Overwoekerende particratie

Bert Anciaux (momenteel SP.a) verklaart dat de meeste sectoren in Vlaanderen partijpolitiek verkaveld zijn, en de deal is gemaakt dat de ministers zich niet met elkaars domein bemoeien. En na de partijpolitieke topbenoemingen op federaal vlak trekt nu Di Rupo alle beslissingen van de hele federale administratie naar zich toe, via een werkgroep die alleen bestaat uit door hem aangeduide leden. Democratie?

In een interview met Marc Reynebeau, gepubliceerd in De Standaard van zaterdag 16 juni verklaart Bert Anciaux dat de meeste sectoren in Vlaanderen partijpolitiek verkaveld zijn, en de deal is gemaakt dat de ministers zich niet met elkaars domein moeien. Zo zou er geen kritiek mogen zijn op de beslissingen van Joke Schauvliege (CD&V) in 'haar' domeinen (cultuur en natuur), en mogen de andere partijen zich niet moeien met de jachtdomeinen verpacht aan andere partijen, bijvoorbeeld onderwijs en huisvesting, een socialistisch bastion. Bovendien verklaart hij dat Schauvliege, van ACW-strekking, dieper sneed in de sociaal-culturele sector, om de belangen van het ACW in deze te behartigen, omdat de sociaal-culturele instellingen een concurrent zijn voor werking van de ACW-zuil.

Uit het interview:

Marc Reynebeau: Toen ze alleen nog de kaasschaaf moest hanteren, sneed Schauvliege al veel dieper in de sociaal-culturele sector dan elders. Dat was toch wel een politieke keuze?
Bert Anciaux: ‘Zeer zeker. En ik begrijp dat ook niet. Ik kan me voorstellen dat het ACW – dat me overigens altijd heeft gesteund in deze sector – hierin een concurrent zag voor de eigen zuilbelangen. En Schauvliege, die van ACW-strekking is, heeft die sector inderdaad zwaar aangepakt, maar de zuil is daar niet beter van geworden. Ik hoop dat dit nog wordt gecorrigeerd.'

Uw partijgenoten in de Vlaamse regering lieten wel begaan.
‘We kunnen daar niet fier op zijn. Het gebeurde vanuit een reflex van zelfbehoud, om sectoren veilig te stellen waar wij verantwoordelijk voor zijn, zoals onderwijs of huisvestiging. De deal was om ons niet met elkaar te moeien. Dat is zwak, maar begrijpelijk. Nu zou ik dat niet meer aanvaarden. Het argument dat er geen geld is, gaat niet meer op. Met een paar miljoen kan je in cultuur wonderen doen.'

Een besef van collectief belang bestaat dus niet in de Vlaamse regering? Alle sectoren zijn partijpolitiek verkaveld?
‘Deels is dat wel zo. Ik heb dat ook wel meegemaakt, maar in zekere zin is dat ook mijn sterkte geweest.'

Hiermee doorprikt Anciaux helemaal het verhaaltje van een regering die als één team collegiale beslissingen neemt. Het incident rond Uplace met Ingrid Lieten, de viceminister-president voor SP.A, komt hiermee ook in een ander licht te staan. Nadat Schauvliege op 30 mei ’12 Uplace een milieuvergunning gaf, reageerde Lieten met: ‘Rekening houdend met alle negatieve adviezen, begrijp ik haar beslissing niet.’ Het was dus geen probleem van een gebrek aan ‘collegialiteit’, (quod non), maar het ging om ‘grensoverschijdend gedrag’ van Lieten, dat ze kritiek gaf op een domein van een andere clan. Ongepast in een particratie.

Federaal nog bonter

In een brief aan premier Elio Di Rupo, die hij op dinsdag 19 juni ontving, klagen de voorzitters van de verschillende overheidsdiensten de betutteling van de regering aan. De topambtenaren stelden in februari nog aan de regering voor om dubbel zoveel te besparen als gevraagd. Ze stelden daarbij wel één voorwaarde: ze willen zelf kunnen beslissen waar en hoe. Maar in plaats van meer autonomie hebben de topambtenaren de voorbije maanden meer betutteling gekregen. Monique De Knop, voorzitster van de Fod Binnenlandse Zaken: "Er heerst bij de regering een totaal wantrouwen tegenover de administratie. Wij moeten zeer zware selecties doorkomen om een federale overheidsdienst te leiden. Geef ons dan ook de verantwoordelijkheid om die te leiden." De topambtenaren klagen dat ze geen autonomie genieten. Zelfs de kleinste dossiers worden onderzocht door "een werkgroep die premier Di Rupo rond zich verzameld heeft" en moeten de goedkeuring van de regering krijgen. Meer besparen interesseert Di Rupo dus helemaal niet. Il s’en fout. (Zie volledige tekst ‘Topambtenaren zijn betutteling regering beu’)

Het is de tweede keer in zeer korte tijd dat de topambtenaren in aanvaring komen met de regering. Er klonk eerder al kritiek over de manier waar de regering de benoeming van nieuwe topambtenaren had aangepakt. Jacky Leroy, voorzitter van de Fod Personeel, bestempelde dat benoemingscircus als onaanvaardbaar. Leroy: ‘Elke topmanager is beschadigd door wat er de voorbije maanden is gebeurd. Nu denken de mensen opnieuw dat die wel politiek benoemd zal zijn en de job heeft gekregen in ruil voor zijn gunsten aan deze of gene partij. Het is niet alleen mijn recht, maar ook mijn plicht om het recente benoemingscircus aan te klagen.'
(Zie ook artikel in De Standaard van vrijdag 15 juni '12: 'Topman FOD Personeel: 'Benoemingscircus is onaanvaardbaar')

België zinkt steeds meer weg in een inefficiënte particratie, waar zelfs de leidende ambtenaren in verzet tegen komen. Maar zelfs die trouwe dienaren van het openbaar ambt worden niet gehoord: de partijpolitieke karavaan trekt onverstoord verder. Wie houdt ze tegen?