Vlaamse geheimhouding i.p.v. openbaarheid van bestuur

Het Vlaams parlement verzaakt aan een van zijn kernopdrachten: de regering controleren. De regering wil hen slechts selectief bepaalde adviezen van de Inspectie van Financiën bezorgen. Daartegen is geen kamerbreed protest, noch een wetgevend initiatief om de regering daartoe te verplichten. Moeten wij zo een dure praatbarak nog betalen?

Tijdens de plenaire vergadering van 9 november 2011 stelden drie parlementsleden een 'actuele vraag' aan ministerpresident Kris Peeters: Lode Vereeck (LDD), Filip Watteeuw (Groen)en Erik Tack (Vlaams Belang), 'over de weigering van de Vlaamse Regering om nog langer de adviezen van de Inspectie van Financiën systematisch over te maken aan het parlement'. Peeters verstopte zich achter wetten en decreten om uit te leggen waarom niet meer alle adviezen aan het parlement bekend gemaakt worden. Volledige radiostilte bij de drie meerderheidspartijen (CD&V, SP.a en N-VA), waarvan niemand tussenkwam om de vraag te ondersteunen en mee volledige inzage te eisen. Helaas kondigde ook niemand de indiening van een voorstel van decreet aan om de regering te verplichten alle adviezen aan het parlement te bezorgen, zodat Peeters zich daar niet meer kan achter verstoppen. Het Vlaams parlement verzaakt dus meer en meer aan een van zijn kernopdrachten: de regering controleren en het nodige decretale werk verrichten om die controle optimaal te kunnen uitvoeren. Moeten wij zo een dure praatbarak nog met ons belastingsgeld onderhouden?


De volledige tekst kan u nalezen in het verslag van de Plenaire vergadering 16 nr. 8 (2011-2012) – 9 november 2011 (vanaf blz. 13)

Een licht ingekorte versie van het debat:

De heer Lode Vereeck: Ik richt me eerst tot de collega’s, want mijn actuele vraag over de weigering van de Vlaamse Regering om de adviezen van de Inspectie van Financiën nog langer systematisch aan het Vlaams Parlement over te maken, overstijgt de grenzen van meerderheid en oppositie. Ik vind het persoonlijk een uitholling van het parlementaire controlerecht.... U, minister-president, wil ik dit vragen: waarom beslist de Vlaamse Regering wat zij heeft beslist? Waarom stelt u deze adviezen niet langer op eenvoudig verzoek ter beschikking? Waarom maakt u zichzelf ongewild verdacht? Waarom staat u mij niet toe om mijn parlementair controlerecht uit te oefenen?

De heer Filip Watteeuw: ... Waarom wilt u geen volledige openheid geven in dossiers die ons aanbelangen? Ik ken u als een zeer verstandige man die weet waarom hij bepaalde zaken naar voren schuift en andere niet. U hebt daar argumenten voor. Ik ben het er vaak niet mee eens, maar u hebt wel altijd argumenten. Wanneer u dan adviezen krijgt van bijvoorbeeld de Inspectie van Financiën, ga ik er ook van uit dat u argumenten hebt waarom u wel of niet ingaat op die adviezen. Als u dat inderdaad goed weet, lijkt het me logisch dat u die adviezen ook ter beschikking stelt van het parlement. Ik wil even illustreren hoe belangrijk dit is. Er staat een actuele vraag op de agenda over het Land van Ooit. U moet 1,7 miljoen euro terugbetalen. Weet u dat vier à vijf jaar geleden de voorzitter van dit parlement, toen nog gewoon parlementslid, storm liep tegen dit project? Hij kon heel goed argumenteren dat dit een dossier was dat niet klopte aan de hand van de adviezen van de Inspectie van Financiën. Een ander voorbeeld is het dossier van I-Cleantech.... Het mooiste voorbeeld is dat van de Oosterweelverbinding en BAM. De oppositie die daar is gevoerd, had tot resultaat dat er openheid is gekomen over alle constructies. Er zijn voortgangsrapportages afgedwongen op basis van de adviezen van de Inspectie van Financiën. Minister-president, in hoeverre blijft u erbij dat die adviezen niet meer ter beschikking worden gesteld?

De heer Erik Tack: ... De voorzitter van het Vlaams Parlement heeft ons in het begin van het jaar meegedeeld dat die adviezen van de Inspectie van Financiën op de databank DORIS II beschikbaar zouden zijn voor ons. Nu merken wij dat die daar helemaal niet meer te vinden zijn. Dat heeft wellicht te maken met het feit dat er eind vorig jaar een besluit was van de Vlaamse Regering waarbij de werkwijze van de Inspectie van Financiën is aangepast. Die inspectie moest zich concentreren op bepaalde dossiers en haar adviezen een meer preventief karakter geven. Zij moest dus wel eens negatief of op zijn minst heel kritisch uit de hoek komen. U hebt niet graag dat de oppositie die adviezen leest.... Waarom zijn die documenten niet meer beschikbaar op de site voor de parlementsleden? Zult u van mening veranderen?

Minister-president Kris Peeters: Ik betreur een beetje de sfeer die hier wordt gecreëerd als zou de Vlaamse Regering zaken achterhouden omdat ze bang is van de oppositie. Het tegendeel is waar. De Vlaamse Regering hecht veel belang aan de optimale relatie tussen het Vlaams Parlement en de Vlaamse Regering....
Ik wil u er eveneens op wijzen dat u uw eigen decreten moet kennen, voor u op een populistische wijze stelt dat de Vlaamse Regering een niet-transparante houding heeft. Ik verwijs naar het decreet betreffende de openbaarheid van bestuur. Natuurlijk is het eerste algemeen principe van dat decreet dat bestuursdocumenten openbaar moeten zijn. Ik deel uw mening dat de adviezen van de Inspectie van Financiën onder de bestuursdocumenten vallen. Ik ga er echter van uit dat u uw eigen decreten kent, namelijk artikel 13, ten derde, artikel 14, ten eerste, en artikel 14, ten derde. De vraag is of adviezen van de Inspectie van Financiën hieronder vallen. Mijn antwoord luidt dat het niet automatisch zo is dat die adviezen onder de uitzonderingen te rangschikken vallen. Dat betekent niet dat alle adviezen van de Inspectie van Financiën moeten worden geweigerd indien ernaar wordt gevraagd. Het is echter al evenmin zo dat die adviezen van de Inspectie van Financiën altijd moeten worden gegeven: in bepaalde omstandigheden vallen die adviezen immers onder die uitzonderingen van uw eigen decreet. U hebt daar waarschijnlijk ook juridisch advies over ingewonnen.
Ik denk dat dit de juiste houding is: de adviezen kunnen niet automatisch altijd worden geweigerd, maar ze kunnen niet altijd automatisch worden gegeven. In dat licht, met respect voor het decreet en voor de uitzonderingen, moeten we bekijken hoe we verder omgaan met het Vlaams Parlement wat die adviezen van de Inspectie van Financiën betreft. Dan is er nog de bijzondere wet van 16 januari 1989. Ik vermoed dat u die ook kent. Ik citeer artikel 51 van die bijzondere wet: “De Gemeenschappen en de Gewesten organiseren een eigen administratieve- en begrotingscontrole en doen daartoe een beroep op inspecteurs van Financiën die hun ter beschikking worden gesteld en onder hun gezag staan. De inspecteurs van Financiën stellen hun verslagen op in volle onafhankelijkheid, en delen deze alleen mee aan de Regering waaronder zij ressorteren.” We moeten dus een weg vinden tussen enerzijds het decreet, dat heel duidelijk is wat de algemeenheid betreft, maar een aantal uitzonderingen bevat, en anderzijds dat artikel 51, dat heel duidelijk stelt dat de adviezen van de Inspectie van Financiën in eerste instantie voor de ministers, voor de beraadslaging door de Vlaamse Regering bestemd zijn. Voorzitter, ik sta ervoor open om, bijvoorbeeld via ontwerpen van decreet, sowieso de adviezen van de Inspectie van Financiën toe te voegen. Ik hoop echter dat dit parlement zijn eigen decreten erkent, en ook het feit dat wij in bepaalde omstandigheden met recht en reden kunnen stellen dat iets valt onder de in het decreet bepaalde uitzonderingen.

De heer Lode Vereeck: Minister-president, uiteraard hebben wij dat juridisch laten uitvlooien. Ik maak me sterk, op basis van de juridische adviezen die wij hebben gekregen, dat een doorsnee burger gewoon op basis van het decreet betreffende de openbaarheid van bestuur aan die bestuursdocumenten kan komen. Het gaat niet over een automatisme. Dat is evident. Het gaat er echter over dat, als een parlementslid die documenten opvraagt, u die nu, sinds de zomer, echt wel doelbewust weigert. Minister Vandeurzen was daar zeer expliciet over: er is een omslag geweest, de Vlaamse Regering heeft het geweer van schouder veranderd. Er is dus duidelijk iets veranderd in uw houding ter zake. Wat is het probleem? Neen, u hoeft me niet alle adviezen ter beschikking te stellen, zeker niet als het gaat over adviezen ex ante, adviezen in voorbereiding van een beslissing die eventueel niet wordt genomen. Als die beslissing er echter is, en ik krijg een nota van de Vlaamse Regering, dan bevat die vaak replieken op het advies van de Inspectie van Financiën. Dan mag ik toch wel het oorspronkelijke document bekijken zeker. Dat lijkt me de evidentie zelf. Ik mag hopen dat u niet bang bent van de oppositie. Dat zou nogal raar zijn. Dit gebeurt natuurlijk echter omdat uw eigen regering zo verdeeld is dat u niet meer naar buiten durft te komen met die adviezen.

De heer Filip Watteeuw: Minister-president, het is voor ons enorm belangrijk dat wij over alle gegevens beschikken die nodig zijn om uw beleid te controleren. Dat is nodig. Als u voorstellen doet, als u ontwerpen voorlegt waarin wordt verwezen naar onder meer het advies van de Inspectie van Financiën, dan vind ik het logisch dat wij over het volledige dossier kunnen beschikken, dat we niet bijkomend allerlei procedures moeten doorlopen om die gegevens te krijgen....

De heer Erik Tack: ... Er is duidelijk een omslag in het beleid van de Vlaamse Regering. Eerst zouden die documenten op de DORIS II-databank worden geplaatst. Nu kunnen we ze plots niet meer inzien. Die verandering komt niet zo maar uit de lucht gevallen. Eerst is het geen probleem. Nu is plots niets meer beschikbaar. U schermt met alle mogelijke argumenten.... Ik herhaal mijn vraag: waarom is uw houding omgeslagen?

Minister-president Kris Peeters: Ik wil dit punt afronden. We willen in grote transparantie met het Vlaams Parlement en met zijn voorzitter in het bijzonder blijven samenwerken. Dit punt is hier al een aantal keren aan bod gekomen. We zullen openbaar maken wat openbaar moet worden gemaakt. Ik hoop dat het Vlaams Parlement ook respect kan opbrengen voor argumenten die op basis van het decreet betreffende de openbaarheid van bestuursdocumenten steek blijken te houden.... Het Vlaams Parlement moet respect voor de eigen decreten opbrengen. Dat is het eerste wat iedereen, zelfs de Vlaamse Regering, mag vragen.

De heer Lode Vereeck: Ik ben absoluut niet tevreden met het antwoord. There’s something rotten in the republic of Flanders. Dit gebeurt systematisch. De fractieleiders van de meerderheidspartijen en de minister hebben exclusief bevestigd dat het hier een omslag in het beleid betreft. Ik wil erop wijzen dat het Rekenhof een half jaar geleden een vlammende brief heeft verstuurd om aan te klagen dat het Rekenhof opnieuw de verslagen van de Inspectie van Financiën niet te zien kreeg. Hierop hebben de minister van Begroting en het Rekenhof overleg gepleegd. Gisteren heeft de voorzitter van het Rekenhof in een brief aan de voorzitter van het Vlaams Parlement verklaard dat het Rekenhof opnieuw niet over de verslagen van de Inspectie van Financiën kan beschikken. Dit is niet tolereerbaar in een democratie. De Vlaamse volksvertegenwoordigers en hun budgettaire waakhond, het Rekenhof, moeten hun parlementair controlerecht kunnen uitvoeren.

De heer Filip Watteeuw: ... Ik vraag me dan ook af waarom de minister-president niet op onze vraag wil ingaan. Voor mij is het duidelijk waarom hij de adviezen niet wil bekendmaken. Hij bouwt een verdedigingslinie op voor een kwetsbare en hopeloos verdeelde Vlaamse Regering.

De heer Erik Tack: Het is duidelijk dat de minister-president zich in alle mogelijke bochten wringt om hier onderuit te komen. Hij heeft verklaard dat alle informatie in de databank direct beschikbaar wordt gesteld. Dat klopt niet. Het gaat enkel om de informatie die hij kwijt wil. Hij beslist wat hij kwijt wil.... De minister-president beslist wat we wel en niet kunnen lezen.