raad van State niet alleen omzeild, maar volledig in zijn hemd gezet door de wetgevende macht. Alle door het parlement met een validatiedecreet bekrachtigde plannen hoeven niet meer voor advies naar de Raad van State. De wettelijk voorziene controle op de uitvoerende macht door de RvSt wordt hiermee alweer ontkracht. Dat komt er dus op neer dat men alweer een soort 'mini-Deurganckdok-procedure' toepast voor allerhande plannen die door de RvSt vernietigd werden, of in de toekomst nog zouden kunnen vernietigd worden: de administratie schakelt het parlement in om zijn slechte werking te beschermen tegen de Raad van State. Maar dit keer stak het Grondwettelijk Hof er een stokje tussen.

Wilfried Vandaele liegt

De grote pleitbezorger van dergelijke validaties is sinds hij in het parlement zetelt (2009) telkens Wilfried Vandaele (N-VA), tot eind vorig jaar tweede schepen in De Haan (bevoegd voor ruimtelijke ordening, cultuur, bibliotheek, onderwijs, buitenschoolse opvang en speelpleinwerking, informatie, jeugd. Nu alleen nog gemeenteraardslid in de oppositie. Sinds begin 2013 ook Gemeenschapssenator). Noch minister Muyters noch minister Schauvliege wilden naar de studio van Terzake komen voor uitleg, maar Wilfried Vandaele was bereid gevonden in de studio tekst en uitleg te geven. Stefaan Meerbergen legde hem op de rooster, en stelde dat het Vlaams parlement politiek verantwoordelijk is voor de vernietiging door het Grondwettelijk Hof, omdat het parlement het validatiedecreet goedkeurde. Stefaan Meerbergen: "terwijl het parlement pertinent wist, door het eerder arrest van de Raad van State, dat het onwettig was".

Wilfried Vandaele bleef er stoïcijns rustig bij, en antwoordde ijskoud: "dat wisten we toen niet." In het reportagefilmpje had Bart Martens nog net de twee ministers van een andere partij verantwoordelijk gesteld voor hun 'onaanvaardbare nonchalance, terwijl ze wisten dat het integratiespoor onwettig was', en daarna komt Wilfried Vandaele koudweg beweren dat het parlement van niets wist. Minstens Dirk Peeters (Groen) had tijdens de bespreking van het validatiedecreet in 2012 nog gewaarschuwd voor het ongrondwettelijk karakter ervan: "Een schending van het gelijkheidsbeginsel, collega’s, is iets anders dan een vormfout en totaal iets anders dan een procedurefout. Niet enkel de Vlaamse Regering, maar ook wij als Vlaams Parlement zijn gebonden aan het grondwettelijke gelijkheidsbeginsel, zodat een validatie wegens een schending van dit beginsel niet aan de orde kan zijn. Sterker nog, een voorstel van decreet dat een discriminerend besluit valideert, is uit zijn aard zelf discriminerend. Dit voorstel van decreet zal dan ook de toets bij het Grondwettelijk Hof niet doorstaan. Het Grondwettelijk Hof zal dit decreet vernietigen of ongrondwettig verklaren."
Helaas heeft dus het Vlaams parlement niet naar hem geluisterd, werd het validatiedecreet op 2 mei 2012 plenair goedgekeurd, en is men nu, twee jaar na het arrest van de Raad van State, ver van een grondwettelijk correcte oplossing, een correcte toepassing van de inspraak van de burgers, en bovenop een hoop rechtsonzekerheid van plannen gemaakt op basis van 75 RUP's en toegekende of nog toe te kennen vergunningen in die plangebieden. Het parlement als oorzaak van rechtsonzekerheid. Faut le faire…

Gevraagd naar hoe het nu verder kon gaan, antwoordde Wilfried Vandaele dat ongeveer de helft van de RUP's (36 dossiers volgens hem) nog niet goedgekeurd zijn, en men deze verder kan behandelen volgens de standaardprocedure, en niet volgens het integratiespoor. Voor de andere helft betreft het reeds goedgekeurde plannen. Hiervoor zou opnieuw een validatiedecreet worden opgemaakt, met een validatie die twee jaar geldig zou blijven, om zogenaamd 'rechtszekerheid' te bieden aan de plannen die voortvloeien uit de RUP's. In die tijd zou men dan de nodige inspraakprocedures hernemen op basis van de standaardprocedure. Voor een paar echt grote projecten zou hij een meerderheid willen vinden om deze definitief te valideren. Als voorbeeld geeft hij het Stevinproject, een project van vier miljard euro dat de groene stroom van extra windparken op zee moet aansluiten op het stroomnet met een hoogspanningslijn van Zeebrugge naar Zomergem. Als die er niet snel komt, zullen investeerders volgens hem afhaken om nog verder geld te stoppen in windmolenparken op zee.

Het is maar de vraag of dat tijdelijk of definitief valideren nu wel de goedkeuring zou kunnen krijgen van het Grondwettelijk Hof. De kern van het probleem is niet: wel of niet integratiespoor. Het integratiespoor kan behouden blijven, als er een actieve publicatie voor wordt gevoerd, met bekendmaking van het openbaar onderzoek in kranten, lokale informatiebladen en aanplakking. Maar blijkbaar denkt Vandaele niet aan een dergelijke decreetswijziging, maar blijft hij hardnekkig vasthouden aan ‘valideren’.

Lieven Verstraete rondde af met de vraag hoe lang Vlaanderen het zich nog kan veroorloven geen beslissingen te nemen in grote projecten, zoals de Oosterweelverbinding, het Schipdonkkanaal e.a.. Volgens Vandaele zijn dat wel telkens verschillende dingen, maar hij stelt zijn hoop op twee decreten die nog in deze legislatuur tot een goed einde zouden moeten gebracht worden. Vooreerst de samenvoeging van de milieu- met de stedenbouwkundige vergunning in één vergunning, de omgevingsvergunning (die reeds sinds 2005 een feit is in Wallonië...), waarbij alles vlotter zou moeten verlopen dan vandaag met twee afzonderlijke vergunningen. Het tweede is het 'decreet complexe projecten' dat de Vlaamse regering onlangs heeft goedgekeurd en het Vlaams parlement eveneens nog moet behandelen. Benieuwd of dat echt allemaal zal helpen sneller vergunningen te krijgen, zonder geknoei met de inspraakrechten van de burgers en zonder het risiso van vernietiging door Raad van State en Grondwettelijk Hof?

Parlement onbekwaam om goede decreten te maken

De vrees bestaat dat het weer op het einde van de legislatuur twee decreten worden die op een drafje worden goedgekeurd – met de laatste plenaire vergadering reeds op woensdag 23 april ’14, terwijl de teksten nog moeten ingediend en besproken worden - waarna jarenlange wijzigingsdecreten zullen moeten worden goedgekeurd om de hele zaak tot een behoorlijk, rechtszeker en werkbaar systeem te maken. Die vrees is gebaseerd op het knoeiwerk bij het decreet RO dat ook op een drafje werd goedgekeurd op de laatste parlementszitting vóór de verkiezingen in 1999, waarna er jarenlang zeer drastische wijzigingen nodig waren, tussen de 10 en de 20, ik ben de juiste tel kwijt, tot de goedkeuring van de Codex Ruimtelijke Ordening op 15 mei 2009. Sindsdien werden aan die Codex ook al weer niet minder dan 18 wijzigingen aangebracht, door 15 decreetswijzigingen en 3 arresten van het Grondwettelijk Hof. We zitten met een parlement dat echt onbekwaam is om behoorlijke regelgeving te maken.

Vorig artikel, 1 aug '13: 'RO: Grondwettelijk Hof vernietigt een decretale ‘validatie’ die de administratie voor fouten wou indekken'