Antwerpse coalitievorming pas na 1 januari? ...

Vanaf 1 januari worden de schepenen bij geheime stemming verkozen. Dan kan SP.a geen stokken in de wielen meer steken bij de vorming van een coalitie N-VA, CD&V en VLD. Maar als het nu eens helemaal zonder De Stadspartij zou lukken: N-VA, Groen en VLD?

Vooreerst de verkiezingsresultaten van de Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen van 2012, in vergelijking met deze van 2006. In 2006 kwamen er twee kartels op: CD&V/N-VA en SP.a/Spirit. De zetels kunnen echter aan de respectievelijke partijen worden toegewezen, zodat een vergelijking per partij tussen 2006 en 2012 mogelijk is.  De grootste pandoering is voor Vlaams Belang die zakt van 20 naar 5 zetels (-15). Eveneens een grote afstraffing kreeg de SP.a, die zakt van 22 naar 12 zetels. Ook de VLD bleef een afstraffing niet bespaard en zakt van 5 naar 2 zetels (-3). CD&V behoudt zijn vijf zetels. De grootste overwinnaar is de N-VA die groeit van 1 naar 23 zetels. De PVDA+ komt uit het niets op 4 zetels, terwijl Groen haar – klein - zetelaantal verdubbelt, van 2 naar 4. Globaal gezien gaat ‘links’ (SP.a, Groen, PVDA+, en CD&V, die we bij ‘links’ rekenen gezien alle verkozenen van ACW/ACV-strekking zijn)  erop achteruit tegenover 2006 en gaat van 29 naar 25 zetels, terwijl ‘rechts’ (VLD, N-VA en Vlaams Belang), ondanks de pandoering voor het VB, stijgt met 4 zetels, van 26 naar 30. Wanneer we de CD&V bij ‘rechts’ rekenen, wijzigt de verschuiving niet, gezien deze partij op een status-quo eindigt, en groeit ‘rechts’ onveranderd met vier zetels (van 31 naar 35), en zakt ‘links’ met vier zetels (van 25 naar 21 zetels). Rechts heeft dus een meerderheid in Antwerpen (van 30 of 35, naargelang de telling).

Welke coalities zijn mogelijk?

Coalities zonder de N-VA zijn met deze uitslag nagenoeg onmogelijk, tenzij men zou speculeren op een minderheidsbestuur met gedoogsteun uit ander partijen. Daarom is het bizar dat Mark Grammens, na de verkiezingen, de kans zeer groot vindt dat De Wever niet slaagt in zijn ambitie om burgemeester te worden, en Janssens erin zou kunnen slagen De Wever te kijk te zetten als een mislukkeling. (Zie rubriek ‘Zo gezegd’, november ’12 ). Grammens besluit zijn stuk met: ‘De voorspelling van Louis Tobback (in Het Laatste Nieuws, 11.10.12) komt uit: Janssens zou de verkiezingen verliezen maar zou niettemin de coalitie maken. Heeft De Wever dit voorzien toen hij een greep deed naar het burgemeesterschap en voorbarig zijn triomftocht door de stad hield?’ (Journaal, 1 nov ’12).

Grammens geeft spijtig genoeg geen duidelijke argumenten hoe het zou kunnen komen dat De Wever niet slaagt. Op basis van het aantal zetels is er geen mogelijkheid te besturen zonder de N-VA, tenzij dus theoretisch een minderheidsbestuur met gedoogsteun. Maar ook die mogelijkheid is beperkt, om niet te zeggen in de praktijk, met de bestaande incompatibiliteiten (tussen VB en alle andere partijen b.v.), totaal onmogelijk.

Bij de mogelijke coalities gaan we er dus van uit dat de wel heel erg gekrompen kleine Vlaams Blokfractie door niemand gevraagd wordt om deel te nemen aan een coalitie, alhoewel in principe de N-VA samen met het VB een nipte meerderheid zouden kunnen vormen (28 zetels), eventueel aan te vullen met de VLD (30 zetels). De meest comfortabele meerderheid kan bereikt worden bij een coalitie van de N-VA met de Stadslijst (40 op 55 zetels). Hierbij is Groen helemaal niet nodig, alhoewel Patrick Janssens hun deelname eist bij een coalitie met de N-VA. Voor de SP.a wordt daardoor de oppositie op links beperkt tot de PVDA+, maar Groen heeft daar niets of toch heel weinig bij te verdienen. Wat kan Groen eisen, als ze niet eens nodig zijn voor een meerderheid? En ze kunnen later op elk moment uit de coalitie gezet worden. Het lijkt alleen een strategische zet van Janssens, om De Wever te proberen te doen struikelen. Janssens had niet eens Groen vooraf verwittigd dat hij hun deelname zou eisen. (Grammens: ‘De Wever bevindt zich tegenover de meest gewiekste politieke manipulator van Vlaanderen, huidig burgemeester Patrick Janssens’. Journaal, 1 nov ’12)

De Stadslijst (kartel van SP.a met CD&V) komt met Groen slechts aan 21 zetels, terwijl er minimum 28 nodig zijn voor een (krappe) meerderheid. Zelfs met de PVDA+ erbij, en bovenop nog een akkoord met de VLD, levert dit nog altijd maar 27 zetels. Er zou dus nog het Vlaams Belang moeten bijgenomen worden om aan een meerderheid (32 zetels) zonder de N-VA te geraken. Voor zover de CD&V zich autonoom opstelt, kan de N-VA een krappe meerderheid vormen met hen (28 zetels). Iets confortabeler zou het voor die coalitie zijn als ook de VLD nog meedoet (30 zetels). Een heel andere combinatie is eveneens mogelijk: N-VA + Groen + VLD komt op 29 zetels.

De capriolen van CD&V

In De Standaard van zaterdag 10 november staat een zeer uitgebreid interview met Marc Van Peel (Havenschepen, CD&V), met de titel over een halve bladzijde “Naar de oppositie? Dat is geen optie” samengevat overgenomen op de website van De Morgen (met als aangegeven bron ‘Belga’..). Volgens Van Peel is De Stadslijst ‘één en ondeelbaar’, en dat heeft hij sinds de verkiezingen al meermaals herhaald. Maar als SP.a voor de oppositie zou kiezen in Antwerpen, gaat CD&V niet mee: "Oppositie is geen optie voor CD&V." Volgens Van Peel heeft SP.a geen baat bij een oppositiekuur, en dus tracht hij ze ervan te overtuigen om het niet te doen. CD&V wil zich (nog niet) afscheuren van sp.a. "Ik zou het geen goede zaak vinden voor CD&V om zonder de socialisten in een meerderheid te stappen. En ik zou het ook niet goed vinden voor de stad." Van Peel is voorstander van een coalitie N-VA en Stadslijst in Antwerpen, dus zonder Groen. "Maar ik leg me neer bij de vraag van sp.a. En zij willen Groen er dus bij."

Kan men een nog grotere spreidstand aannemen? De Stadslijst is schijnbaar ‘ondeelbaar’, en daarom moet Groen mee in de meerderheid, een eis van alleen SP.a, niet van CD&V. Tegelijkertijd is oppositie voor CD&V geen optie, ook al zou SP.a daarvoor kiezen, terwijl hij en een adem eraan toevoegt dat hij het geen goede zaak zou vinden, noch voor CD&V noch voor de stad, als CD&V zich zou afscheuren van de Stadslijst om zonder de socialisten in een meerderheid te stappen. En toch is dat wat hij wil, als er geen akkoord N-VA, Stadspartij plus Groen uit de bus komt. Het is natuurlijk zeer de vraag of de N-VA wel scheep zal willen gaan met een afgescheurde CD&V, want ze haalt hiermee eigenlijk haar vijand binnen in de meerderheid. Met de woorden van Mark Grammens: “Overigens weet (en wist) De Wever toch ook dat alle verkozen CD&V-gemeenteraadsleden behoren tot het ACV/ACW, die de politieke dood van De Wever als eerste punt op haar politieke agenda heeft staan.” (Journaal, 1 nov ’12).

Stadspartij heeft geen nut meer

Het is duidelijk dat De Stadspartij geen enkel nut meer heeft. Ze was opgezet met vooral de bedoeling een nieuwe termijn te krijgen voor Patrick Janssens als burgemeester. Nu dit niet gelukt is, heeft ze geen enkele meerwaarde. De componenten spreken zelfs heel tegengestelde doelstellingen uit: voor de ene moet Groen erbij, voor de andere niet, de ene gaat zonder Groen in de oppositie, de andere wil daar in geen geval in terechtkomen. Op de website van De Morgen, vrijdag 9 nov ’12, was er al sprake van dat SP.a een eventuele deelname van huidig kartelpartner CD&V in De Stadslijst aan een rechtse coalitie met N-VA en Open Vld niet zou blokkeren. Om die coalitie mogelijk te maken, moeten de SP.a'ers de handtekening zetten onder de voordracht van een CD&V-schepen. De handtekening niet leveren, heeft volgens de sp.a geen enkele zin. Als er in januari geen voordracht is, is het immers de gemeenteraad die beslist. Volgens uittredend schepen en socialistisch onderhandelaar Robert Voorhamme is een splitsing van de Stadslijst vandaag evenwel absoluut niet aan de orde. "Ik weet dat sommigen dit verhaal graag verspreiden," zegt Voorhamme, "maar de Antwerpse CD&V'ers die ertoe doen, hebben me nog geen enkel signaal in die zin gegeven. Wel integendeel." Toch bevestigt een bron binnen de Antwerpse afdeling dat er serieus rekening gehouden wordt met zo'n breuk…. Een coalitie van N-VA, Stadslijst en Groen is volgens SP.a nog altijd niet uitgesloten. "Maar daarvoor zullen N-VA en Groen natuurlijk wel aan onderhandelingen moeten beginnen." Als Groen en N-VA niet tot een compromis komen, lijkt een splitsing van de Stadslijst de enige mogelijke oplossing. (Zover De Morgen).

Quo vadis met de Stadslijst en de politieke benoemingen?

Een opiniestuk van Bart Eeckhout, Chef M, in De Morgen van zaterdag 10 november ’12 met de titel 'Quo vadis Stadslijst,'  heeft het over (het gebrek aan) een toekomst van de Stadslijst:

“Inhoudelijk lijkt er voor sp.a weinig eer te rapen in de huidige stand van zaken. De tekst van de kandidaat-burgemeester is geschreven op maat van een rechts beleid, wat overigens een legitieme keuze is. Met wat onderhandelen kun je daar een centrumrechtse beleidsnota van maken, maar nooit een centrumlinkse. Dat plaatst de sp.a voor een ernstig probleem. Mee vorm geven aan een beleid dat veel terugdraait van wat de voorbije tien jaar verworven is, is geen prettig vooruitzicht. Dat probleem wordt nog bezwaard door een even ernstig strategisch risico. Als sp.a mee in de boot van De Wever stapt, mag de partij zich aan harde oppositie verwachten op haar al kwetsbare linkerflank vanwege Groen en PVDA….. Dat sp.a toch nog dapper blijft voortpraten, is grotendeels een psychologische kwestie. De socialisten leverden sinds de Tweede Wereldoorlog bijna onafgebroken de burgemeester in Antwerpen. Dan stap je niet vrolijk fluitend in de oppositie. Dat heeft ook met macht te maken. Wegen op het beleid, heet dat. Wat ook betekent: zorgen voor al die mensen die politiek benoemd zijn in administratie en verenigingen, en nu met klamme handen een nieuwe wind voelen aantrekken.”

Anciaux speculeerde in Reyers Laat op donderdag 8 nov ’12 op de mogelijkheid van een coalitie met N-VA, CD&V en Open VLD, met een breuk binnen de Stadslijst. Dat de helft van de politici op die Stadslijst dan de voordracht van CD&V-schepenen zouden moeten ondersteunen, en dat eventueel zouden weigeren, wuift hij weg. Volgens Anciaux valt dat argument weg na 1 januari: “Na 1 januari en dus na de installatie van de nieuwe gemeenteraad, moet de voordracht niet meer gebeuren vanuit de partijen, maar kan het anoniem gebeuren.” De meerderheid bestaande uit N-VA, CD&V en VLD-verkozenen zouden dus voor de CD&V-schepenen kunnen stemmen. Anciaux twijfelt er niet aan dat dat zal gebeuren: “Er is op 15 januari zeker een schepencollege. Ook de SP.a wil trouwens dat Bart De Wever burgemeester wordt.”

Het ziet er dus naar uit dat echte coalitiegesprekken pas na 1 januari zullen gevoerd worden, en er tot dan alleen wat mist zal gespoten worden. Tot dan zal er wellicht nog gesproken worden over een Stadspartij, nadien behoort ze vermoedelijk definitief tot de geschiedenis.

Waarom niet N-VA, Groen en VLD?

In ‘De Handelingen’ (‘waarin de redactie de politieke actualiteit tegen het licht houdt’), pleit Bart Brinckman in De Standaard van zaterdag 10 november ’12 voor een coalitie van de N-VA, Groen en de liberalen, onder de titel ‘Gouden kans voor Groen’   (vrij te lezen). Hij vraagt zich af wat Groen met een postelectoraal kartel met de SP.a te winnen heeft, gezien ze mathematisch volstrekt overbodig zijn en ze zich volledig afhankelijk maken van de rode goodwill. “Wat ben je met een partner die het vooraf niet eens nodig vond om te vertellen dat hij je aanwezigheid zou gebruiken als onderhandelingsvoorwaarde?”

Hij gaat in op de mogelijke struikelstenen om tot een akkoord te komen tussen die drie formaties, geeft enkele tips voor deals, om te besluiten: “Kortom, Groen kan in zo'n constellatie ten volle de N-VA-verzuchting uitbuiten om eindelijk zonder de socialisten te regeren. Als de partij zonder problemen in Mechelen met de N-VA en Open VLD in een door zichzelf fel bejubelde coalitie zit, waarom zou zoiets in Antwerpen onmogelijk zijn? De accenten in de Scheldestad kunnen nog een stuk groener uitvallen, want zonder de Stadslijst zijn Van Besien en de zijnen echt nodig om een meerderheid (minimaal 28 zetels) te vormen.”. Zijn besluit: “Een samenwerking tussen de N-VA en Groen ligt bijzonder moeilijk bij de kritische achterban van voorzitter Van Besien en lijsttrekster Meyrem Almaci. Maar dat Groen in een rechtse coalitie flink boven zijn gewicht kan boksen, lijdt geen twijfel.”

Hoe moet men dit interpreteren? De linkse propagandist Bart Brinckman die meent dat CD&V ten allen prijze in de meerderheid wil (hij nam samen met Ruud Goossens het interview met Marc Van Peel af) en de SP.a zonder Groen naar de oppositie zal gaan, en hij hiermee een poging doet om toch nog een linkse partij in de meerderheid te krijgen? Er is iets voor te zeggen, ook al komt het van een linkse propagandist met bepaalde bedoelingen. Wellicht is Groen een meer betrouwbare partner dan CD&V om de gemaakte afspraken na te komen, en krijgt De Wever minder dolksteken in de rug van Groen tijdens zijn burgemeesterschap dan van de ACW-verkozenen?

Wellicht moet Liesbeth Homans maar eens een interview geven, hoe en met wie zij de stad wil besturen als burgemeester vanaf 2014?