Homo-T-shirts

In De Standaard van zaterdag 9 februari ‘13 verdedigen de twee hoofdredacteurs, Bart Sturtewagen en Karel Verhoeven, de publicatie van een uitspraak van Bart De Wever op de voorpagina een week eerder over (titel) ‘Geen homo-T-shirts achter loket’. Dat was volgens hen nieuws, want hiermee opende hij zogenaamd een debat. Een debat, over een maatregel genomen onder burgemeester Patrick Janssens?

De beide hoofdredacteurs verantwoorden op zaterdag 9 februari ‘13 over een volle bladzijde de keuze een uitspraak van Bart De Wever een week eerder op de voorpagina te hebben geplaatst, ondermeer als volgt:

‘De keuze van De Standaard om een uitspraak van Bart De Wever in een uitgebreid interview over ideologie op de voorpagina te publiceren, heeft de afgelopen week stennis veroorzaakt. Het debat over die uitspraak – geen regenboog-T-shirts achter het loket in Antwerpen – is ontspoord, op sociale media, radio en televisie. De vraag die aan het einde van zo'n week overblijft is: is dat de schuld van De Standaard ? Een passage selecteren uit een langer bericht, reportage of interview voor de voorpagina is een courante journalistieke praktijk. Wij – alle kranten en nieuwsmedia – doen het bijna elke dag. Eerder in dezelfde ideologiereeks deden we krek hetzelfde met een citaat van Vlaams-Belangvoorzitter Gerolf Annemans – ‘Annemans zegt sorry'. Ook dat ging over slechts enkele zinnen in een 4 pagina's lang interview. Daarover ontstond geen ophef. …

Hebben we de uitspraak uit haar context gelicht? In de inleiding van het stuk op de frontpagina geven we meteen aan dat Bart De Wever die uitspraken gedaan heeft in een interview dat we verder in de krant publiceren. We schetsen de context, het neutraliteitsbeleid van de stad Antwerpen. We sluiten elke suggestie van homofobie expliciet uit. We voegen eraan toe dat ook het vorige college vestimentaire regels uitvaardigde om de neutraliteit van de stadsdiensten te garanderen. Maar die regels verwezen niet expliciet naar seksuele geaardheid. Volgens ons zijn die woorden daarom nieuws. …

Nu is de oproep tot meer rust en minder hijgerigheid die de ombudsman van De Standaard deze week formuleerde, op elke redactie, ook bij radio en televisie, een grondige overweging waard. We hebben er hier op redactievergaderingen al vaker over gediscussieerd. Maar niet schrijven over wat de geesten beroert, dat zit een nieuwsredactie slecht. En dat de T-shirtdiscussie en een debat met Bart De Wever de geesten beroeren, staat buiten kijf. De uitzending woensdagavond van Reyers laat, waarin De Wever de discussie aanging met Etienne Vermeersch naar aanleiding van het homo-T-shirtverbod, lokte net geen 450.000 kijkers, een record en het dubbele van het normale aantal. Dat maakt de discussie over de nieuwswaarde wel erg theoretisch.”

Een paar aantekeningen bij hun verdediging.

Er ontstond volgens de hoofdredacteurs geen ophef toen De Standaard op de voorpagina een citaat van Gerolf Annemans publiceerde.  De Standaard kaderde het citaat van De Wever echter volledig anders dan dat van Annemans. De boventitel stelt al ‘Bart De Wever opent debat’. Meteen in het editoriaal de zaterdag wordt aangespoord om te reageren, door te stellen dat een interview met Bart De Wever nooit rimpelloos kan verlopen: “In onze reeks interviews met partijvoorzitters over hun ideologie zijn we bij Bart De Wever (N-VA) aangekomen. Dat kan natuurlijk nooit rimpelloos verlopen.” Hiermee is meteen de toon gezet dat De Standaard het zelf een uitspraak vindt die om reactie vraagt. Het debat is niet alleen ‘ontspoord’ op sociale media, radio en televisie, maar De Standaard heeft de polemiek de volgende dagen zelf uitvoerig plaats gegeven. 

Dagenlang N-VA bashen

De volgend maandag mag sp.a-propagandist Bart Brinckman het editoriaal schrijven in De Standaard, waarin hij stelt dat De Wever als gehaaid polemicus het liefst zelf de herrie aanzwengelt, en zijn uitspraken problemen insinueerden die er helemaal niet zijn. Had hij hierover met Yves Desmet gesproken in het weekeind, want ook deze had het in zijn editoriaal van maandag over De Wever die er een sport van maakt fenomenen die er niet zijn te problematiseren. Een citaat van Desmet: “Nu kunnen we even niet opgelet hebben, maar tot nog toe zijn er bij ons weten nog geen regenboogdragende ambtenaren gemeld. Net zomin als er al betogende moslims waren toen de Antwerpse burgemeester een samenscholingsverbod aankondigde. De Wever maakt er een sport van fenomenen die er niet eens zijn te problematiseren en erover te provoceren. Het is als een geamputeerde die pijn voelt aan ledematen die hij niet meer heeft. Zo ook wordt de N-VA-voorzitter een fantoomprovocateur.”

Op de eerste binnenlandpagina’s van die maandag wakkert De Standaard de polemiek verder aan, door twee bladzijden te besteden aan een ‘Rondje bakkeleien over Antwerpse #loketjanet’ (zo de titel), met de obligate verwijzing naar ‘de jaren dertig’ door David Davidse. Deze denkt er terug aan een speldje met een roze driehoek te dragen, een teken dat de homo’s moesten dragen ‘van de nazi’s’. De laatste bladzijde van de krant was ook helemaal ingenomen door de vraag of dat t-shirt-verbod wel een goed idee is.

Dinsdag 5 februari staat een klein artikeltje op bladzijde 11, onder de titel ‘regenboogrel’, waarin bericht wordt over een gesprek van De Wever in Terzake maandagavond. Daarin zegde hij honderden scheld- en haatmails te hebben ontvangen, en dat hij vreest voor een ‘Pim-Fortuynscenario’.

Diezelfde dag krijgt Michiel Vanackere, woordvoerder van ‘Wel Jong Niet Hetero’ een opiniestuk, dat eindigt met de tendentieuse en smerige opmerking ‘Met vele regenbooggroeten (zolang die nog mogen)’.

Ook oud-hoofdredacteur van Knack Weekend Tessa Vermeiren krijgt het woord, in een opiniestuk met de titel ‘Volksmenner en strateeg’. Hetzelfde stuk kreeg ze ook die dag gepubliceerd in De Morgen. De gebruikelijke verdraaiingen van woorden, om het eigen punt te kunnen maken. Ze citeert zogenaamd De Wever, maar trekt er haar eigen vooraf vaststaande besluiten uit. Een citaat: “Ik ben een communautarist, een gemeenschapsdenker', zegt De Wever. En verder: ‘De mens is in staat tot het allerbeste en het allerslechtste.' Ik krijg de indruk dat het allerbeste in zijn ogen alleen in het kamp van de rechtse, conservatieve Vlaams-nationalisten zit en het allerslechtste, het individualisme en het gebrek aan moraliteit, bij de linksen.” 

Schrijver en essayist Marc Reugebrink krijgt diezelfde dag ook al een hele opiniebladzijde om De Wever en de N-VA te beschuldigen van van alles en nog wat. In de stijl van ‘met hem wordt sluipend een dictatuur ingevoerd’. Citaat: “kunstenaars, schrijvers, journalisten behoren tot op de dag van vandaag in (rechtse én linkse) dictaturen gewoonlijk tot de eersten die worden opgeruimd. Dat is wellicht de angst van hen die nu zo treiterig tot culturo's worden gereduceerd door een partijleider die vanwege het winnen van gemeenteraadsverkiezingen en verder steunend op altijd onzekere peilingen al een voorschot neemt op de situatie waarin tegenspraak niet meer zal baten. Dat mag overdreven lijken, maar toch is die angst niet helemaal zonder grond. De Wever en andere N-VA-ers die zich in dezen al hebben geroerd lijken met dit soort reducties bepaald niet uit te zijn op dialoog, maar op de afschaffing van de diversiteit, van een veelkantigheid die, meer dan vandaag de dag aan bod komt, te danken is aan wie momenteel rücksichtslos op één hoop worden geveegd met de bedoeling hen af te voeren.”

Woensdag 6 februari is het nog niet genoeg. Bart Brinckman krijgt alweer een volle pagina om De Wever aan te vallen, onder de titel ‘Als de boemerang onverwacht in het gezicht terugkeert’.  Met de bij Brinckman gebruikelijke naamloze getuigen. Een citaat: “… Juist daarom stellen de critici in zijn partij vast dat hij die hel voor een stuk zelf creëert. Met de zelf vastgestelde ervaringen kan de burgemeester ook anders omgaan. Zo begrijpt niet iedereen waarom hij absoluut die uitspraken over homoseksuelen wilde doen. Niemand had hem expliciet die vraag gesteld, hij begon er zelf over. Niemand verlangt dat hij over alle mogelijke en onmogelijke onderwerpen zijn gedacht zegt. … Een conclusie kan alvast worden gemaakt: De Wever splitst Vlaanderen sneller op in een wij- en zij-groep dan hij erin zal slagen om België in twee te delen. Daarbij staan er niet eens communautaire thema's op het spel. … Toch zien de andere partijen reden tot bezorgdheid. Bij de N-VA lijken geen temperende krachten aan het werk, de partij investeert uiterlijk niet in bondgenootschappen. De benoemingssaga rond de Oost-Vlaamse gouverneur Jan Briers vormde hiervan een ontluisterend bewijs. Daarbij lijkt het of de N-VA synoniem staat voor ‘ambras', zeker wanneer ze het alleen voor het zeggen heeft (zoals in Antwerpen, waar CD&V en Open VLD geen rol van betekenis spelen).” 

Een verademing met Tom Naegels

Zijn die woorden van De Wever nu echt nieuws? Gelukkig is er de steeds scherpe en alerte schrijver Tom Naegels, die als ombudsman van De Standaard dan toch eindelijk in de krant een andere klank kan laten horen. In zijn wekelijks artikel als ombudsman, woensdag 7 februari, keurt hij de uitvergroting van de uitspraak over een homo-t-shirt als hoofdartikel op de voorpagina af, en meent hij dat De Wever helemaal niets nieuws verkondigde, in tegenstelling tot de stelling van de twee hoofdredacteurs. Een citaat:

“Maar gaat De Wever wel echt een stap verder? De lezers die mij contacteerden – en De Wever zelf ook, in zijn reacties op de commotie – benadrukken net dat hij niets anders doet dan de bestaande voorschriften, die al zes jaar gelden, herhalen. Daarin staat: ‘Uiterijke symbolen van levensbeschouwelijke, politieke, syndicale, sportieve, … overtuiging worden niet tijdens de werkuren gedragen, ook niet voor het goede doel. Dus geen kruisje, keppeltje, hoofddoek, tulband, hiv-speldje, kentekens serviceclubs, verenigingen, enz…' Als een hiv-speldje al niet mocht, is een regenboog-T-shirt dan zo anders? Uiteindelijk doet dat meer dan uitdrukken dat de drager homo is; het drukt uit dat hij of zij sympathiseert met de homobeweging …. Ik vind het debat over de neutraliteit van de overheidsdiensten zelf belangrijk. Ik onderschrijf dus de redenering dat het om een relevante context gaat, die een uitspraak nieuwswaarde geeft. Toch was en ben ik niet blij met de keuze om hier de weekendkrant mee te openen. Om drie redenen. Zelfs als ik geloof, en dat doe ik, dat het Bart De Wever ging om publieke uiting van homoseksualiteit als dusdanig (en dus niet om een gepolitiseerde versie ervan), ben ik er niet van overtuigd dat hij daarmee verder gaat dan de bestaande richtlijn. Die is heel breed, vermeldt zoals gezegd ook hiv-speldjes en clubkleuren, en eindigt in ‘enz…'. Het is waar dat het vorige college nooit over regenboog-T-shirts heeft gesproken, maar het werd ook nooit uitgesloten. Tweede reden: het hypothetische ervan. Het gaat niet om een beleidsdaad van de burgemeester, voor de stadsdiensten verandert er niets. De Wever somt theoretische voorbeelden op, die voor hem neutraliteit uitdrukken. In het gesprek dat we hierover hadden zei Karel Verhoeven me dat De Wever goed wist dat hij ‘een performatieve uitspraak' had gedaan, een uitspraak dus met reële effecten. Maar ook de keuze om die op de voorpagina te zetten is een performatieve daad. Wat me bij mijn laatste reden brengt. De context waarin ik deze voorpagina las was niet ‘het debat over de neutraliteit van de overheidsdiensten'. Die was: ‘weer een rel rond de N-VA.' 

Reyers laat

De hoofdredacteurs denken ook steun te vinden voor hun uitvergroting van één zin uit het vier bladzijden lange interview, door te verwijzen naar de uitzending Reyers laat op woensdag met De Wever en Vermeersch, die het dubbel aantal kijkers aantrok dan normaal. Maar die uitzending kwam er juist omdat Etienne Vermeersch die ochtend in De Morgen had geopperd dat men zich niet mag blindstaren op dat éne ‘onnozel’ terloopse zinnetje, en hij in tegendeel juist het debat wou aangaan over het betoog van De Wever over historische en maatschappelijke problemen. Citaat: “Men wordt zelden geconfronteerd met een politicus die een zo samenhangend betoog heeft over historische en maatschappelijke problemen en het zou dus boeiend zijn met hem op dat terrein het strijdperk te betreden. Maar neen, in plaats van een ernstig debat heeft nagenoeg iedereen zich die zaterdag, en de maandag daarop, blind gestaard op een onnozel zinnetje dat terloops naar voren kwam in het spoor van een uiteenzetting over het hoofddoekenverbod... een verbod dat we eigenlijk aan Patrick Janssens te danken hebben.”

De reden van die uitzending is dus juist het ongekeerde van het argument van de twee hoofdredacteurs.

De Morgen ontspoort mee

Het waren niet alleen de sociale media, radio en televisie die zogenaamd ‘ontspoorden’, ook krantencollega De Morgen deed er behoorlijk aan mee.

Maandag al met een editoriaal van hoofdredacteur Yves Desmet, met de titel

"De Wever maakt er een sport van fenomenen die er niet zijn te problematiseren". Citaat:

“Nu kunnen we even niet opgelet hebben, maar tot nog toe zijn er bij ons weten nog geen regenboogdragende ambtenaren gemeld. Net zomin als er al betogende moslims waren toen de Antwerpse burgemeester een samenscholingsverbod aankondigde. De Wever maakt er een sport van fenomenen die er niet eens zijn te problematiseren en erover te provoceren. Het is als een geamputeerde die pijn voelt aan ledematen die hij niet meer heeft. Zo ook wordt de N-VA-voorzitter een fantoomprovocateur.”

Hugo Camps maakt er die maandag zijn cursiefje mee vol op de voorpagina, onder de titel "Een toefje roze op de wangen: héél verdacht". Citaat:

“Je hebt backbenchers die de gekste dingen verzinnen om in de krant te komen. Er zijn er zelfs die een potje huilen voor de camera. Maar een politiek leider, annex burgemeester, die homoseksualiteit wegzet als obediëntie is of geslagen door zinsverbijstering of door geilheid voor zijn eigen dure taalgebruik. … Moeder overste is man geworden in Antwerpen. Burgemeester zelfs. Voor de middenstand lonken nieuwe perspectieven: handel in kuisheidsgordels. Wel met de juiste kleur. Nee, De Wever is geen homohater, hij wil alleen dat de wereld rondom hem draait.”

Zoals hiervoor al aangegeven, komt Tessa Vermeiren, ‘journaliste met rust’, aan het woord op dinsdag, onder de titel "Gemeenschapsdenker, volksmenner, strateeg: schrappen wat niet past voor Bart De Wever".

Woensdag is het terug aan Yves Desmet met iets wat hij nog graag had willen zeggen aan Bart De Wever, die geweigerd had maandagavond het debat aan te gaan met Desmet in Terzake.

Donderdag is het stil in De Standaard, maar De Morgen publiceert nog een ‘Brief van de dag’ met als titel: "Ik was zot van A". Citaat:

“Laat je tegenwoordig nog maar eens negatief uit over koning De Wever op pakweg een socialenetwerksite, en zie welke reacties je krijgt. Ook bij veel media lijkt de man geen tegenwind te krijgen. Ik bewonder dan ook de strijdvaardigheid van Yves Desmet, want tegenover Bart De Wever is hij Calimero, maar dan wel een moedige”.

‘Naam en adres bij de redactie bekend’, staat er onder de brief.

Geen tegenwind? Het was een week lang niets anders. Heeft Desmet die brief soms zelf geschreven?

De journalisten veroorzaken minstens ambras

De context waarin niet alleen Tom Naegels, maar blijkbaar de meesten deze voorpagina lazen was niet ‘het debat over de neutraliteit van de overheidsdiensten'. Die was: ‘weer een rel rond de N-VA.' Een conclusie kan hieruit worden gemaakt: niet De Wever maar journalisten en andere ‘culturo’s’ slagen er sneller in voor ambras te zorgen en Vlaanderen te splitsen in een wij- en zij-groep dan De Wever erin zal slagen om België in twee te delen.

Voor alle duidelijkheid herhaal ik hier wat ik al eerder schreef, ondermeer in mijn artikel over 'Bart Brinckman: geen journalist maar propagandist', 28.10.10. Ik heb op geen enkele manier de bedoeling om de N-VA of De Wever te verdedigen of in bescherming te nemen. Wellicht had De Wever beter als voorbeeld een scoutsuniform genomen? Dat had De Standaard vermoedelijk niet op de voorpagina gezet met de boventitel ‘Bart De Wever opent debat’, en was ons de hele polemiek gespaard gebleven. Geen verdediging van de N-VA dus, wel is het mijn bedoeling om kritisch te zijn over zeer tendentieuse reportages in de media. Mediakritiek dus. En de obsessionele aanvallen van journalisten als Bart Brinckman, Paul Goossens, Yves Desmet, en anderen zijn vooringenomen, eenzijdig, intellectueel oneerlijk en ophitsend proza.

En wat voor een mateloze schijnheiligheid. De twee hoofdredacteurs beweren dat het er alleen om te doen was nieuws te brengen met die uitspraak van De Wever over een homo-T-shirt op de voorpagina te plaatsen. Maar ze vermelden in hun rechtvaardiging niet dat ze erna dagenlang bladzijden van hun krant vulden met haat-reacties. Ze deden dus zelf mee aan de ‘ontsporing’. In die week alleen wordt de N-VA in De Standaard minstens drie keer gekoppeld aan de jaren dertig, het nazisme, zelfs aan een dictatuur die de oppositie uitmoordt! (David Davidse, Michiel Vanackere, Marc Reugebrink). Weten ze nog goed wat ze publiceren? Wie zijn hier de polemici die de herrie aanzwengelen? Wie publiceert hier haat- en lasterproza? En toch doen Sturtewagen, Verhoeven en Brinckman alsof hun neus bloedt, spelen ze het onschuldig communiezieltje. Beseffen ze niet dat ze zo een sfeer creëren die inderdaad wel eens in de richting van een ‘Pim-Fortuynscenario’ zou kunnen evolueren? Of beseffen ze het wel, en behoort De Wever – Reugebrink parafraserend – tot diegenen die volgens de ‘culturo’s’ moet worden afgevoerd?

De aanvallen hebben wel blijkbaar nog steeds het omgekeerde van het beoogde effect: hoe meer er op hen ingehakt wordt in de pers, hoe meer stemmen de N-VA haalt in de peilingen.

Zie ook een vorige uitvoerige analyse ‘Over het neersabelen van Bart De Wever en de N-VA’ van 6 oktober 2011.