Waarom met een federale kieskring aankomen?

Zeven voorzitters van de jongerenafdeling van politieke partijen pleiten voor een federale kieskring “als een essentieel onderdeel van een nieuwe institutionele structuur voor ons land”. Hoe die er concreet moet uitzien zeggen ze echter niet. Zouden ze het er wel over eens kunnen worden in minder dan 500 dagen, hoe ‘hun’ kieskring er uit zou moeten zien? Zonder een concrete invulling is dit een totaal waardeloos voorstel.


In De Standaard en Le Soir pleiten op donderdag 27 juni zeven jongerenvoorzitters van politieke partijen voor de oprichting van een federale kieskring, onder de titel ‘Eén democratie, één federale kieskring’ (Uitzonderlijk vrij leesbaar voor iedereen, ook zonder abonnement). Dat doen ze samen met de oprichters van de onlinepetitie voor zo een federale kieskring, be4democracy.be. Het gaat om de jongerenvoorzitters van CD&V, SP.A, Open VLD, Groen, MR, CDH en Ecolo, samen dus met de initiatiefnemers van ‘Be4Democracy’. (De namen: Lora Nivesse, jeunes MR; Jean-Yves Kitantou, jeunes CDH; Guillaume Le Mayeur en Caroline Saal, Ecolo j; Tom Vandenkendelaere, jong CD&V; Maite Morren, Animo-SP.A jongeren; Frederick Vandeput, jong VLD; Bram Van Braeckevelt, jong Groen; Jan-Emmanuel De Neve en Aude-Line Dulière, Be4Democracy).

Uit hun artikel:
“De federale verkiezingen van mei 2014 komen naderbij en de jonge politieke generatie bereidt er zich op voor. De verkiezingen van 2010 hebben geleid tot de langste politieke crisis uit onze geschiedenis, met pijnlijke herinneringen tot gevolg en het bewijs dat verdere hervormingen nodig zijn om het democratische proces te verbeteren. De impasse van meer dan 500 dagen was het resultaat van de afstand tussen de Nederlandstalige en Franstalige politici die feitelijk gevangen zitten in een institutioneel systeem dat hen helemaal niet stimuleert om in dialoog te gaan met de andere taalgemeenschap.
Die eindeloze onderhandelingen wegen op de bevolking, waardoor ze het vertrouwen verliest in zowel onze vertegenwoordigers als in de democratische staat. Het lijkt ons noodzakelijk om de oorzaken van dit probleem aan te pakken. Wij vertegenwoordigen de nieuwe politieke generatie en vinden het onze verantwoordelijkheid om te proberen zulke crisissen voortaan te voorkomen. Maar welke hervormingen kunnen bij de volgende federale verkiezingen een politieke impasse mee voorkomen?
Als vertegenwoordigers van de politieke jongerenbewegingen pleiten wij voor de oprichting van een federale kieskring als een essentieel onderdeel van een nieuwe institutionele structuur voor ons land. Zo’n federale kieskring houdt in dat een deel van de federale volksvertegenwoordigers verkozen wordt door alle Belgische kiezers, ongeacht hun domicilie, regio of gemeenschap. De verkozenen zouden daardoor verplicht zijn hun verantwoordelijkheid op te nemen tegenover alle burgers van de federale staat.”

Als ‘vertegenwoordigers van de nieuwe politieke generatie’ menen ze dus dat een federale kieskring een essentieel onderdeel uitmaakt van een nieuwe institutionele structuur voor ons land. Ze hebben blijkbaar nog wat achterstand in te halen wat de bedoeling is van de verkiezingen, want ze gooien de wetgevende en de uitvoerende macht op één hoopje, en vergeten even dat benoemingen van ministers pas gebeuren nadat de verkiezingsuitslag bekend is en er coalitieakkoorden gesloten zijn. Volgens hen zou een federale kieskring “de democratische legitimiteit van de federale regering verhogen, want hij creëert een directe band tussen álle burgers en hun regering. Vandaag hebben de federale ministers alleen belang bij het verklaren en verdedigen van hun beleid tegenover de kiezers en de media binnen hun eigen taalgemeenschap. Het gaat dan ook om een responsabilisering van de ministers tegenover allen die betrokken zijn bij hun beslissingen. Het huidige politieke systeem beperkt de burgers in hun keuzevrijheid. Velen kunnen zelfs niet stemmen voor de partij van de eerste minister.”

Wat een onzin! Bij de verkiezingen worden parlementsleden verkozen, geen ministers. Hoe kan een federale kieskring dan een ‘directe band tussen álle burgers en hun regering creëren”, en “een responsabilisering van de ministers tegenover allen”? Men kan perfect minister worden zonder op zo een federale lijst te staan, men kan zelfs minister worden zonder eerst aan een verkiezing deel te nemen. Dat velen niet kunnen stemmen voor de partij van de eerste minister ligt niet aan het al of niet bestaan van een federale kieskring, maar daaraan dat geen enkele partij in het hele land opkomt.

Een voorstel zonder inhoud

Ze schrijven: “Het is niet aan ons om hier de praktische aspecten van een federale kieskring te bespreken. Het regeerakkoord zegt dat er een parlementaire commissie komt om de mogelijkheid van een federale kieskring te bespreken.” Dus is hun voorstel zonder inhoud, want juist de zogenaamde ‘praktische aspecten’ van een federale kieskring zijn essentieel om hun voorstel te kunnen beoordelen. Maar juist daar gaan ze niet op in. Het is natuurlijk de vraag of ze daar in minder dan 500 dagen zouden uit geraken en tot een gemeenschappelijk voorstel zouden kunnen komen?

Om hoeveel van de 150 Kamerleden gaat het volgens hen? Wordt het één lijst, waarbij diegenen die de meeste stemmen halen verkozen worden? Kan men zowel op een federale lijst als op een lijst in zijn provincie staan? Of denken ze aan een voorstel zoals dat van de Paviagroep, die wel een federale kieskring voorstelt, maar met een gegarandeerde vertegenwoordiging van 9 Vlamingen en 6 Franstaligen? Met zo een soort kieskring kan een Franstalige dus perfect verkozen worden met tien keer minder stemmen dan een Vlaming, of omgekeerd, en bestaat die kieskring eigenlijk uit twee afzonderlijke kieslijsten. Dat kan men moeilijk een ‘Belgische’ noch ‘federale’ kieslijst noemen. Men hoeft daarbij helemaal geen moeite te doen om stemmen in het andere landsdeel te bekomen. Bovendien blijven alle grendels en bijzondere meerderheden intact, ook de alarmbelprocedure en de pariteit in de regering, waardoor er dus op geen enkele manier enige meer ‘normale’ federale structuur ontstaat. Het blijft een structuur met alle confederale voordelen voor de Franstaligen en zonder enige macht van het aantal voor de Vlamingen.

Verder schrijven ze nog: “Een federale kieskring maakt de democratie ook efficiënter, aangezien de partijen dan al tijdens verkiezingscampagnes rekening moeten houden met wat er leeft in de andere gemeenschap, en niet erna. Dat voorkomt dat er na de verkiezingen meer dan anderhalf jaar van onderhandelen nodig is om de diverse standpunten dichter bij elkaar te brengen. Een federale kieskring schept ook meer duidelijkheid tussen regionale en federale verkiezingen. Tijdens de federale verkiezingen bestaat dan de mogelijkheid om te stemmen voor kandidaten van beide taalgroepen. Logischerwijs zal dit de politici er toe aansporen om hun politieke programma’s aan te passen aan de verkiezing waarin ze kandidaat zijn zodat de federale verkiezingen niet langer gegijzeld worden door regionale belangen en vice versa.”

Daar is dus niets van aan: ‘de mogelijkheid bestaat om te stemmen voor kandidaten van beide taalgroepen’, maar men kan dus op zo een federale lijst perfect verkozen worden zonder één stem in het andere taalgebied, zeker als het een ‘Pavia-kieskring’ is.

Waardeloos

Het is dus een zeer flauwe tekst, gezien hij geen enkel praktisch aspect behandelt. Hebben ze dit niet gedaan uit schrik dat ze er niet zouden uitkomen, zelfs niet na vijfhonderd dagen? CD&V voorzitter Wouter Beke laat de volgende dag in De Standaard noteren: “En met alle sympathie voor de jongeren, maar als ze hier wat over doorpraten, zullen ze merken dat er geen overeenstemming over bestaat tussen de verschillende partijen.” En inderdaad, twee dagen later stelt de VLD-jongerenvoorzitter op ‘Doorbraak.be’: “Als jonge liberaal ben ik hier misschien idealistisch, maar in zulke federale kieskring is voor mij ook geen plaats voor grendels (9+6), dat zou het democratisch idee uithollen”. Zou één Franstalige jongerenvoorzitter zijn handtekening zetten onder een oproep voor een federale kieskring met dit ‘praktisch aspect’ zonder grendels? Ik hoor ze al in koor antwoorden: ‘JAMAIS’.

Slechts met federale partijen zou er tijdens de verkiezingscampagnes rekening gehouden worden met wat er leeft in de andere gemeenschap. Hun vage oproep voor een federale kieskring maakt al duidelijk waarom ze hier niet voor pleiten. Zelfs hierover zou in een federale partij geen akkoord komen rond de praktische aspecten, zoals al blijkt uit de verduidelijking van de VLD-Jongerenvoorzitter.

Hun oproep is dus waardeloos. Waarom hebben ze zich laten op sleeptouw nemen door de initiatiefnemers van ‘be4democracy’? Dat initiatief is al even vaag als de open brief van de jongerenvoorzitters. Er wordt wel gepleit voor een federale kieskring, maar evenmin wordt er daar een concrete invulling aan gegeven. Er zijn wel al meer dan 28.000 handtekeningen verzameld, maar zonder concrete invulling is dit zoals balonnen oplaten tijdens een ‘witte mars’ of een vol Sportpaleis dat met lichtjes zwaait tijdens een Night of the Proms: ambiance, maar doelloos.

Wat is eigenlijk hun bedoeling? Geloven ze nu echt dat een federale kieskring “de verdere polarisatie van de publieke opinie kan voorkomen en dat het institutionele compromis daardoor gemakkelijker te vinden zal zijn na de verkiezingen”, en dat zonder federale partijen met een federaal programma, maar met behoud van de regionale partijen, die voor 90% van het aantal parlementsleden blijven zorgen via provinciale kieskringen, en diezelfde regionale partijen voor slechts 10% van de verkozenen zorgen via een federale kieskring? Naïef, of …???

---------------------------------

Toemaat, meer info:

1. Fausse bonne idée
Op donderdag 27 juni vult De Standaard ook nog eens een volle bladzijde met een reportage over het opiniestuk, waarin de Mouvement des Jeunes Socialistes verklaart waarom ze niet mee tekenden, terwijl PS-voorzitter Paul Magnette (tevens lid van de Paviagroep) geen kans onbenut laat om zich voor het idee van een circonscription fédérale uit te spreken.
‘Daar is nochtans geen vast partijstandpunt over’, zegt MJS-voorzitter David Cordonnier. ‘Hier is binnen de partij nooit over gestemd.’
De federale kieskring is volgens Cordonnier niet meer dan een ‘politieke gadget’. ‘C’est une fausse bonne idée. We hebben jarenlang een federale kieskring gehad: BHV. Alle partijen die deze tekst hebben ondertekend, hebben ook BHV gesplitst.’ Het voornemen om via deze weg de democratie te versterken is onzin, vindt Cordonnier. Politici moeten dicht bij de mensen staan, ‘in een kieskring met 11 miljoen mensen lukt dat niet, hoor. De campagne wordt dan alleen nog op televisie gevoerd door de politieke sterren met dienstwagen en chauffeur. Bovendien kijk ik er niet naar uit om politici van extreemrechts of mensen die een deel van het land willen afscheuren een forum te geven aan Franstalige kant.’

2. be4democracy.be 

Op initiatief van het jonge Vlaams-Waals koppel Jan-Emmanuel De Neve en Aude-Line Duliere hebben de Belgische burgerinitiatieven ‘SHAME’, ‘Plan B’ en ‘Camping 16’ in 2011 de krachten gebundeld en een petitie voor de invoering van een federale kieskring gelanceerd.

Uittreksel van hun website
“Een gezonde democratie vergt dat diegenen die willen besturen verantwoording afleggen aan de gehele bevolking. Enkel een electorale band met alle burgers kan de federale politici aansporen om op efficiënte wijze een toekomstvisie te formuleren die aansluit bij de wensen van alle inwoners van het land.
Daarom vragen wij dat een aantal zetels in de Kamer verdeeld worden in een federale kieskring die het hele land omvat.
De invoering van zo'n federale kieskring zal niemand beletten om te stemmen zoals voordien. Maar het zal iedereen wel de keuze geven om te stemmen voor alle toppolitici die het land willen besturen, of die nu Vlaming, Brusselaar, of Waal zijn. Op deze manier gaan federale verkiezingen verschillen van regionale verkiezingen en krijgen de toppolitici er belang bij om ook naar de andere kant van de taalgrens te luisteren en daar eventueel stemmen te rapen. Indien de federale kieskring op een doordachte wijze wordt ingevoerd, zullen de kopstukken van alle partijen kandidaat zijn in die kieskring en draait de verkiezing niet uit op een talentelling.”

3. Paviavoorstel
Volledige tekst, meer uitleg en FAQ op de website van de Paviagroep

Een uittreksel:
- Een federale kieskring:
15 van de 150 kamerzetels worden op de gebruikelijke wijze (systeem D’Hondt) proportioneel verdeeld in een kieskring die het volledige territorium van de federale staat omvat. De 135 andere kamerleden worden verkozen volgens de huidige formule in de 11 kieskringen die wij hier – om kort en bondig te zijn – ‘provinciale’ kieskringen zullen noemen.
- Gegarandeerde vertegenwoordiging:
Bij de verdeling van de zetels moet er over gewaakt worden dat er 9 leden verkozen worden die te kennen gegeven hebben dat zij tot de Nederlandse taalgroep wensen te behoren en 6 leden die de wens hebben uitgesproken tot de Franse taalgroep te behoren.

4. Wat pro en contra over een federale kieskring kan men vinden op Wikipedia

5. Een kritisch geluid over de Pavia-kieskring, van Peter De Roover, erevoorzitter van de Vlaamse Volksbeweging en chef-politiek van Doorbraak, geschreven in februari 2011 onder de titel ‘De Belgische kieskring: bijna-wondermiddel of alchemistenbrouwsel?’