Struisvogelparlementairen

Terwijl ruimtelijke planners proberen meer werken terug vergunningsplichtig te maken, keurt het Vlaams parlement snel-snel een decreet goed waarmee men van Toerisme Vlaanderen een vergunning voor de uitbating van een toeristische logies kan krijgen, ook als men de regels van stedenbouw overtreedt, en dus een bouwmisdrijf begaat.

Na het opiniestuk over de stedenbouwkundige meldingsplicht (zie de 'Leugens van ruimtelijke planners en professoren') die De Standaard op 14 december publiceerde, doet de krant er met een eigen redacteur nog een schep bovenop. De titel op de voorpagina van 28 december: 'Forse kritiek op nieuwe bouwregels'. Ondertitel: 'De versoepelde regels voor bouwvergunningen vinden geen genade bij zeven op de tien stedenbouwkundige ambtenaren'. Journalist Wim Winckelmans meent te weten dat de beslissing van de Vlaamse regering om de meldingsplicht in te voeren voor kleinere werken, ter vervanging van de vergunningsplicht, "op onbegrip stuit bij de gemeenten, die vrezen voor meer burenruzies en ongewilde bouwovertredingen met de nieuwe regels." De gemeente Evergem besloot als eerste de meldingsplicht niet toe te passen en verder hiervoor een bouwvergunning te eisen, volgens journalist Winckelmans "om de Vlaamse regering een neus te zetten." Een wel heel speciale stijl van berichtgeving op de frontpagina, dat Evergem de regering 'een neus wil zetten', terwijl elke gemeente per decreet het recht heeft om die Vlaamse meldingsregel naast zich neer te leggen. Winckelmans vervolgt dat "er snel navolging kan komen", want "zeventig procent van de stedenbouwkundige ambtenaren, de lokale experts in vergunningenbeleid, vindt dat de invoering van de meldingsplicht geen of helemaal geen meerwaarde heeft." Dat zou blijken uit een enquête van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG).

Als men die enquête 'Meldingsplicht en vrijgestelde handelingen' leest, staat daar heel wat anders in dan wat Winckelmans ervan maakt. Vooreerst stuit de regel niet op onbegrip bij 'de gemeenten', maar betreft het alleen de mening van de stedenbouwkundige ambtenaren. Waarmee begint het resultaat van de enquête? Met volgende waarschuwing: "Opgelet: de resultaten geven een reactie van de betrokken ambtenaar. Ze binden het lokale bestuur natuurlijk niet." Op de eerste vraag, of de gemeente voornemens is om meldingsplichtige handelingen weer vergunningsplichtig te maken, antwoordt driekwart van de ondervraagden dat de gemeente nog even afwacht. Met de manier van presenteren van Winckelmans, dat Evergem navolging zal krijgen, gevolgd door 'zeventig procent van de stedenbouwkundige ambtenaren, ..., vindt dat de meldingsplicht geen meerwaarde heeft,' wordt de indruk gewekt dat er massaal zal gekozen worden voor een afwijkende regeling. Driekwart wacht dus nog even af, en van die snelle navolging is ook niet veel te merken in de enquêteantwoorden: een zevental gemeenten, Aartselaar, Dilbeek, Hemiksem, Herenthout, Hoogstraten, Maasmechelen en Rijkevorsel denken er over na, of ze wel zoiets zouden doen als Evergem. Denken erover na, niet: zijn van plan het in te voeren. En daarna gaat Winckelmans in zijn artikel helemaal in de fout: "Hasselt, Mechelen en Opglabbeek overwegen dan weer om de meldingsplichtige werken helemaal vrij te stellen van vergunning." Het decreet laat de gemeenten niet toe om soepeler te zijn, alleen maar strenger, maar bovendien staat er iets anders in de resultaten van de enquête, zelfs net het omgekeerde van wat Winckelmans schrijft: 'In Hasselt, Mechelen en Opglabbeek overweegt men dan weer om deels de meldingsplicht niet toe te passen, meestal niet in het industriegebied in ruime zin of niet voor bepaalde handelingen in woongebied.' Anders geformuleerd: in Hasselt, Mechelen en Opglabbeek overweegt men deels de vergunningsplicht terug in te voeren in het industriegebied in ruime zin of voor bepaalde handelingen in woongebied.
Waar Winckelmans het dan op het eind vandaan haalt dat "daarnaast ook Antwerpen, Gent, Genk en Eeklo hun ongenoegen over de nieuwe Vlaamse regels hebben laten blijken," is een raadsel. Daar staat in elk geval niets van in de enquête van de VVSG. Dat is geen objectief hoofdartikel meer, maar verkeerde informatie. Had een of andere een ruimtelijke planner gevraagd om daar nog eens extra op terug te komen?

De verse co-hoofdredacteur Karel Verhoeven had op kerstavond nog een artikel over 2 volle bladzijden gepubliceerd met de titel 'Beste lezer, wees veeleisend voor deze krant'. Verhoeven: "Eis van deze krant dat ze u verrast, prikkelt, tegen uw vooroordelen ingaat. Eis dat u erop kan vertrouwen dat ze correct is en dat ze billijk rapporteert over de wereld. Protesteer als ze onder uw maat gaat,..". Dat is allemaal zeer goedkope bla-bla, als mijn lezersbrief om de leugens van het opiniestuk over de meldingsplicht recht te zetten niet gepubliceerd wordt, zonder enige reactie blijft, en de week daarop een eigen redacteur over hetzelfde thema niet eens correct rapporteert.

Struisvogelparlement

Geen aandacht kreeg dan weer een met de grootste snelheid op 23 december goedgekeurd decreet over de toeristische logies. Dat was pas de dag voordien ingediend, en op 23 december stelde Wilfried Vandaele (N-VA) de spoedbehandeling voor in plenaire vergadering, en werd het er dan ook in spoed behandeld en aangenomen. De indienende meerderheidspartijen waren er uiteraard mee eens, maar ook VLD en Vlaams Belang waren akkoord. Geen behandeling dus in een commissie, uiteraard geen advies van eender welke adviesraad of de Raad van State, maar supersnel laten goedkeuren, meteen in de plenaire vergadering. Met wat meer bedenktijd en overleg was het er waarschijnlijk helemaal niet doorgeraakt.

Toerisme Vlaanderen krijgt met dat decreet de toelating om voor 'kleinschalige logies' – tot maximaal 8 kamers en 32 gasten – een vergunning voor het toeristische logies te geven, ook als men die uitbaat tegen de regels van stedenbouw, en hiermee een bouwmisdrijf begaat. De truk is heel eenvoudig: bij de dossiers die worden ingediend tot eind 2012 bij Toerisme Vlaanderen hoeven geen stedenbouwkundige documenten meer gevoegd te worden. Toerisme Vlaanderen mag dus doen alsof haar neus bloedt. De grotere uitbatingen die geen stedenbouwkundige vergunning hebben, kunnen een vergunning voor hun toeristisch logies krijgen als ze een document kunnen voorleggen waaruit blijkt dat er een initiatief loopt tot het wijzigen van de bestemmingsvoorschriften van het gebied waarin of het perceel waarop het toeristische logies ligt. Initiatiefnemer van dit decreet is Wilfried Vandaele (N-VA, gemeenteraadslid in De Haan sinds 1988, en schepen van ruimtelijke ordening sinds 2006. Sinds 2009 cummuleert hij dit met Vlaams volksvertegenwoordiger). Hij heeft het hierbij over rechtszekerheid, een betekenisvolle administratieve vereenvoudiging voor de logiesuitbaters, voor de lokale besturen, en voor de Vlaamse administratie, met name het agentschap Toerisme Vlaanderen. Het zou om duizenden gevallen gaan. Ze krijgen dus een toeristische vergunning, ook als ze niet in regel zijn op het vlak van ruimtelijke ordening. Die overtredingen van vele toeristische logiezen worden met de mantel der liefde toegedekt. Het gaat volgens Vandaele om logiezen "die al jaren zonder problemen worden uitgebaat," en nu in de problemen zouden geraken omdat ze niet aan de nodige stedenbouwkundige documenten zouden kunnen geraken, ofwel ze in het beste geval pas kunnen krijgen 'na een slopende administratieve rompslomp, waarbij ze bijvoorbeeld een stedenbouwkundige vergunning moeten vragen voor een functiewijziging.' (Terloops: ook een meldingsplicht zou hier de 'slopende administratieve rompslomp' niet wegnemen voor de burger: die moet bij een melding hetzelfde dossier indienen als voor een vergunning. De administratie hoeft ze niet te bekijken en moet er alleen nota van nemen in het vergunningenregister).

Ze krijgen dus allemaal een toeristische vergunning, terwijl de bouwinspectie wel nog achter hen aan kan zitten. Want, staat in de toelichting: "zeer belangrijk is dat Ruimtelijke Ordening (RO) steeds alle mogelijkheden behoudt om te handhaven. Als bepaalde initiatieven stedenbouwkundig echt niet door de beugel kunnen, dan kan RO daar optreden, ook al is er een toeristische vergunning. Dat was in het verleden zo, en dat is zo in de toekomst. De controle, analyse, interpretatie en handhaving van de stedenbouwkundige normen komt volgens dit decreet toe aan de bevoegde stedenbouwkundige diensten. Deze blijven over de mogelijkheid beschikken om op te treden tegen ruimtelijke en/of stedenbouwkundige wantoestanden."

Wat een huichelarij en misleiding. Er wordt de indruk gewekt dat men ondanks een bouwmisdrijf toch een toeristische vergunning kan krijgen. Vooreerst klopt dit, maar het is geen oplossing voor de logiesverstrekkers met een bouwovertreding. De bouwinspectie zou volgens Vandaele wel nog kunnen optreden 'als iets echt niet door de beugel kan'. Men mag er al vanop aan, dat de bouwinspectie niet alleen dan zal optreden, maar ALLE toegekende toeristische vergunningen onder de loep zal nemen, en een PV zal opstellen bij de minste overtreding. Zoals we die inspectie kennen zal ze dankbaar gebruik maken van de lijsten van toeristische vergunningen om op gerichte jacht naar bouwovertredingen te gaan. Als het parlement echt van plan is om toeristische vergunningen toe te kennen aan alle exploitaties die voldoen op het vlak van (brand)veiligheid, confort en hygiëne, ook als niet voldaan is aan de regels van stedenbouw, dan zou ze, zij het tijdelijk, alle locaties met een toeristische vergunning moeten regulariseren wat de bouwvergunning betreft, of op een of andere manier onmogelijk maken dat de stedenbouwkundige inspectie nog kan optreden. Bijvoorbeeld door te bepalen dat wie een toeristische vergunning voor logies heeft tot eind 2012 ook stedenbouwkundig in orde is. Nu geeft het parlement de indruk dat ze het probleem heeft opgelost, maar ze wekt extra de aandacht van de stedenbouwkundige inspectie - zo dit al nodig is - die gericht op een blaadje alle adressen zal krijgen, waarna ze bij een bouwovertreding de schrapping van de toeristische vergunning zal eisen en krijgen. Struisvogelpolitiek.

Het decreet is ook nog een voorbeeld van een laakbare politiek van twee maten en twee gewichten. Wat een hemelsbreed verschil met de obsessieve jacht op permanente bewoners van weekeindverblijven die het parlement toelaat (zie artikel van 16 sept '10 'Klopjacht op permanente bewoners'). Bij de toeristische vergunning nu heet het in de toelichting: "Het mag niet de missie van Toerisme Vlaanderen zijn of worden om eventuele nuances bij de stedenbouwkundige conformiteit tot een toeristische problematiek te laten ontaarden. Evenmin mag Toerisme Vlaanderen evolueren tot een (sub)stedenbouwkundige- of (sub)bouwinspectie." Bouwovertredingen worden 'nuances' die niet mogen ontaarden tot een toeristische problematiek. Permanente bewoners wordt niets vergeven, vakantiegangers mogen in illegale constructies logeren, met de steun van Toerisme Vlaanderen. Heeft dat niet iets pervers?

Documentatie

- Het voorstel van decreet van Wilfried Vandaele (N-VA), Johan Verstreken (CD&V), Michèle Hostekint (sp·a), Willy Segers (N-VA), Jan Durnez (CD&V), Els Robeyns (sp·a) en Lode Ceyssens (CD&V) houdende wijziging van het decreet van 10 juli 2008 betreffende het toeristische logies, wat de stedenbouwkundige conformiteit van kamergerelateerde logies betreft (Doc. 857 (2010-2011) – Nr. 1)

- Het parlementair dossier over het decreet betreffende het toeristische logies uit 2008, Stuk 1547 (2007-2008) - Nr. 1

Plenaire vergadering nr. 19 (2010-2011) – 23 december 2010:
- Eerste deel van het debat over de toeristische logies
- Tweede deel van het debat

Wilfried Vandaele zegde toen:
Mensen die een toeristisch logies ter beschikking stellen en een toeristische vergunning willen van Toerisme Vlaanderen, moeten, zoals we weten, over een reeks documenten beschikken. Het gaat over documenten met betrekking tot de brandveiligheid, het comfort, de hygiëne enzovoort. Ze moeten ook beschikken over een document waaruit blijkt dat het logies stedenbouwkundig in orde is. Deze koppeling tussen ruimtelijke ordening en toerisme is in wezen een goede zaak. Eigenlijk is ze verstandig. In de praktijk – en zo gaat het wel vaker – lukt dat echter niet. Dossiers lopen vast. Ik overdrijf niet als ik zeg dat vandaag duizenden dossiers geblokkeerd zijn. Toeristische logiezen die al jaren worden uitgebaat zonder problemen, blijken nu opeens niet aan de nodige stedenbouwkundige documenten te kunnen geraken. Ofwel kunnen ze die gewoon niet krijgen, ofwel kunnen ze die in het beste geval pas krijgen na een slopende administratieve rompslomp, waarbij ze bijvoorbeeld een stedenbouwkundige vergunning moeten vragen voor een functiewijziging. Die kunnen ze eventueel wel krijgen, maar dan in een afwijkingsprocedure, dus na een openbaar onderzoek enzovoort. Ik geef drie concrete voorbeelden om dit wat helderder te maken. Iemand verhuurt kamers bij zijn woning, een woning die ligt in een zone die in een bijzonder plan van aanleg als ‘zone voor eengezinswoningen, met nevenbestemming vrije beroepen’ wordt omschreven. Welnu, die persoon zal van de gemeente geen stedenbouwkundig conformiteitsattest krijgen. In het beste geval kan hij het attest krijgen na het aanvragen van een stedenbouwkundige vergunning voor een functiewijziging via een afwijkingsprocedure enzovoort. Een ander voorbeeld is dat van een appartementsgebouw aan de kust. Laat ik dat voorbeeld maar nemen: ik ken het daar het best. Het appartementsgebouw ligt in een woonzone, maar wordt verhuurd als vakantiewoning. De gemeente geeft daarvoor geen stedenbouwkundig conformiteitsattest. Nog een voorbeeld is dat van een huis dat zonevreemd in landbouwgebied ligt. Er woont niemand, maar het wordt een aantal maanden als vakantiehuis verhuurd. Een stedenbouwkundig conformiteitsattest krijgen, is in dit geval helemaal onmogelijk.

We hebben gezocht naar een oplossing, ofwel via de ruimtelijke ordening, ofwel via de toeristische regelgeving. Uiteindelijk bestaat de oplossing in een aanpassing van het Logiesdecreet. We hebben overlegd met de bevoegde ministers, met de sector – het adviescomité van het toeristische logies, de Confederatie van Immobiliënberoepen (CIB.) – en met de bevoegde administraties. Het resultaat leggen we u vandaag voor. Concreet stellen we een soort overgangsmaatregel voor, waarbij we gedurende een zekere periode geen stedenbouwkundig conformiteitsattest vragen, en daarna wel. We stellen voor dat Toerisme Vlaanderen voor kleinschalige logies – tot maximaal 8 kamers en 32 gasten – geen stedenbouwkundige documenten vraagt in dossiers die worden ingediend voor eind 2012. Dat is de verste deadline die ook nu in het Logiesdecreet is opgenomen. Op die manier kunnen bestaande logies en initiatieven die vandaag in voorbereiding zijn, een toeristische vergunning krijgen en verder werken. Grotere uitbatingen die slecht gezoneerd zijn en vandaag dus geen stedenbouwkundig conformiteitsattest kunnen krijgen, maar waarvoor een planologisch initiatief loopt met als doel de bestemmingsvoorschriften te wijzigen waardoor die uitbatingen wel stedenbouwkundig in orde kunnen zijn, krijgen de kans om voor eind 2012 een stedenbouwkundig document te krijgen.

Maar we willen natuurlijk de ruimtelijke regelgeving niet loslaten. Zeer belangrijk is dat Ruimtelijke Ordening (RO) steeds alle mogelijkheden behoudt om te handhaven. Als bepaalde initiatieven stedenbouwkundig echt niet door de beugel kunnen, dan kan RO daar optreden, ook al is er een toeristische vergunning. Dat was in het verleden zo, en dat is zo in de toekomst. Dat schrijven we uitdrukkelijk in in het voorliggende voorstel van decreet. Meer zelfs: de vergunningverlenende of handhavende instanties op het gebied van de ruimtelijke ordening kunnen aan Toerisme Vlaanderen vragen aan een bepaald initiatief, aan een bepaalde logiesverstrekker geen toeristische vergunning toe te kennen, of de vergunning in te trekken. Nogmaals, het is absoluut nodig en hoogdringend dat wij de mensen die toeristische logies aanbieden, zekerheid geven, en een betekenisvolle administratieve vereenvoudiging doorvoeren. De eerste deadline verstrijkt volgende week al. Op 31 december 2010 moeten de kleine logiesverstrekkers met logies tot twee kamers en acht gasten en de vakantiewoningen zich aanmelden. We zouden dit dus het best vandaag behandelen en goedkeuren, zodat er geen hiaat is.

Collega’s, het is een betekenisvolle vereenvoudiging voor de logiesuitbaters, voor de lokale besturen, en voor de Vlaamse administratie, met name het agentschap Toerisme Vlaanderen. Daarom durf ik u vragen dit voorstel bij hoogdringendheid goed te keuren. Ik vind het ook jammer dat we niet wat meer tijd hebben om het de normale procedure te laten doorlopen. Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Waarschijnlijk is de behandeling hier vandaag de meest elegante manier.