De transferts voor eeuwig gebeiteld?

15 miljard extra overhevelen naar de deelgebieden, die zeggen niet te willen besparen. Hoe gaan we zo in godsnaam 25 miljard euro besparen? Plus: invoering van een Franstalig federaal vetorecht tegen een Vlaams belastingssysteem, zelfs nog maar andere belastingsvoeten. Verbod op fiscale concurrentie. De autonomie van een poppenkastpop die verder onveranderde transferts moet toezeggen. Met N-VA en PS, in snelvaart naar Griekse toestanden?

De Wever had, naar eigen zeggen in Terzake van 30 augustus '10, vooraf een 'herenakkoord' afgesproken met Di Rupo, waarbij er geld voor Brussel stond tegenover een splitsing van BHV zonder veel Vlaamse toegevingen, en een grote overdracht van bevoegdheden naar de Gemeenschappen en Gewesten. De Wever hoopte dat er bij die overdracht voldoende grote homogene bevoegdheidspakketten met het bijhorende geld naar de G&G zouden overgeheveld worden, met responsabilisering door veel meer voor eigen inkomsten te moeten instaan. Daarbij zou de financieringswet vanzelf voor een groot deel achterhaald zijn, en zouden de nodige 25 miljard besparingen moeten gebeuren zowel in het kleiner geworden federale budget als in de groter geworden budgetten van G&G. Hoewel er 15 miljard op jaarbasis naar de G&G getransfereerd wordt, met als grootste bedrag 5 miljard voor de kinderbijslag (en gaat die nu naar de Gewesten of de Gemeenschappen?), zijn het tot nu toch slechts fragmenten van bevoegdheden en geen grote samenhangende paketten, wat een besparingspolitiek sterk bemoeilijkt. Dus is het toch maar meer dan logisch dat De Wever de herziening van de financieringswet zelf op tafel legt. Wie dat de verbreking van een eed noemt, zoals Bart Eeckhout in De Morgen, is oneerlijk. (Zie afzonderlijk artikel 'Vlaamse kranten: ondermijners'). Politicoloog en professor Carl Devos hierover: "Maar hadden de N-VA en CD&V een andere keuze dan de financieringswet op tafel te leggen, en te eisen dat die eerst volledig geregeld werd? Natuurlijk niet. Het volgende punt waarover onderhandeld wordt, zijn de 25 miljard euro die de overheid - minstens - moet besparen. Daar kan je gewoon niet aan beginnen zonder een duidelijke financieringswet." (De Tijd, 31 augustus '10).

Herziening financieringswet: transferts voor eeuwig gebeiteld?

Wanneer dan dinsdag 24 augustus '10 toch een akkoord over de financieringswet tot stand komt, en dan nog alleen maar over de principes die bij de herziening zouden gelden, klinkt in het Franstalig kamp al meteen dat hiermee de hele zaak is uitgesteld, en er ook nog eens voldoende hindernissen en garanties in zitten zodat de Walen niet armer zullen worden. ("On ne va pas le crier trop fort", s'esclaffait un francophone, "mais franchement, nous avons bien joué le coup: toutes nos balises et nos clauses de sauvegarde sont présentes. C'est un exploit". La Libre, 25 aug. '10). In klare tekst: de transferts blijven nog onbepaalde tijd rustig verder lopen, zelfs na een herziening van de financieringswet. Bovendien zullen op basis van die principes de Franstaligen hun zegs blijven doen over Vlaanderen, zelfs over de zogenaamd naar de deelstaten overgehevelde fiscale bevoegdheden: de progressiviteit van de regionale belastingen moet behouden blijven (verbod voor Vlaanderen dus om een of andere vorm van vlaktaks in te voeren), fiscale concurrentie tussen de entiteiten is niet toegelaten (terwijl juist dat een kenmerk is van een zekere autonomie van deelstaten. Ik denk dat de Zwitsers ons voor gek verkaren als ze een dergelijke afspraak zouden lezen), niemand mag armer worden, enz.. (Zie de lijst in La Libre ). Kan De Wever anders dan voorwaarden voor extra geld voor Brussel stellen na een dergelijke uitspraak van 'het is uitgesteld'? Die uitspraak maakt toch duidelijk dat het de Franstaligen alleen om een schijnakkoord te doen is over de financieringswet om nu onmiddellijk extra geld voor Brussel binnen te halen, en het niet hun bedoeling is te saneren. Hij kan dan toch niet zomaar 500 miljoen per jaar aan Brussel geven, als er niet de minste bereidheid is om 25 miljard te besparen? De Wever: "Ik kan dat geld voor Brussel nu niet lossen. Want met de staatshervorming die we willen doen, verdwijnt er 15 miljard uit de federale begroting. En het Brussels en Waals Gewest en de Franse Gemeenschap gaan niets besparen. Dus gaat ook Vlaanderen dat niet doen. Hoe gaan wij dan in godsnaam federaal 25 miljard vinden om de begroting te doen kloppen de komende jaren? Via belastingsverhogingen. En wie betaalt dat? De Vlaamse middenklasse, mijn kiespubliek. Dat weiger ik te slikken." (De Standaard, 30 augustus, pag. 3). Een dergelijke houding getuigt volgens mij juist van staatsmanschap en verantwoordelijkheidzin voor de centen van de burger.

Brussel: eerst geld, en dan zien we wel

Met dat geld voor Brussel is er iets merkwaardig aan de hand. Een eerste voorstel sprak blijkbaar over 100 miljoen als startbedrag vanaf 2011, en jaarlijks een bijkomende schijf van 100 miljoen, tot in 2015 het jaarlijks bedrag van 500 miljoen wordt bereikt. Wat meer dan de eerste 100 miljoen betreft vanaf 2012, zou dit gekoppeld worden aan de herziening van de financieringswet. In klaarder taal: wellicht krijgt Brussel wel 100 miljoen, maar de extra miljoenen daar bovenop eventueel toch niet, of iets minder, als iedereen drastisch moet bezuinigen. Volgens Groen was het startbedrag echter geen 100, maar 200 miljoen, en zou Brussel toch nog een hoop geld mislopen als de herziening van de financieringswet er niet komt, namelijk 300 miljoen. (Volgens DS, 30 aug '10, pag. 2). En dus ging Groen akkoord met het voorstel van Di Rupo, net als de SP.A. Einde van een beperkt 'Vlaams front'. In La Libre van maandag 30 augustus staat echter dat Di Rupo in de nacht van zaterdag 28 op zondag 29 augustus, rond 2u30 een voorstel deed, dat volgens La Libre voor Brussel een extra jaarlijkse subsidie uit de federale pot voorzag, niet van 200, maar van 300 miljoen per jaar, in een afzonderlijke 'speciale wet' te betonneren, met een jaarlijkse aangroei van nog slechts 50 miljoen, gebonden aan de herziening van de financieringswet, plus een of andere vage belofte van een rationalisatie van het Brussels Gewest, bij de herziening van de financieringswet.

Met dat voorstel heeft Brussel dus hoe dan ook 300 miljoen extra per jaar 'binnen' via een 'speciale wet' (die later alleen maar met een meerderheid in elke taalgroep kan worden gewijzigd, ziet u..), hoeveel de anderen ook moeten besparen om de overheidsschuld te beperken. Een tweede signaal dus dat de belofte van herziening van de financieringswet een lapje voor het bloeden is, een belofte die niet veel of zelfs niets waard is. Die Rupo kwam tijdens zijn persconferentie met het bericht dat "het ratingagentschap Standard&Poor's (S&P) de perspectieve inzake de evolutie van de rating van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest veranderde van « stabiel » in « negatief », ten gevolge van de onzekerheid over zijn herfinanciering. Het agentschap stelt dat indien de herfinanciering van Brussel nog uitgesteld wordt of lager zou zijn dan het vermelde bedrag, dit de capaciteit van het Gewest zou beperken om de toestand van zijn financiën te herstellen." Zover Di Rupo hierover. Dat zou dus de N-VA en CD&V over de brug moeten halen om dat half miljard onvoorwaardelijk te geven, minstens toch onmiddellijk 300 miljoen euro. Anders zou het gewest wel eens iets meer rente op zijn leningen moeten betalen. In La Libre van 31 augustus staat een interview met Bertrand De Dianous, de man die bij S&P het dossier beheert. Hij zegt: "Zonder een herfinanciering van 300 tot 500 miljoen over 3 tot 5 jaar, of het ontbreken van een snelle verbetering van de economie gecombineerd met budgetaire besparingen, zou de rating eventueel een trapje kunnen verlagen." (La Libre: 'Peu importe d'où vient le refinancement'). Dat klinkt dus al heel anders dan de manipulatieve interpretatie van Di Rupo die het over een 'negatieve' rating heeft als Brussel geen 300 tot 500 miljoen extra krijgt. Veel belangrijker is wat S&P ervan zal denken als blijkt dat sommige prominente politici in België geen ernstig werk willen maken van een vermindering van de overheidsschuld. Dat zou pas onze rentelasten exponentieel doen stijgen. Het is dus in het belang van alle Belgen, voor de hele bevolking, Walen, Brusselaars, Duitstaligen en Vlamingen dat N-VA en CD&V hun been stijf houden.

En over het verbreken van het al bijna onbestaande Vlaams front, Carl Devos nogmaals: "Caroline Gennez (sp.a) spreekt al over de preformatie in de verleden tijd, alsof het allemaal een maat voor niets is geweest. Wouter Van Besien (Groen!) idem. Ik vind dat dom. Zeer dom. Als ze écht willen dat het goed komt, zoals ze altijd beweren, waarom zeggen ze dan zulke dingen? Waarom werken ze dan niet in alle discretie voort, zoals in de voorbije weken, zonder te communiceren? Nee. Hier wordt niet gezegd waar het écht om gaat. Hier wordt aan profilering gedaan." (De Tijd, 31 augustus '10).

"Sans la solidarité interpersonelle, la Belgique ne m' interesse plus" (Philippe Moureaux, PS)

Ondanks een schijnbare 'grotere autonomie' zullen de Franstaligen hun zegs mogen blijven doen in alle fundamentele beslissingen, zelfs over de Vlaamse belastingsvoeten. Zoals ik al aanhaalde in 'Korte saga over Cluytendaele' interesseert de Franstaligen België niet meer als ze niet het laatste woord hebben, en de transferts beperkt worden. Het blijft met Di Rupo onveranderd chequeboekfederalisme, met geld voor Franstalige 'toegevingen' over BHV. Eerst leggen ze de lat zeer hoog (Milquet: uitbreiding van de faciliteiten tot veel meer gemeenten bv.), om de eisen nadien in te perken, tegen veel extra geld. En dan komen klagen dat N-VA en CD&V het land in gevaar brengen, il faut le faire. Di Rupo blijft dus de verdediger van uitsluitend Waalse/Franstalig Brusselse belangen, en van de transferts. Men mag ook niet vergeten dat Di Rupo niet erg van besparingen houdt, maar meer van belastingen, ook geen kinderen heeft, en de mensen die vandaag leven geen al te grote inspanningen wil vragen: "Natuurlijk moeten we denken aan onze kinderen, maar de mensen leven hier en nu. We gaan de mensen van hier en nu niet opofferen in de naam van je ne sais quoi, nog een economisch probleem, nog een bankenprobleem.. .. Wij hebben altijd een belastingverlaging verdedigd voor de laagste inkomens. Maar mensen die 200.000 euro per jaar verdienen, wat kan mij dat schelen dat die 75 procent belastingen moeten betalen." (Interview DS, 14 sept '09). Begin juni '10, net voor de verkiezingen, lanceerde de PS nog een 'contract met de kiezer' met de belofte van 5 tot 7 miljard meeruitgaven (500 miljoen voor Brussel, hogere sociale uitkeringen, hoger pensioenen en kinderbijslag), te financieren door de eeuwige 'strijd tegen de fiscale fraude'. Net het omgekeerde van besparen...

Dat brengt ons rechtstreeks terug naar de uitspraken van Di Rupo tijdens zijn persconferentie op maandag 30 augustus '10: "Als de doelstelling van sommigen de verarming van één deel van de bevolking is, kunnen de werkzaamheden alleen maar mislukken." Iets dergelijks staat ook in de principes voor de herziening van de financieringswet: behouden van solidariteitsmechanismen, geen verarming van de verschillende entiteiten (maintenir des mécanismes de solidarité, ne pas appauvrir les différentes entités). In duidelijker woorden: de transferts moeten onverminderd voortgaan. Of nog anders gezegd: de verarming die de Vlamingen al jaren ondergaan door de transferts, diè verarming moet behouden blijven. En dan gaat Di Rupo nog een rondje angst zaaien dat het einde der tijden zo ongeveer nabij is, als de Vlamingen niet akkoord gaan met een 'evenwichtig' compromis. (Het woord 'evenwichtig' alleen al doet mijn maag keren, dat steeds door de Franstaligen geëiste 'compromis équitable, équilibré' dat alles behalve evenwichtig is). Di Rupo: "De partijen die een evenwichtig compromis weigeren storten ons land in een avontuur en in politieke chaos. Ik geloof niet dat dit het mandaat is dat hun door de kiezers is gegeven. Ik hoop dat de rede uiteindelijk zal overwinnen."

Is dit allemaal nog de moeite?

Minstens: als De Wever nu al weet dat Brussels en Waals Gewest en de Franse Gemeenschap niets gaan besparen, en dus Vlaanderen ook niet, is het dan niet zeer onverstandig om 15 miljard uit de federale begroting daarheen over te hevelen? Want hoe denkt De Wever dan in godsnaam federaal 25 miljard besparingen te vinden? En is dat niet het allerbelangrijkste probleem, er voor zorgen dat we niet in 'Griekse toestanden' terecht komen? Hij onderhandelde dus niet doortastend genoeg: een bindende afspraak over besparingen van alle Belgische instellingen is toch een minimum voor de N-VA om tot een Belgische regering toe te treden. Hebben ze hun verkiezingsoverwinning niet juist voor een heel groot deel te danken aan de vele Vlamingen die erop betrouwden dat de N-VA, zonder vakbonds- en andere belgicistische achterban, daar zou in slagen? Is dit geen belangrijker punt voor de meeste Vlamingen dan de splitsing van BHV?

De Wever zegt niet van plan te zijn zich aan de kant te zetten, of de onderhandelingen definitief te doen mislukken. 'Ik ben geen zeventig dagen bezig geweest om nu te komen zeggen 'dat het echt niet gaat'. We moeten hier gewoon doorgeraken', zei hij maandag 30 augustus '10 in Terzake.Toch moet men zich de vraag stellen of verder onderhandelen op basis van het huidig akkoord wel zin heeft. Bij de allereerste staatshervorming kregen de Franstaligen de pariteit in de regering, en hiermee een vetorecht op alles wat hen niet zint. Dat is veel meer macht dan een meerderheid in elke taalgroep moeten hebben, alleen voor de goedkeuring en wijziging van enkele 'speciale wetten'. Want met dat ministeriële vetorecht kan eender welke wet die normaal met een gewone meerderheid kan goedgekeurd worden tegengehouden worden. Zie BHV. De principes die nu vastgelegd werden voor de herziening van de financieringswet voeren een nieuw soort veto in. Er wordt schijnbaar meer financiële autonomie in het vooruitzicht gesteld voor G&G, ze zouden ook een grotere responsabilisering krijgen, met meer eigen belastingen. Maar via het federaal niveau krijgen de Franstaligen een nieuw veto: er mag geen andere belastingssysteem ingevoerd worden en er mag geen fiscale concurrentie ontstaan. Dat zal dus op een dag verkeerd aflopen, met jarenlange blokkeringsprocedures, wanneer Vlaanderen in zijn eigen gewest een belasting wil verhogen of verlagen die de Franstaligen niet aanstaat. Moet men niet vaststellen dat op die manier een voltooid federaal België niet mogelijk is, de Franstaligen dit niet willen, en als N-VA voor de boedelscheiding gaan? Want blijkbaar kunnen de Vlamingen in dit federaal België alleen geleend krijgen wat de Franstaligen hen - tegen hoge betaling - willen uitlenen.

Er zou 'geen alternatief' zijn voor de tandem N-VA/PS, zoals we dagelijks te horen en te lezen krijgen. Beiden zouden 'incontournable' zijn om een regering te vormen. Natuurlijk is er een alternatief: nieuwe verkiezingen, om te beoordelen wat tot nu gebeurde en een nieuw mandaat te geven. Een soort 'tweede ronde' zoals men die in Frankrijk gewoon is. Dan komen wellicht duidelijker meerderheden uit de bus, en kan ten gronde opnieuw onderhandeld worden. Voor echte verantwoordelijke deelgebieden, zonder veto's en garanties van verworven rechten, noch financieel, noch wat de faciliteiten betreft.