Zucht: weer hoofddoekenherrie

Het was gelukkig een tijdje stil rond de hoofddoekenkwestie. Een koppige Vlaamse moslima-bekeerlinge zorgt weer voor rumoer, want zonder hoofddoek wil ze niet werken. Voor de scholen heeft Eva Brems dan weer een 'geniale' oplossing in petto: wettelijk verbieden de hoofddoek te verbieden.

Over Eva Brems, nu niet meer docente aan de vakgroep Publiekrecht aan de UGent, maar ondertussen een professor die de vakken Grondige Studie Mensenrechten (in het Engels), Recht en Gender en Islamitisch recht ('Inleiding tot de klassieke shari'a') doceert en de leiding heeft over 'haar' Centrum voor Mensenrechten (Persbericht Vakgroep Publiekrecht: "Op vrijdag 18 maart 2011 organiseert het Centrum Voor Mensenrechten van prof. dr. Eva Brems een expertenseminarie"), tevens volksvertegenwoordiger voor Groen! in de kieskring Leuven, en tot voor kort voorzitter van Amnesty International Vlaanderen, over Eva Brems dus en haar incoherente praat over de islam, een specialist mensenrechten onwaardig, hadden we het hier al eerder. Voor Eva Brems is islamkritiek hetzelfde als racisme. Hiermee zit ze op dezelfde lijn als de islamfundamentalisten die kritiek op de islam willen verbieden en op dezelfde manier als racisme willen strafbaar maken. 'Mensenrechtenexperte' Eva Brems ondergraaft zo een echt mensenrecht, het recht op vrije meningsuiting. ('Sluipend gif van Eva Brems' 30.08.10).

Naar aanleiding van de Internationale Vrouwendag, dinsdag 8 maart, krijgt ze samen met professor Liesbet Stevens (docente aan de KULeuven over 'Strafrecht en seksualiteit', tevens SP.a gemeenteraadslid in Leuven) een interview in de Standaard. Dat geeft Brems weer de gelegenheid om onzin te vertellen. Brems heeft een 'mensenrecht' gevonden waartegen een hoofddoekverbod zou zondingen, namelijk genderdiscriminatie: "Wat niemand nu nog durft tegenover vrouwen in het algemeen, namelijk hen in bescherming nemen, dat doen we wel met allochtone vrouwen. De tegenstanders gaan er ook aan voorbij dat een hoofddoekenverbod genderdiscriminerend is, want je treft er alleen vrouwen mee."
Heerlijk voor zo iemand toch, al die soorten mensenrechten. Het aantal zogenaamde 'mensenrechten' groeit steeds aan, en op de duur zijn het er zoveel dat ze met elkaar in conflict moeten komen. Dat geeft anderzijds weer de mogelijkheid aan zelfverklaarde specialisten een blik mensenrechten à la carte open te trekken, en het mensenrecht op te dienen dat net in het betoog van vandaag past. Dus heeft ze een nieuw argument gevonden waardoor vrouwen altijd en overal een hoofddoek moeten mogen dragen: 'genderdiscriminerend'! Prachtig wel als vonst. Het zou passen in een sketch van de Kakkewieten of van een of andere standup comedian, maar moeten we dat nu lezen in een krant die zichzelf een 'kwaliteitskrant' noemt? En hoe zit het dan met genitale verminking van vrouwen? Is het dan ook genderdiscriminerend daar tegen op te komen, want het betreft toch alleen vrouwen? (Brems is blijkbaar te verblind door haar colleges over de sharia dat ze er niet meer op komt dat het verplichten zich in te pakken met een islamitische hoofddoek, eventueel een boerka, dat dit de genderdiscriminerende oorzaak is, want alleen opgelegd aan vrouwen, niet aan mannen).
En dat verbod een hoofddoek te dragen is bovendien iets wat niemand nu nog durft tegenover vrouwen in het algemeen, namelijk hen in bescherming nemen, zegt Brems, echter wel nadat ze in het interview stelde een fervent voorstander van opgelegde quota voor vrouwen in raden van bestuur te zijn...

Het interview gaat verder met de vraag aan Brems: U bent tegen elk verbod? (bedoeld: van hoofddoeken)
Brems: ‘Ja. En ik ben sowieso tegen het algemeen verbod in het gemeenschapsonderwijs. Ik begrijp hoe het ervan gekomen is, maar ik ben ertegen.’
Stevens naar Brems: ‘Hoe zou je de situatie die rond het atheneum in Antwerpen was ontstaan, dan anders aanpakken?’
Brems: ‘Door alle scholen ertoe te verplichten hoofddoeken toe te laten. Als het overal mag, zal het activisme wegdeemsteren.’

Een wettelijk verbod voor alle scholen dus om de hoofddoek te verbieden. Is dat nu praat van een mietje met de kalfsogen? Alsof de verplichting voor alle scholen om de hoofddoeken toe te laten, alle problemen zou oplossen. Is dat naïviteit of bewuste volksverlakking? Dan zitten we straks met meisjes op alle scholen die, misschien zelfs als ze geen moslim zijn, een hoofddoek dragen om van ettertjes van 'kutmarokkanen' af te zijn en niet permanent voor hoer te worden uitgemaakt. Want zo liep het toch uit de hand in het atheneum van Antwerpen? Als men het nergens mag verbieden, zal er juist overal activisme opduiken, want 'ge kunt mij toch niets doen'.

Hema

Diezelfde dinsdag was de hoofddoek hèt wereldnieuws van de dag op de voorpagina van De Standaard: 'Hema ontslaat winkelbediende voor hoofddoek'. (Naast de foto's van 23 vrouwen die naar aanleiding van 'internationale vrouwendag' het in het blad hebben 'over zichzelf, hun moeder en mannen').

Woensdag ging het editoriaal hierover, als aanzet voor publicaties rond dit non-event tijdens de rest van de week. Waarover gaat het? Een uitzendkracht kreeg geen jobverlenging als interim bij Hema in Genk wegens het dragen van een hoofddoek. Het bedrijf kreeg klachten over haar islamitische sluier en vroeg haar verder te werken zonder hoofddoek. Zij koos voor haar hoofddoek en dus voor werkloosheid. Einde verhaal eigenlijk.

Dat is dus zonder De Standaard gerekend, die heel de zaak opklopt tot wereldnieuws: “Dit is niet het probleem van Hema. Dit is ons probleem. Wij hebben blijkbaar kennelijk moeite met het bediend worden door een vrouw met hoofddoek”, schrijft hoofdredacteur Bart Sturtewagen in het editoriaal op woensdag. Het komt blijkbaar niet in hem op dat het omgekeerde nog meer geldt: die vrouw had veel meer dan 'moeite' ermee 'ons' zonder hoofddoek te bedienen, ze weigert dat zelfs categoriek. 'Ons' zonder hoofddoek bedienen: geen sprake van. Dezelfde dag krijgen we twee bladzijden reportage over hoofddoekendraagsters in winkels, en als premie een opiniestuk van Groen parlementslid Meyrem Almaci met de vraag 'of we wel willen samenleven'. Goeie vraag natuurlijk, die al een vorm van antwoord kreeg diezelfde dag, twee bladzijden verder, in een van de zeldzame lezersbrieven die De Standaard nog gepubliceert:

"Toen mijn uitstekende huishoudhulp in een té afgelegen gemeente ging wonen, vond de regionale Randstad-afdeling een andere poetsvrouw voor mij. De jonge vrouw bood zich aan met hoofddoek, vergezeld van een man. Na een verkenning van mijn woning en gesprek over het aangeboden werk, werd afgesproken dat zij de daaropvolgende maandag zou beginnen. Twee uur later volgde een telefoon van Randstad dat de overeenkomst niet kon doorgaan, omdat de vrouw wegens haar geloof geen werk mocht aannemen bij een alleenwonende man (ik was toen 76 en al 17 jaar weduwnaar, wat Randstad wist)". Karel Van Poeck (Bazel-Kruibeke).

Net als Brems, draait Almaci de zaken om. De onderdrukkers kunnen blijven onderdrukken, zolang de onderdrukten het huis uit mogen om te werken, met een hoofddoek: "Door de hoofddoeken te verbieden, snijd je sommige van die vrouwen af van de arbeidsmarkt. Ze eindigen thuis, met alle gevolgen van dien. Wie denkt de 'onderdrukkers' te treffen door de 'onderdrukten' hun zelfstandigheid af te nemen, met alle respect, die dwaalt." De 'onderdrukkers' mogen dus hun gang gaan, en wij zijn de schuldigen dat de onderdrukten thuis blijven, als we geen hoofddoeken aanvaarden op het werk en op school. Dit ruikt naar een samenleving waar misbruik en onderdrukking de norm is, en iedereen daarnaar moet plooien. Met zo'n mensen wil ik niet samenleven, Almaci. En nog meer worden de zaken omgekeerd: een verbod invoeren op het dragen van een hoofddoek in het kader van kledijvoorschriften is blijkbaar geen recht meer van de werkgever, maar komt neer op niet minder dan een (impliciet) beroepsverbod. Almaci, haar linkse roots indachtig, steekt de fout natuurlijk grotendeels op 'de overheid', die het slechte voorbeeld geeft: "Het meest trieste dieptepunt was het loketverbod in Antwerpen, waar vanuit een puur machtsoverwicht, van de ene op de andere dag een beroepsverbod werd ingesteld voor loketbedienden. En dus begrijp ik de moeilijke situatie waarin Hema zich bevindt. Want eerder dan het debat aan te gaan heeft de overheid jarenlang de kop in het zand gestoken. Ze heeft het anti-hoofddoekendiscours actief gevoed door haar keuzes. Het is de overheid die de vraag 'willen we wel samenleven' telkens uit de weg is gegaan, en gezwicht is voor de clichés over de islam zonder de tijd te nemen ook de sentimenten en connotaties van vele hoofddoekdragers zelf mee te nemen." Almaci maakt de vergelijking met de zaak Remmery: "Natuurlijk ben ik teleurgesteld over de reactie van Hema. Maar het verschil tussen het klimaat ten tijde van de zaak-Remmery in 2004 en het klimaat in 2011 is erg groot. Wat destijds werd gepercipieerd als racistische uitlatingen, is nu aanvaardbaar geworden. Het is nu politiek correct om te zeggen dat wie de hoofddoek draagt, zelf verantwoordelijk is voor het al dan niet vinden van een job." Noteer dat Almaci in navolging van Brems, mogelijke islamofobie in de zaak Remmery gelijkstelt met racisme, terwijl er in die zaak helemaal geen sprake was van 'racistische perceptie', wel dat een werkgever anonieme bedreigingen kreeg om een medewerkster met hoofddoek te ontslaan. Waarbij nooit duidelijk geworden is wat de eigenlijke reden was. Bovendien stond die medewerkster niet in een winkel of achter een loket, wat het dus tot een heel andere zaak maakt dan bij Hema of de stad Antwerpen. Almaci vergeet eventjes dat we ondertussen de zaak 'atheneum Antwerpen' meegemaakt hebben in de zomer van 2009, waarbij een imam zegde dat als de meisjes geen hoofddoek meer mochten dragen, ze dan thuis moesten blijven, en een bende moeders (?) aan de poort een teken stond te doen van 'kop eraf' naar de directrice.

(Ter opfrissing, over de zaak Remmery: een eerste dreigbrief bij Remmery viel half november 2004 in de bus. De achtste - en laatste - dreigbrief kwam half mei 2005 aan bij de krant Het Nieuwsblad en niet bij Remmery zelf. Daarna was het over en uit. In de eerste brief dreigde de auteur met brandstichting als Naïma haar hoofddoek niet uitdeed. Daarna werden de dreigementen alleen maar erger en persoonlijker. Van Nieuwenhuyse werd persoonlijk met de dood bedreigd, er zaten kogels bij de brieven, Naïma moest ontslagen worden, de producten zouden met kwik vergiftigd worden. Alle brieven waren ondertekend met NVV, wat staat voor 'Nieuw Vrij Vlaanderen', een niet-bestaande organisatie. In juni 2007 vroeg het Kortrijkse parket dat de enige verdachte buiten vervolging zou worden gesteld. De dreigbrieven waren ondertussen al twee jaar gestopt. Vannieuwenhuyse had zijn bedrijf verkocht. De zaak blijft een mysterie.)

Donderdag prijkt de foto van de Hema hoofddoekendraagster niet minder dan op de voorpagina van De Standaard met de uitspraak 'Ik wil het liefst weer bij Hema werken, maar niet zonder hoofddoek', en krijgt ze een volle bladzijde interview onder de titel 'Hoofddoek is mijn vrijheid'. Daarin lezen we dat ze "nog maar net in Genk was komen wonen, en haar verhuis was verteerd. De twintigjarige Antwerpse was haar man gevolgd, een Limburgse Marokkaan die ze via chatberichten op internet had leren kennen. 'Moslima was ik al langer', zegt ze. 'Als tiener had ik veel moslimvrienden en zo was ik in de islam geïnteresseerd geraakt. Vijf jaar geleden ben ik beginnen te bidden, een hoofddoek te dragen en heb ik me bekeerd.'... 'Vijf jaar geleden ben ik mijn hoofddoek beginnen te dragen omdat de islam voorschrijft dat alleen het gezicht en de handen van vrouwen onbedekt mogen blijven. Intussen is die hoofddoek een deel van mij geworden, ik ben mezelf niet als ik zonder hoofddoek zou buitenkomen.' De jonge vrouw verzet zich tegen het idee dat de hoofddoek een symbool van onderdrukking is. 'Integendeel, voor mij is dit een symbool van vrijheid. Het is een manier om mij te onderscheiden, om mij te uiten als moslima.'"
(Een symbool van vrijheid? Niet eerder een symbool van verslaving als ze niet eens meer buiten kan komen zonder, en als een doek een deel van haarzelf is geworden?). Eduard Ciuba daarover op de website Catholica: "De slachtofferrol is aanstootgevend want het zijn ongesluierde vrouwen wereldwijd die bedreigd en aangevallen worden, niet zij die het dragen. In vele islamlanden zijn het ook niet-moslimvrouwen die sluiers dragen om probleemloos buiten hun eigen regio of wijk te kunnen komen." (Artikel 'Islam is Vrede Vrijheid is Slavernij')

Vrijdag krijgt Jan Denys van Randstad een opiniebladzijde over 'Compromissen op de werkvloer':
"Dit betekent dat werknemers nog altijd een stukje van hun identiteit inleveren als ze aan het werk zijn. Een werknemer die op dit vlak geen enkel compromis wenst te sluiten, moet accepteren dat de kansen op werk afnemen. Zo'n werknemer ontkent het recht van de werkgever in deze materie. De realiteit leert dat dit uitzonderingen zijn. Joyce, wier contract niet werd verlengd, komt met haar onverbiddelijke keuze om een hoofddoek te dragen uitgebreid in de krant en groeit misschien uit tot een rolmodel, maar is helemaal niet representatief voor de meerderheid van moslima's in Vlaanderen, die wel degelijk bereid zijn om hun hoofddoek uit te doen als de werkgever hierom vraagt. Net zoals duizenden werknemers op vraag van hun werkgever piercings verwijderen op het werk of opzichtige tattoos bedekken. De media-aandacht voor de Hema-case dreigt de blik op de arbeidsmarkt wat te vertroebelen. De realiteit is dat in de grote meerderheid van de gevallen goed wordt omgegaan met de spanning tussen individuele voorkeuren van werknemers en collectieve voorschriften van bedrijven."

Zaterdag krijgen we op de middenbladzijden nog met zijn allen een sneer over zoveel Vlaamse onverdraagzaamheid: 2 bladzijden met foto's van tieners en vrouwen met hoofddoek, die in Breda aan het werk zijn 'en die de hoofddoek om de drommel niet zouden afnemen als hen dat werd gevraagd'.

Maandag 14 maart volgt dan nog een grote foto, bijna een halve bladzijde, van de minibetoging van zaterdag in Genk. Op kop van de stoet, met megafoon: Joyce Van Op den Bosch. Hopelijk heeft De Standaard er nu zelf genoeg van?

Het Hema-meisje zegt dat het dragen van de hoofddoek voor haar een islamregel is, dat ze zich hiermee wil uiten als moslima. Is werken aan de kassa van een winkel wel de juiste plaats om met een opzichtig godsdienstig attribuut rond te lopen? Men zou misschien wel veel verdraagzamer kunnen zijn, en een kassierster met hoofddoek aanvaarden. Maar men is zeker niet onverdraagzaam, en al zeker - per definitie - geen racist, als men dit liever niet heeft. Er is toch niets mis mee niet met opzichtige religieuse tekens geconfronteerd te willen worden als men op boodschap is. Er is een heel eenvoudige oplossing: laat die hoofddoek thuis, doe hem desnoods aan op straat maar niet op het werk, en de zaak is voor iedereen opgelost. Waarom is dàt zo moeilijk? Of gaat het toch om iets anders dan een persoonlijke religieuse zaak: terrein veroveren voor de islam?

Allahu akhbar

Dat er bij de drang om een hoofddoek te dragen meer achter zit dan de individuele vrijheid om zijn godsdienst te beleven werd toch duidelijk in de zaak van het Antwerps atheneum. Wat lezen we in het boek van directrice Karin Heremans: "De speelplaats stond die avond bomvol. Op het binnenplein hadden zich zo'n vijftig mensen verzameld. Het was niet duidelijk wie tot de school behoorde, wie ouder was en wie naar de school was gekomen om keet te schoppen. ... Tot mijn allergrootste verbazing kwam hij (imam Taouil) onze afspraak van enkele uren daarvoor niet na, maar begon hij de kinderen op de speelplaats op te ruien. Hij riep de leerlingen op niet langer naar de athenea van Antwerpen en Hoboken te gaan ‘zolang het hoofddoekenverbod van kracht is'. ‘De islam is aan expansie toe. Men is bang van ons. Dit is de wil van Allah.'
Waarop de hele speelplaats de takbir begon te scanderen: Allahu akhbar. Ik zag de monden van de journalisten openvallen. Precies omdat ze dat moment hebben meegemaakt, is de pers me altijd erg gunstig gebleven. Zij hebben ter plaatse kunnen ervaren waarom ik die beslissing heb genomen. Na Taouil kwamen er nog wat extremisten de boel opruien en Koranverzen reciteren. Als ze deze beelden straks uitzenden, staat Vlaanderen op z'n kop, dacht ik. Het pleit voor de verantwoordelijkheidszin van de pers dat ze dat niet gedaan heeft..." (Artikel 'Vlaanderen mocht niet op zijn kop staan')

De pers blijft dus haar zogenaamde 'verantwoordelijkheidszin' opnemen, dit keer door een hoofddoekenstory op te blazen tot wereldnieuws van de dag en er dan dagen over door te zeuren en de lezers een slecht geweten te schoppen.

Hema gaat ook wel niet vrijuit. Zo een gestuntel in de personeelspolitiek (geen kledijvoorschriften) en in de communicatie. Eerst kreeg die Joyce nog een hoofddoek met Hema logo, en later werd haar interimcontract niet verlengd, omdat ze haar hoofddoek niet wou uitdoen. Op het einde van de week bood Hema haar een nieuw interimcontract aan waarbij ze achter de schermen in het magazijn zou werken, en wel haar hoofddoek zou mogen dragen. Dat is niet naar de zin van die Joyce, die in De Morgen zaterdag laat optekenen: 'Ik blijf strijden voor werkplekken mét hoofddoek'. Hema beging hiermee alweer een flater, want het bood op een serveerblaadje zo een contract aan dat Joyce dat heel eenvoudig kon weigeren als onvoldoende, en verder het slachtoffer kon blijven spelen: het blijft interim, is niet voltijds, en op welke dagen ze werk zou krijgen, zou afhangen van de behoeften. Als er geen behoeften zijn, kan ze dus thuis zitten wachten op Godot. Niet direct een verstandig antwoord van Hema na een week lang als stuntellend bedrijf in het nieuws gekomen te zijn met dagelijks weer een andere, tegenstrijdige boodschap.


Toemaat
over berichtgeving in de kranten

Zaterdag 12 maart ging een betoging door in Genk om te eisen bij Hema een hoofddoek te mogen dragen. Op kop van de stoet, met megafoon: Joyce Van Op den Bosch. Om te weten hoe de vork in de steel zat, moest men wel twee websites consulteren: op deze van De Standaard stond andere info dan op de website van Le Soir. Volgens de ene waren er driehonderd en volgens de andere duizend deelnemers. Zelfs het parcours was verschillend. Geloof dus nooit zomaar wat je in de kranten leest.

DS: Het initiatief van de betoging ging uit van Houcine Talmssou namens de islamitische geloofsgemeenschap.
LS: L’initiative a été lancée au nom de la communauté musulmane par Houcine Talmssou, conseillère communale dans la cité limbourgeoise.
DS: Volgens burgemeester Wim Dries (CD&V) daagden een driehonderdtal betogers op.
LS Un millier de manifestants à Genk pour le port du voile chez Hema.
DS: 'De optocht eindigde niet aan de Hema-winkel en is er ook niet gepasseerd. Dat was immers al eerder afgesproken. De optocht, die rustig verliep, werd ontbonden achter het stadhuis.
LS: Le cortège de manifestants est parti vers 14 heures de la gare de Genk et a rejoint en fin de parcours le magasin Hema situé dans le centre de Genk.

(Eerder artikel ten gronde over de hoofddoekenkwestie, 22.09.09 'Schendt hoofddoekenverbod mensenrechten en godsdienstvrijheid?' )