Dimitri, qui ça?

Dimitri V. kan de aanzet zijn voor een nieuw literair genre: la littérature wallonne d'expression flamande.

Dimitri V. (° Aalst, 1972) schreef een bevlogen opiniestuk in De Standaard van 31 mei '10, met ondermeer de vraag waarom Elio Di Rupo geen premier van België zou kunnen worden. ('Over premier Elio Di Rupo'). Dimitri V. leeft al ongeveer zeven jaar in Wallonië, in het dorpje Huccorgne met 660 inwoners, deelgemeente van Wanze, in de buurt van Huy/Hoei (de stad die bekend is voor de Muur van Hoei in de wielerkoers, een Tibetaans boeddhistisch centrum en de politica Anne-Marie Lizin-Vanderspeeten). In tegenstelling tot de honderdduizenden Vlamingen die hem voorgingen in hun trek naar Wallonië, blijft Dimitri V. Nederlands gebruiken, minstens schrijft hij toch verder in die taal. Ook in tegenstelling tot Bekende Franstaligen als Maingain en Laurette Onckelinckx, eveneens van Vlaamse origine, blijft hij zich Vlaming noemen, alhoewel hij zegt zich daar steeds vaker voor te schamen. Gezien hij echter al jaren een vaste verblijfplaats in Wallonië heeft, moet men hem stilaan toch een Waal noemen, zoals zijn gewenste eerste minister Elio Di Rupo. Want volgens Dimitri V. zou het "onverhoopt zijn, zo'n man op die plaats in een rechtser en asocialer wordende samenleving waarin het ternauwernood nog over solidariteit mag gaan." Dimitri V., een Waal dus van Vlaamse oorsprong, zoals Elio van Italiaanse oorsprong is.

Maar het boeiende bij Dimitri V. is dat hij de basis zou kunnen leggen voor een littérature wallonne d'expression flamande. In Vlaanderen zijn er wereldberoemde voorbeelden van Flamands d'expression française. De enige Belg die ooit de Nobelprijs voor literatuur kreeg, was zo iemand: Maurice Maeterlinck (1862-1949). Dus dat belooft voor Dimitri V., als hij werk maakt van het spiegelbeeld hiervan. Georges Eekhoud (1854-1927) was eveneens een Belgische Franstalige schrijver die zijn Vlaamse afkomst nooit heeft ontkend. Emile Verhaeren was eveneens een poète Flamand d'expression française. Georges Rodenbach (1855-1898), de schrijver van Bruges-la-Morte, kan men in dit rijtje plaatsen, naast Marie Gevers (1883-1975), die in het Frans het Vlaamse plattelandsleven beschreef, en vele anderen, zoals Liliane Wouters (°1930), Paul Willems (°1912, zoon van Marie Gevers) en Suzanne Lilar (1901-1992). Allen schreven met veel sympathiegevoelens over Vlaanderen. (*) En wellicht mag men zelfs Jacques Brel (1929-1978) in dit lijstje opnemen, alhoewel die wel eens, naast zijn lofzang voor Le Plat Pays, tegen de schenen van Les Flamandes schopte?

En met dat 'tegen de schenen schoppen' komen we terug bij Dimitri V. Zoals we het van bepaalde gecultiveerde Franstaligen in dit land gewoon zijn, heeft Dimitri V. er een specialiteit van gemaakt om Vlamingen voor boerkens met moddervette pensen uit te maken, die de stap nog niet gemaakt hebben van de parochie naar de beschaving. "Verkarikatuurden, de professionele zelfbeklagers, die meteen gaan zeuren dat zij aan de andere kant van het land als karikaturen worden voorgesteld." Zo noemt hij de Vlamingen. En Vlaanderen? "Als je alleen zou afgaan op het lawaai, dan zou je ogenblikkelijk geloven dat Vlaanderen bestaat uit een paar bijeengeschraapte hectaren beton, bewoond door een mismeesterd, onderdrukt en beklagenswaardig volk dat dringend de hulp van de blauwhelmen moet inroepen wil het nog bevrijd raken van zijn demonische bezetter: de Waal. Bijna zou je de pathetische jankerigheid die nu al heelder bedroevende pozen uit het noorden waait accepteren als zijnde de klaagzang van een rechteloze minoriteit en dan ben je ook sneller geneigd dat nimmer ophoudende, folkloristische en intens belachelijke gejodel van de Vlaamsche Leeuw door te vingers te zien."

Goedkope literatuur dus, want gratis, in de vorm van een opiniestuk in De Standaard. Nog een staaltje: "Meer dan één sujet dat zich vaker ophoudt in de ether dan in de eigenlijke samenleving is begeesterd door de oprichting van de onafhankelijke zakdoek Vlaanderen en het gevoel dat het nu of nooit is beroert de harten en de nerven van de luidste blaffers. Straks blazen ze zich nog een klaplong met hun gele ballonnen, bekropen door de droom dat men spoedig, misschien deze zomer nog, zijn moddervette pens de laatste keer in een geel maillot mag wringen, klaar voor een ererondje op de Gordel." Hij vindt het niet te rechtvaardigen dat Wallonië "een premier wordt opgedrongen die de fond van zijn electoraal succes heeft gelegd met zang en dans en spelplezier bij het Vlaamse televisiekijkvee. 'Ik ben Vlaming, en ik schaam mij daar steeds vaker voor.' Zijn daar ook stickers van te koop?" Het opiniestuk, als aanloop voor een nieuwe roman? Een nieuw literair genre voor de littérature wallonne d'expression flamande: Vlamingen 'bachen' in het Nederlands?

Hij hoopt "op een regering met een visie die verder reikt dan de waan der vlaggen en de vijfminutenkaap. Naar een regering die politieke moed kan opbrengen voor minstens de volle vier jaar. Eén die 'ns wat anders op de agenda durft te plaatsen dan de lofzang op de eigen navel en met thema's op de proppen komt, ideeën, liefst grote, graag warme en dappere en verlichtende, die de stap maken van de parochie naar de beschaving." Wellicht werkt hij dit ook nog uit in een volgende roman, zodat het geen vermoeiende woorden blijven waar hij een klaplong aan overhoudt?

Zover over zijn literair potentieel in het andere landsgedeelte. Zijn opiniestuk gaat ook nog over de vraag waarom Di Rupo geen premier zou mogen worden: "Waar men in de tranenvlakte am Noordzee minder opera van maakt, is van het feit dat de Walen nu al een kleine veertig jaar moeten leven met een premier die ze niet zelf hebben kunnen kiezen. Voor de voorlopig laatste Belgische regeringsleider met Waalse roots moeten we terug naar Edmond Leburton (Edmond Wie Datte?), die in april 1974 werd afgelost door Leo Tindemans, waarna de wortels onzer eerste ministers alleen nog maar uit Vlaamse grond werden gerooid. Dat betekent dat je hier in België aan de helft van je levensverwachting kan zitten zonder één herinnering aan een Waalse premier te hebben. Is dat eigenlijk nog wel democratisch te noemen, wanneer je een leven lang de leiders hebt te dulden waarmee anderen je hebben opgesolferd?"

Bevlogen pleidooi, maar hij vergeet hierbij bijvoorbeeld dat binnen de Franstalige politieke wereld men nog liever een Vlaming als premier heeft, dan dat Reynders die post aan Di Rupo zouden gunnen, of Milquet en Di Rupo aan Reynders. Het ligt dus niet alleen aan de moddervette Vlamingen dat er geen Franstalige premier is, of het nu zijn préféré Di Rupo of een andere is.

Hij geeft dat ook zelf toe in zijn tekst: "Waarna Didier Reynders zich haast om te zeggen dat het inderdaad geen kwaad kan om een Waal aan het hoofd van het halfrond te plaatsen, doch dat het een slecht idee is om de premierstoel onder de kont van een socialist te schuiven." Maar daarmee valt eigenlijk zijn hele betoog als een mislukte pudding in elkaar. En dat is spijtig voor een zo groot Waals literair talent d'expresssion flamande.

(*) Zie de Lijst van Franstalige Vlaamse schrijvers op Wikipedia


Toemaat
Wellicht beleven we ook nog de geboorte van een nuwe Afrikaanse literatuur in de Vlaamse tale an die Kaap?
Tom Lanoye (leeft en werkt afwisselend in Antwerpen en in Kaapstad):

Het imago van de Vlaming moet niet worden verbeterd. We moeten maar zijn wat we zijn, gespogen en gescheten. Hoe onfris dat soms ook is.

(De Standaard, bijlage van 29-30 mei '10: '50 Vlamingen en Franstaligen over België', in samenwerking met Le Soir. Hierboven het antwoord op de vraag: 'Hoe zou u het imago van uw eigen taalgemeenschap verbeteren?')