Lieten deelt bestuurszitjes uit

Lieten mag een nieuw innovatiecentrum opzetten, in Limburg uiteraard, en kan zo royaal bestuurders, directeurs en personeel benoemen. Hierbij wat meer achtergrondinformatie, om tot de vraag te komen: wat mogen de andere Vlaamse regeringspartijen hiervoor ergens anders ter compensatie doen met ons geld? (AANVULLING 21.02.11: er komt een hoorzitting)

(Noot vooraf: het artikel is geschreven vóór vrijdag 18 febr een intern bedoelde SP.A mail van Lieten uitlekte, met bijtende commentaar over de collega-ministers van N-VA en CD&V en het regeringsbeleid).

Op de website van De Tijd kan men vandaag (16 febr) lezen:
"De inspecteur-generaal van Financiën is ziedend over een nieuw initiatief van Vlaams minister van Innovatie Ingrid Lieten (sp.a). Met I-Cleantech wil ze een nieuwe speler in het Vlaamse innovatielandschap lanceren. De vzw moet innovatie in Vlaamse schone en zuivere technologie stimuleren. De nieuwe vzw zal twaalf personeelsleden tellen. Twee topmanagers zullen elk circa 100.000 euro per jaar verdienen. Er zijn ook 13 zitjes in de raad van bestuur beschikbaar, goed voor 5.000 euro per man per jaar. De Vlaamse regering en de provincies zullen de zitjes toewijzen. De Vlaamse regering trekt de komende vier jaar 5 miljoen euro uit voor de nieuwe vzw. De inspecteur-generaal heeft het over ‘gesubsidieerde jobcreatie’ en merkt op hoe het inperken van het Vlaamse ambtenarenkorps wordt omzeild ‘via deze vluchtweg naar mandaten in bestuursorganen’, betaald met belastinggeld. Volgens hem kan het steunen van de Vlaamse cleantech perfect via de bestaande structuren. ‘Dit initiatief vergroot de bestuurlijke inefficiëntie in plaats van ze te verminderen." (07u40 - woensdag 16 februari 2011)

In een aanvulling op de website dezelfde dag heet het:
"Oorspronkelijk waren er 17 zitjes in de raad van bestuur voorzien. Dat bracht Lieten terug tot 13 en vervolgens naar 9, luidt het op haar kabinet.... Minister van Begroting Philippe Muyters (N-VA) benadrukt dat de subsidies maximaal 1,2 miljoen euro per jaar zullen bedragen en maximaal 50 procent van de totale inkomsten mogen bedragen. Het zal er dan op aankomen voor de vzw I-Cleantech om voor 1,2 miljoen euro inkomsten te genereren." (15u15 - woensdag 16 februari 2011)

In de versie op de website van De Morgen (16/02/11, 07u01) heet het (een uittreksel):
Volgens de inspecteur-generaal is I-Cleantech overbodig. Hij heeft het over gesubsidieerde jobcreatie en merkt op hoe het inperken van het Vlaamse ambtenarenkorps wordt omzeild via deze vluchtweg naar mandaten in bestuursorganen, betaald met belastinggeld. Volgens hem kan het steunen van de Vlaamse cleantech perfect via de bestaande structuren. "Dit initiatief vergroot de bestuurlijke inefficiëntie in plaats van ze te verminderen."
Fractievoorzitter van LDD in het Vlaams Parlement Lode Vereeck vindt de oprichting van het instituut te gek voor woorden. "Het is toch wel erg cynisch dat een nieuwe instelling wordt gecreëerd om de gevolgen van de versnippering aan te pakken, in plaats van die initiatieven te vereenvoudigen en samen te voegen."
"Vereeck komt met een half dossier", reageerde Lieten vanochtend al op Radio 1. Ze is erg teleurgesteld over de heisa. Het advies van de Inspectie dateert van augustus vorig jaar en ondertussen is het voorstel van decreet aangepast, klinkt het.
"Er komen negen bestuursmandaten en dat zijn vooral professoren die na hun uren hun kennis ter beschikking komen stellen", werpt Lieten op.
De minister blijft pal achter het initiatief staan. "Waar het echt om draait is de stimulering van clean technology, die moet zorgen voor propere lucht, proper water, groene energie enzovoort." Volgens Lieten wordt I-Cleantech een overkoepelend platform dat de vele initiatieven die al bestaan bij tal van verschillende instanties zal stroomlijnen. (belga/adv/sps)"

Volgens de website van Het Belang van Limburg, komen er naast de 5 miljoen van het Vlaams budget ook nog 1,2 miljoen van Limburg: "De vzw zou de eerste vier jaar 5 miljoen euro van Vlaanderen krijgen en 1,2 miljoen euro van Limburg Sterk Merk. Dat geld dient voor de huur en onderhoud van een gebouw op de mijnsite in Houthalen (173.200 euro per jaar), voor de aanwerving van een afgevaardigd bestuurder, een manager en 10 personeelsleden (1 miljoen euro per jaar), voor marketingkosten (100.000 euro per jaar) en voor de beheersvergoedingen van de 17 leden van de raad van bestuur (87.500 euro)."

Commentaar van Katrien Verstraete, chef politiek & economie bij De Tijd:
"Het is een oud zeer dat het innovatielandschap in Vlaanderen nu al een complex kluwen is en dat velen door de bomen het bos niet meer zien. In 2007 benadrukte hoogleraar Luc Soete dat nog eens in een rapport aan de regering. Lieten beloofde, in navolging van haar voorgangers, klaarheid te brengen in het woud van overheidsdiensten, instellingen en allerhande platformen en fora. Maar daar is weinig van te merken. Dat toont de oprichting van I-Cleantech aan. Die vzw moet een ‘gezicht’ geven aan de Vlaamse cleantech en ‘aanvullend zijn op wat al bestaat’. Maar zou het niet verkiesbaar zijn de initiatieven - die vaak al overkoepelend werken - te bundelen of minstens hun opdracht te verruimen zodat een nieuwe vzw overbodig wordt, zoals ook de inspectie van Financien in een striemend advies voorstelt? Nu kan je je niet van de indruk ontdoen dat er weer een instelling wordt opgericht om politieke vriendjes een job of een bestuurszitje cadeau te doen. En er valt wat te verdelen bij I-Cleantech: liefst 13 bestuursleden zullen toezicht houden op … twaalf personeelsleden (onder wie twee topmanagers). Personeelskosten: ruim 1 miljoen euro per jaar. Neen, in een tijd waarin Vlaanderen de broeksriem moet aanhalen en de regering pocht dat ze het aantal ambtenaren - eindelijk - langzaam zal doen slinken, is die slinkse wijze om ‘postjes’ te creëren, niet echt kies te noemen."

Het Belang van Limburg weet ook nog het volgende te melden:
"Vereeck vindt het ook opmerkelijk dat uitgerekend de twee CD&V'ers die zich eerder in de commissie erg kritisch uitlieten over I-Cleantech, nu het voorstel van decreet mee ondertekenden. "En dat terwijl de vzw geen enkel zicht heeft op een mogelijke omzet. Financiële logica geldt blijkbaar niet voor deze regering als het om belastinggeld gaat", besluit de LDD'er."

Het hoeft natuurlijk niet te verwonderen dat I-Cleantech in Limburg komt, de provincie van Ingrid Lieten.

Het decreet

Volgens Lode Vereeck tekenden dus twee CD&Vers een voorstel van decreet over I-Cleantech, alhoewel ze er eerst kritisch over waren. Het Voorstel van decreet komt van Tom Dehaene (CD&V), John Crombez (sp·a), Matthias Diependaele (N-VA) , Koen Van den Heuvel (CD&V) , Bart Van Malderen (sp·a) , Helga Stevens (N-VA) en Robrecht Bothuyne (CD&V), met als titel 'houdende de machtiging tot oprichting van de vzw I-Cleantech Vlaanderen - innovatie in Cleantech'. Het Stuk 831 (2010-2011) - Nr. 1 , werd ingediend op 30 november 2010, en de huidige stand in de procedure (op 16 febr '11) is: te behandelen in de commissie voor Economie, Economisch Overheidsinstrumentarium, Innovatie, Wetenschapsbeleid, Werk en Sociale Economie.

Wat staat er in dat decreet? Niets meer dan:
Artikel 1. Dit decreet regelt een gewestaangelegenheid.
Art. 2. De Vlaamse Regering wordt gemachtigd om in het kader van het innovatiebeleid toe te treden als stichtend lid van de vzw I-Cleantech Vlaanderen – innovatie in Cleantech.

Dat is het, meer komt men daar niet te weten!... Blijkbaar heeft Lieten niet meer decretaal werk nodig dan dat om haar Limburgse I-Cleantech te kunnen starten. Ze maakt handig gebruik van een voorstel van decreet, ingediend door parlementsleden. Zo omzeilt ze elk advies van eender wie, terwijl ze met een ontwerp van decreet vanuit de regering advies zou moeten vragen, minstens bij de SERV en de Raad van State, en een RIA (reguleringsimpactanalyse) opstellen. Door het naar de parlementsleden door te schuiven, spaart ze zich al die moeite en mogelijke opmerkingen.

De beleidsbrief

Om iets meer te weten over I-Cleantech moet men gaan zoeken in de 'Beleidsbrief Innovatie 2010-2011' van minister Lieten (Stuk 774 (2010-2011) – Nr. 1) , op blz. 19 en 20:

"i-Cleantech

In het kader van de ‘vergroening van onze economie’ beoogt Vlaanderen een transitie naar een kringloopeconomie met zorg en aandacht voor mens en milieu en een zo beperkt mogelijk verbruik van grondstoffen en energie. In een dergelijke samenleving worden materiaal- en energiekringlopen gesloten waardoor de milieudruk substantieel afneemt. Meer concreet betekent dit het aanspreken van duurzame energiebronnen of materialen waarbij fenomenen zoals klimaatsverandering, uitputting van fossiele brandstoffen en zeldzame metalen en mineralen worden tegengegaan. De technologische innovatie van de processen, producten en industrieën die voor deze transitie noodzakelijk zijn, kan men samenvatten onder de noemer ‘Cleantech’. Ze optimaliseren het (her)gebruik van materialen en energie, minimaliseren de negatieve impact op mens en milieu en moeten uitzicht bieden op een toegevoegde waarde op economisch vlak....
Er is in Vlaanderen nood aan een ondersteunend initiatief om processen op het vlak van cleantech te stimuleren en om de valorisatie en doorwerking daarvan in een ruimer kader van sectorale transformaties, transities en systeeminnovaties structureel te ondersteunen. Dit grote en ondersteunende cleantech-initiatief zal substantieel bijdragen aan de doelstelling van de Vlaamse overheid om tegen 2020 tot de top-5 regio’s van Europa te behoren. De vzw i-Cleantech zal zowel ingaan op de behoefte aan technologische innovatie, als op de behoefte om de resultaten daarvan op een grotere schaal toe te passen en zo te laten doorwerken in een ruimer kader van systeeminnovatie en transitiemanagement. Het wil in die zin uitdrukkelijk toegevoegde waarde bieden en aanvullend zijn op wat al bestaat...."

Bij de bespreking van die beleidsbrief in de commissie in november '10 vindt men algemene opmerkingen van Lode Vereeck over een gebrek aan rationalisatie, op I-Cleantech specifiek gaat hij niet in:
"De heer Vereeck blijft erop hameren dat het rapport-Soete uit 2007 vroeg dat er een aanzienlijke rationalisatie zou plaatsvinden. Dat is een andere manier om geld te vinden dan door echt te snijden in de uitgaven voor O&O. De vraag rijst echter in welke mate dat rapport-Soete is gevolgd. Hij geeft twee voorbeelden uit het rapport. Zo stelt Soete dat Flanders DC, dat moet sensibiliseren met betrekking tot ondernemerschap, heel sterk overlappend werkt met een aantal agentschappen, zodat een overname door een ander agentschap misschien moet worden overwogen. Ook is er FTI, dat de bevolking moet sensibiliseren met betrekking tot wetenschap en innovatie. Dat bestaat nog steeds. Het rapport-Soete stelde de bestaansreden daarvan in vraag. De heer Vereeck heeft daarover al een aantal schriftelijke vragen gesteld aan de minister, die telkens antwoordt dat FTI en Flanders DC wel degelijk een meerwaarde hebben.... In de beleidsbrief staat wel dat de minister werk zal maken van het vereenvoudigen van het complexe innovatielandschap, maar concrete maatregelen staan er eigenlijk nog niet in. De heer Vereeck wil weten of de minister al iets meer kan zeggen over hoe ze die rationalisatie concreet zal aanpakken. Welke acties zijn er te verwachten? Ook wil hij wat meer toelichting over de besparingen op de werkings- en overheadkosten."

In zijn tussenkomst gaat de Robrecht Bothuyne (CD&V) wel specifiek in op I-Cleantech:
"De spreker steunt initiatieven op het vlak van cleantech. Die sector is een meerwaarde voor onze economie, en zal dat ook in de toekomst zijn. Anderzijds moet dit initiatief in de toekomst wel bewijzen dat het een meerwaarde is. Er zijn potentiële overlappingen. De lijst van de instellingen en organisaties die actief zijn op dit veld is enorm. Het kan niet de bedoeling zijn dat er een organisatie wordt gecreëerd die dubbel werkt met de VITO, het SIM, GENERATIES, het MIP, de initiatieven van Agoria, Flanders’ DRIVE, enzovoort. De spreker vindt het heel belangrijk dat er bij het tot stand komen van die vzw wordt gekozen voor een heel lichte structuur, die heel nauw gaat samenwerken met de bestaande organisaties. Op die manier kan wel degelijk een meerwaarde worden gecreëerd."

Ook Patricia Ceysens (VLD) heeft het over I-Cleantech, en verwijst naar het rapport-Soete: "Daarin werd een aanzet gegeven om dat zo goed mogelijk te implementeren. Toen werd bij het IWT een enorme operatie gedaan. Voor de kmo’s waren er zeven tools en zeven instrumenten, en die werden herleid tot twee. Er is dus echt wel geprobeerd om te vereenvoudigen, maar dat was niet zo gemakkelijk. Er werd ook geprobeerd om een aantal vzw’s samen te brengen, zoals professor Soete voorschreef, om ervoor te zorgen dat er minder versnippering was en meer samenwerking. De spreekster ziet in deze beleidsbrief meer inzet op nieuwe initiatieven dan op het samenbrengen van initiatieven. Ze heeft in dat verband een vraag over iCleantech. Dat staat beschreven in de beleidsbrief, maar het is gewoon een nieuwe vzw die wordt opgericht."

Natuurlijk gaat Lieten in haar antwoord niet concreet in op de noodzaak om alweer een nieuw inititatief op te zetten, en verstopt ze zich achter algemeenheden zoals: "De minister vat samen dat er naar aanleiding van aanbeveling 5 van het rapport-Soete al een aantal acties zijn ondernomen, zoals VIS en de aanpassingen binnen het IWT. Er staan bovendien nog verdere acties op stapel, zoals te lezen staat in de beleidsbrief. Het rapport-Soete is nog steeds een waardevol instrument, een richtingaangever om bepaalde optimalisaties en verbeteringen door te voeren. De minister blijft daar verder aan werken. Dat is verspreid terug te vinden in de verschillende strategische en operationele doelstellingen in de beleidsbrief."

Wie krijgt welke compensatie?

Uit het voorgaande wordt duidelijk dat de oprichting van I-Cleantech geen geheim speeltje is van Ingrid Lieten, dat nog snel-snel bedacht werd in de laatste dagen om nog wat benoemingen te kunnen doen voor het geval de SP.a in de Vlaamse regering door de liberalen zou vervangen worden. Het wordt aangekondigd in haar beleidsbrief, ze maakt gebruik van parlementsleden van alle meerderheidspartijen om een klein decreetje in te dienen dat haar machtigt om toe te treden als stichtend lid van de vzw I-Cleantech Vlaanderen. Dat is dus lang en breed tussen de meerderheidspartijen afgesproken, dat er alweer een nieuwe organisatie opgezet wordt, waarbij Lieten alles in de pap te brokken heeft.
Lieten doet geen enkele inspanning om te motiveren waarom dit initiatief niet kan ondergebracht worden bij bestaande onderzoeksinstellingen, bijvoorbeeld het VITO, met 600 medewerkers. Waarom wordt bijvoorbeeld het VITO niet gevraagd onder welke voorwaarden ze de opdracht die Lieten nu aan I-Cleantech wil geven zou kunnen en willen uitvoeren? Vito is trouwens al zeer actief op het vlak van Cleantech (*). Ze maakt er zich van af met de dooddoener dat I-Cleantech 'een meerwaarde' zal bieden en 'aanvullend' is op alles wat al bestaat.

Dan moet men toch de vraag stellen: op welke deal is die oprichting van I-Cleantech gebaseerd? Wat mogen de andere partijen en ministers in hun speeltuin doen ter compensatie van dit Lieten-speeltje? Met ons geld natuurlijk..

(*) Op de website van VITO : "Energiezuinigheid is een belangrijke factor in Cleantech. Eén van de projecten waar VITO zich op heeft toegelegd, zijn 'smart grids': intelligente energienetwerken die centrale energie-opwekking combineren met enerzijds decentrale energieproductie en anderzijds verschuifbare energievragen en –opslagmogelijkheden. ... Het volstaat voor Cleantech niet dat we honderd procent duurzame energie kunnen maken. Ook de producten en productieprocessen moeten veranderen. Daarvoor heeft VITO het onderzoeksprogramma ‘Transitie’ in het leven geroepen, dat de technologische component overstijgt en ook werkt aan sensibilisering. ... VITO heeft op 19 april 2010, naar aanleiding van i-SUP2010 ook FCA, Flanders Cleantech Association, boven de doopvont gehouden. Dit initiatief wil alle geïnteresseerde Vlaamse Cleantechbedrijven verenigen met het oog op informatie-uitwisseling, introducties en marktopportuniteiten in het buitenland, via FIT maar ook via de eigen VITO-kanalen."

Aanvulling 21.02.11:

Lieten krijgt haar decreet blijkbaar niet zomaar door het Vlaams parlement. Vandaag werd bekendgemaakt dat de betrokken commissie nu donderdag, 24 februari, om 14 uur een hoorzitting organiseert. Zijn uitgenodigd:

- de heer Dirk Fransaer (VITO en MIP)
- de heer Patrick Laevers (Groep Machiels)
- de heer Rudy Meeus (OVAM)
- prof. dr. Koen Debackere
- een vertegenwoordiger van de beroepsfederatie Essenscia

De parlementsleden kunnen het dus zelf aan Dirk Fransaer vragen, of Vito de voor I-Cleantech geplande taken kan uitvoeren, en I-Cleantech dus overbodig is.