Wonen in eigen streek

Christian Van Eycken van de Union des Francophones en de Franse gemeenschapsregering trokken naar het Grondwettelijk Hof tegen de voorkeurbehandeling van de eigen dorpsbewoners in de regeling van ‘wonen in eigen streek’. Het Grondwettelijk Hof stelde in deze zaak een vraag aan het Europees Hof in Luxemburg. In het advies van de advocaat-generaal van het Europees Hof stelt deze dat het Belgisch Grondwettelijk Hof moet uitmaken of de regeling al of niet discriminerend is. Steven Samyn in De Morgen: “Politici kunnen moeilijk een beter excuus krijgen om met deze maatregel te doen wat al veel langer had moeten gebeuren: afvoeren.”

AANVULLING OP 12 OKT: REACTIE VAN DE MINISTER

Met het decreet van 27 maart 2009 ‘betreffende het grond- en pandenbeleid’ werd het ‘wonen in eigen streek’ ingevoerd, van toepassing vanaf 1 september 2009. Het decreet bepaalt dat in woonuitbreidingsgebieden in 69 gemeenten, 'gronden en daarop opgerichte constructies' slechts mogen worden overgedragen aan personen die volgens een provinciale beoordelingscommissie beschikken over ‘een voldoende band met de gemeente’. Dat van de 'daarop opgerichte constructies' was er zogenaamd verkeerdelijk ingeslopen. Dat werd met een wijzigingsdecreet in juni 2010 rechtgezet. De voorkeurbehandeling zou alleen slaan op de nog te bouwen woningen in die woonuitbreidingsgebieden, en niet voor huizen die er al staan. Wel echter ook voor woningen die er na 22 september 2009 worden gebouwd.

Bij die 69 gemeenten vindt men Aartselaar, Affligem, Antwerpen, Arendonk, Boechout, Boom, Leuven, Liedekerke, Wijnegem, Wommelgem, enz. Zitten daar bijvoorbeeld niet bij: Knokke en Oostende. Enkele Franstaligen beweerden toen geen woning meer te kunnen kopen aan de kust, wat een grove leugen is. Kavels en huizen in ‘gewoon’ woongebied, ook in die 69 gemeenten, kunnen nog steeds vrij verkocht worden aan wie de eigenaar maar wil verkopen, ook als de koper geen enkele band heeft met de gemeente, en hij alleen Frans, Chinees of wat dan ook spreekt. (Zie ook ‘Wonen in eigen dorp’ 28.06.10 met links naar eerdere artikels.)

Anti-Vlaamse hetze

Le Soir publiceerde in dat verband op 16 maart ’10 een opiniestuk onder de titel 'De wooncode en de wet van de vergelding', met een foto van een Nigeriaans massagraf als illustratie bij het artikel. Het Vlaamse woonbeleid wordt er niet alleen in één adem genoemd met etnische zuiveringen in Nigeria, maar ook nog met het verdrijven van priesters uit Marokko, het Amerika van George Bush met zijn folteringen. De wooncode zendt ons terug naar de "dhimmitude" van het Ottomaanse Rijk van weleer: de christelijke en joodse minderheid werden getolereerd maar hadden niet dezelfde rechten als moslims. Dat alles komt uit de pen van een zekere Jean-Paul Marthoz, professor internationale journalistiek aan de UCL. Er werd niet alleen in de Franstalige pers en door de politieke partijen heftig en vijandig gereageerd op die regeling, en op de Vlamingen in het algemeen. Het was de periode van het neersabelen van Yves Leterme, Bart De Wever, van een ‘grappig’ bedoeld voorstel in Le Soir: de hele N-VA te laten verdrinken op zee, enz.. Ook Marc Reynebeau en Luckas Vander Taelen schuwden de grote woorden en onwaarheden niet over de wooncode. (Zie ondermeer ‘De schizofrenie van Le Soir, of van De Standaard?’ , artikel van 25.03.10).

Naar het Grondwettelijk Hof

Onder meer Christian Van Eycken van de Union des Francophones trok naar het Grondwettelijk Hof tegen deze voorkeursbehandeling, en kreeg hierbij de hulp van de Franse gemeenschapsregering van Rudy Demotte (PS). Zij stellen dat het helemaal niet de bedoeling is van de Vlaamse overheid om de inwoners van die gemeenten kansen te geven. De Vlamingen hebben maar één bedoeling: beletten dat er Franstaligen komen wonen, en noemen het discriminatie. Het Grondwettelijk Hof stelde in deze zaak een vraag aan het Europees Hof in Luxemburg, waarover Guy Tegenbos bericht in De Standaard van vrijdag 5 oktober ’12. Het betreft het advies van de advocaat-generaal van het Europees Hof. Dat Hof zal dat decreet niet vernietigen, maar enkel een prejudicieel advies geven aan het Belgisch Grondwettelijk Hof. Dat moet beslissen.

Volgens Tegenbos spreekt de advocaat-generaal zich niet uit over het al of niet discriminerend karakter van de regeling, en zegt hij dat het Belgisch Grondwettelijk Hof moet uitmaken of dat zo is of niet. Het sociale doel om minder kapitaalkrachtige inwoners kansen te geven in de eigen streek, kan legitiem zijn, maar hij begrijpt niet dat er dan geen inkomensvoorwaarde is opgenomen in die regeling. Ook moet men nagaan of dat doel niet evengoed kan bereikt worden met minder verregaande maatregelen, zoals premies.

Een symbooldossier

Steven Samyn, Chef Politiek De Morgen, bespreekt in een editoriaal van diezelfde dag het thema, met de titel: ‘Idiotieën als het 'eigen inwoners eerst'-principe horen niet thuis in Vlaanderen’.

Een uittreksel:

“Volgens de advocaat-generaal van het Europese Hof van Justitie gaat het om een "beperking van de fundamentele vrijheden". Vooral dan de voorwaarde dat wie in bepaalde gemeenten een woning wil kopen, een 'duurzame band' met de gemeente moet kunnen aantonen….

Wie in een zogenaamd woonuitbreidingsgebied een huis of appartement op het oog heeft, moest eerst kunnen aantonen dat hij of zij een aantal jaar in die gemeente woont of werkt, of er 'een zwaarwichtige en duurzame band' mee heeft. Een provinciale commissie werd in het leven geroepen om erover te waken dat aan de criteria wordt voldaan. Doel: aan de kust, de grensstreek met Nederland en de groene rand rond steden als Brussel, Antwerpen, Gent en Leuven verhinderen dat kapitaalkrachtige nieuwkomers de lokale bevolking uit de markt komen prijzen. Drie jaar later blijkt het vooral een symbooldossier te zijn. Een amateuristische poging om het probleem van te dure bouwgrond op te lossen. Het resultaat van het decreet is immers nagenoeg niet waar te nemen. In de bijna 70 gemeenten waar de regels gelden zijn tot dusver 365 dossiers goedgekeurd. Een effect op de prijzen, zelfs miniem, is niet merkbaar. En de natte droom van initiatiefnemer Mark Demesmaeker (N-VA) om hiermee de verfransing in de Vlaamse rand rond Brussel te stoppen, bleef een droom.

We leven in een vrij land. Iedereen heeft het recht onder zijn kerktoren te blijven wonen en zijn leven uit te bouwen op de plaats waar hij zich geworteld voelt. Maar iedereen heeft ook het recht om uit te zwermen en 100 kilometer verder een huis te kopen. Ongeacht of hij daar voor zijn werk moet zijn of gewoon omdat hij daar zin in heeft. Hopelijk volgt het Europese Hof haar advocaat-generaal. En het Grondwettelijk Hof vervolgens haar Europese tegenhanger. Politici kunnen moeilijk een beter excuus krijgen om met deze maatregel te doen wat al veel langer had moeten gebeuren: afvoeren.

Zulke idiotieën horen niet thuis in Vlaanderen.”

Pertinente kommentaar van een lezer: “Wel vreemd dat links de poging afkeurt om de dorpsbewoner te beschermen tegen de opdringerige kapitalist..” Of nog een andere: “Als het over werkgelegenheid gaat ,is deze krant wel voorstander van positieve discriminatie van groepen. Als het over wonen gaat in Vlaanderen zijn ze er tegen. Wel een selectieve benadering nietwaar.”

Afschaffen

Volgens De Morgen zijn er dus in drie jaar tijd in de 69 gemeenten 365 dossiers goedgekeurd. Honderdeentwintig per jaar, of gemiddeld minder dan twee per gemeente. Juister: 1,76 dossiers per gemeente per jaar. Onbeduidend, als u bedenkt dat er jaarlijks honderdduizenden immobiliëntransacties gebeuren in Vlaanderen. Dit aantal verdwijnt volledig in de afronding van de statistieken, en helpt slechts enkelen aan een goedkopere bouwgrond of sociale woning.

Daarvoor maakt alleen een soort ziekelijke Keizer-Koster een decreet. Als een of andere regeling gewenst is, laat dit dan op gemeentelijk vlak beslissen, in die gemeenten die belastingsgeld willen stoppen in het aanbieden van goedkope bouwkavels aan hun trouwe bewoners, al of niet via een premie. Zoals al drie jaar geleden voorgesteld: afschaffen die regel. Hij brengt niets, behalve geörganiseerde haatcampagnes van de Franstaligen en leugens van ‘Belgisch-nationalisten’ tot in de internationale pers. Zie bijvoorbeeld ‘Reynebeau bakt het nog veel bruiner dan (ema)’ 23.03.10: “Een taalbereidheidsregel in de sociale huursector die alleen wettelijk is als hij niet leidt tot taalkennis, omdat geen enkele resultaatsverbintenis mag worden geëist, een voorrang voor eigen inwoners die niets oplevert, maar misbruikt wordt om Vlaanderen alweer fascistisch te noemen: schaf al die rommel af. Dan kunnen Reynebeau en Le Soir er geen zever en leugens meer over vertellen.”
----------------------------------------------------

AANVULLING OP 12 OKT: REACTIE VAN DE MINISTER

Plenaire Vergadering van 10 oktober 2012 van het Vlaams parlement. Op een 'actuele vraag' van Else De Wachter en van Mark Demesmaeker tot minister Freya Van den Bossche, respectievelijk 'over het mogelijk in strijd zijn van ‘Wonen in eigen streek’ met het Europese recht' en 'over de voorbereidende stappen om het betaalbaar wonen in eigen streek blijvend mogelijk te maken', anwoordde de minister ondermeer het volgende:

"Er is van discriminatie geen sprake. Het Europese Hof van Justitie buigt zich op basis van dertien prejudiciële vragen van ons Grondwettelijk Hof over twee vragen. Dit decreet gaat onder andere in tegen het verbod op discriminatie op basis van nationaliteit. Maar het beperkt ook de fundamentele vrijheden die de Europese Unie wil garanderen. De advocaat-generaal focust zich vooral op die vrijheden. Als die vrijheden worden ingeperkt, moet dat voldoen aan de volgende criteria.

Het kan enkel gaan om een dwingende reden van algemeen belang. De advocaat-generaal zegt heel duidelijk dat sociale verdringing tegengaan zo’n reden is. Maar ook dat, als het Grondwettelijk Hof van oordeel zou zijn dat de werkelijke reden anders is – daar staat “het Nederlandstalig houden van bepaalde gebieden” – dat geen dwingende reden van algemeen belang is. Als de doelstelling is wat in het decreet staat, kan het, maar als het dat niet is, kan het niet. Laat die vraag dan over aan het Grondwettelijk Hof.

Het tweede argument is de vraag of de maatregel geschikt is om die doelstelling te bereiken. De advocaat-generaal zegt dat de maatregel niet geschikt is omdat hij helemaal niet gericht is op de mensen die dreigen sociaal verdrongen te worden. Hij bedoelt daarmee dat er op geen enkele manier een sociaal-economisch criterium wordt gekoppeld aan alle andere criteria, zoals zes jaar ergens wonen, ergens werken of een duurzame band hebben met de streek. Hij zegt dat wij dezelfde maatregel nemen voor mensen die niet zullen verdrongen worden doordat ze voldoende geld hebben om die prijzen te betalen en voor de anderen. Daarom vindt hij die maatregel niet helemaal geschikt.

Bovendien gaat de maatregel verder dan nodig om het doel te bereiken. Hij perkt de vrijheden meer in dan noodzakelijk.

Het is natuurlijk aan het hof zelf om te beslissen of het arrest dezelfde stellingen inneemt. In deze fase van de procedure kunnen wij niet veel doen. Wij kunnen enkel wachten op het arrest. Maar op basis van dat arrest zullen wij bijkomende argumenten en verduidelijkingen leveren aan het Grondwettelijk Hof, in de hoop dat we het, in samenhang met het arrest van het Europees Hof, kunnen overtuigen van de degelijkheid van dit decreet, en dat we zo die slag winnen.

Dat neemt niet weg dat, als het Hof van Justitie een arrest zou vellen dat in de lijn ligt van wat de advocaat-generaal nu adviseert, wij allen – parlementsleden en de partners in de regering – op tijd moeten nadenken over hoe wij eventueel dezelfde doelstelling, namelijk betaalbaar wonen voor mensen in de streek waar ze een band mee hebben, kunnen realiseren, zij het misschien met andere instrumenten. Ik zou niet graag in een vacuüm terechtkomen als het Grondwettelijk Hof dit decreet gedeeltelijk vernietigt.

Laten wij, als het arrest van het hof dezelfde richting uitgaat, ons klaar houden voor het geval het Grondwettelijk Hof negatief zou oordelen."

.....

"We hebben heel sterke argumenten om het decreet te verdedigen. Ik zal het decreet ook door onze raadsman laten verdedigen. Ik ga argumenten aandragen en verduidelijkingen geven, zoals die door enkele collega’s zijn gesuggereerd. Dat neemt niet weg dat we ons klaar moeten houden als het Grondwettelijk Hof ons geen gelijk zou geven. Ik neem aan dat het parlement de vorige legislatuur toch hard met de bevoegde ministers heeft gewerkt aan dit decreet en ook niet wil dat er een vacuüm zou ontstaan.

Akkoord, het gaat in de feiten niet om zeer veel woningen. Op dat vlak moet ik u, mijnheer Van Rompuy en mevrouw Vogels, gelijk geven. Maar dat neemt niet weg dat het een zinvolle maatregel kan zijn. In andere steden en gemeenten, zoals de stad waar ik zelf uit kom, voeren we ook een politiek die erop gericht is om mensen die een band hebben met de streek, extra kansen op betaalbaar wonen te geven. Ook die instrumenten moeten gaaf worden gehouden. Ik heb niet de indruk dat die op enige manier onder druk komen te staan door wat er nu gebeurt. Ik denk dat daar zeer weinig argumenten tegen in te brengen zouden zijn, maar u hebt zeker gelijk dat we dat absoluut moeten beschermen."

Alle tussenkomsten rond die vraag om uitleg staan hier ...