De kwaliteitstabloids en de anderen

Kan u zich inbeelden dat het koningshuis een artikelreeks over zichzelf betaalt, publireportage genoemd? In de kwaliteitstabloids dan nog? En heeft Lotti er niets van begrepen als hij uit de boekskens wil blijven? Of nog: bent u echt zo dom dat u de gepubliceerde nepberichten van Data Driven niet doorhad? Prangende vragen waar we hier een antwoord op proberen te geven.

In Terzake van woensdag 16 juni kwam Peter Vandermeersch, algemeen hoofdredacteur van de VUM, toelichting geven bij de Data Driven soap. De gedrukte DS had het bericht over de VLD-seks in een rubriek opgepikt, "euh... met de bedoeling, euh...: kijk eens welke dwaze onderzoeken er allemaal gebeuren." Zoals we weten, is dit een klein leugentje, want er verscheen meer dan dat. De krant krijgt ondertussen blijkbaar niet genoeg van het bespreken van de 'onderzoeken' van het nepbureau Data Driven. Columnist Tom Naegels kwam er in zijn wekelijks stukje op terug, zaterdag 19 juni:

"Het is geen toeval dat het bij de stunts met de verzonnen berichten meestal om licht nieuws gaat: rare studies, societynieuwtjes, opvallende gebeurtenissen, liefst ver weg. Dat heeft te maken met een hiërarchie tussen genres, een afspraak tussen krant en lezer: we zullen u informeren, maar we gaan u ook verstrooien. We bieden u 'een goeie mix' tussen ernst en ontspanning, tussen hard nieuws en leuke weetjes. En in die laatste categorie nemen we het niet zo nauw met onze eigen richtlijnen over relevantie, nieuwswaarde, check en dubbelcheck. U weet dat, wij weten dat. U vindt dat niet erg, wij ook niet. De boog kan niet altijd gespannen staan. Anders zou u de krant niet meer lezen, ook al beweert u dat u enkel écht nieuws wil.
Op basis van de kwetsbaarheid voor fouten, kun je die hiërarchie, die uiteraard onuitgesproken blijft, perfect reconstrueren. De echte nieuwsstukken - de grote dossiers, het politieke nieuws, het voorpaginamateriaal - worden doorgaans volgens de regels gemaakt, tijdsgebrek of niet. Lezers zouden het niet accepteren als ze daar bedrogen werden. Niet dat je die berichtgeving niet kunt manipuleren, maar je moet er veel moeite voor doen. Naar de sectie Beroemd en Bizar daarentegen, kun je eindeloos hoaxes insturen: ze zullen verschijnen. Er gelden simpelweg andere regels. En daartussenin is het een kluwen van subtiele nuances: soms wordt een buitenlandbericht grondig gecheckt, soms klakkeloos gekopieerd van het internet; soms is een reisreportage onafhankelijk en objectief, meestal gewoon overgeschreven uit een folder (*); over marginale partijtjes kun je gemakkelijker een hoax fabriceren dan over de grote. Telkens leert het je iets over de plaats van het verhaal op de grote as tussen ernst en onzin, tussen nieuws en entertainment."

Ook Reynebeau wil weer een graantje meepikken

Ryenebeau wil het ongecontroleerd overnemen van de berichten van Data Driven in een ruimere maatschappelijke context plaatsen: "Waarom toch al dat gespeculeer dat de volgende dag al door de feiten achterhaald kan zijn? ... Die speculatiezucht vindt zijn grondslag in ongeduld. We vinden dat we de toekomst niet snel genoeg kunnen kennen... We verzinnen de toekomst waar u bijstaat, want we zijn controlefreaks. Omdat we alles willen beheersen, willen we alle feiten al van tevoren kennen en op de hoogte zijn van alle gebeurtenissen nog voor ze zich voordoen ... Want in onze beheersingsdrift zijn we vooral tuk op cijfers, tabellen en lijstjes. Dat is ook het succes geweest van die vals gebleken enquêtes van Woestijnvis. Cijfers wekken immers nu eenmaal een indruk van waarachtigheid, aldus de Antwerpse hoogleraar Hilde Van Den Bulck in De Morgen. En journalisten zouden 'cijferneukers' zijn omdat cijfers makkelijk te manipuleren vallen... En uiteindelijk doen dit soort enquêtes er ook niet toe. Net omdat ze over trivialiteiten gaan, komen ze, zoals ook Tom Naegels stelde (DS 19 juni), zonder veel omhaal in de krant. Ze dienen, net als andere trivia, toch eerder het amusement dan de informatie. Of maakt het u echt wat uit dat een Duitser het wereldrecord strijken wil verbeteren, dat Nicole Kidman misschien zwanger is en dat er iets aan de hand is met het slipje van Miley Cyrus of de enkelband van Lindsay Lohan? Wat ondergetekende betreft, had Lindsay Lohan net zo goed niet kunnen bestaan of slechts het verzinsel van een soapscenarist kunnen zijn. Met andere woorden, de grens tussen realiteit en virtualiteit is niet bijster scherp." (DS 21 juni '10)

Besluit 1

Ziezo, zal de redactie gedacht hebben, daar zijn we weer van af, zonder enige excuses. De lezer moet weten dat hij showbizznieuws en andere trivia niet te nauw moet nemen. Anders bewijst hij alleen dat hij dom is, en wie wil dat nu van zichzelf toegeven? En die trivia nemen we over om hem te amuseren. Kom dus niet lastig doen als het verzinsels zijn, u hebt het zelf gewild. Einde verhaal? Tenzij de Chef Opinie & Analyse nog een afsluitend stuk besteld heeft bij prof. em. Luc Huyse, om alles nog eens in een breed sociologisch perspectief aan de lezer uit te leggen? Zoiets van: "De kranten zijn een eendagsproduct zonder een lange looptijd. De tijd ontbreekt gewoon om dat wegwerpproduct een meerwaarde te geven die langer duurt dan een dag. De lezer weet dat hij een effemeer product koopt, of hoort dat toch te weten, zeker als hij tot het middenveld behoort."

De kwaliteitstabloids

Het standpunt van Naegels gaf Story meteen de mogelijkheid om alweer eens gratis reklame voor hun blad te maken, in de vorm van een opiniestuk in DS, op dinsdag 22 juni. Dit keer is niet de baas, Thomas Siffer, aan het woord, maar vertolkt Storyjournalist Frederik De Swaef his masters voice. Titel: 'Showbizz-journalisten nemen het wél nauw.'

"Waarom zouden we entertainmentnieuws met minder journalistieke zorg brengen dan ander nieuws? Laten we de discussie over de relevantie en de nieuwswaarde van dergelijke berichten even links liggen. Maar de basisregels van de journalistiek, zoals checken en dubbelchecken, gaan we toch niet zomaar overboord gooien omdat het over lichtere onderwerpen gaat?
Vaak gaat entertainmentnieuws over het privéleven van bekende personen. Gezien dit over mensen en hun gevoelens gaat, moeten showbizzjournalisten volgens mij juist extra goed de regels van de journalistieke deontologie proberen te volgen. Niemand gelooft het, maar bij Story nemen we dit zeer serieus. Niet minstens twee onafhankelijke bronnen? Geen artikel. Geen interview op band? Geen artikel. Geen mogelijkheid tot nalezen? Geen artikel."

En Helmut Lotti dan, die begin oktober '09 bij Phara vertelde dat hij niet langer wil praten met populaire media als Dag Allemaal, Story en Het Laatste Nieuws? "Wat vroeger op de cover van Blik stond, staat nu op de cover van Dag Allemaal en Story. Er is een opbod aan sensatie", zei hij. Maar hij heeft er dus blijkbaar niets van begrepen. Thomas Siffer mocht in hetzelfde Canvasprogramma op 15 oktober zijn blad komen verdedigen tegen de uitlatingen van Helmut Lotti. Siffer zegde toen ook al dat Story dezelfde grenzen bewaakt als de kwaliteitskranten, en heeft Lotti helemaal geen gelijk: "Hij sleurt mijn blad klakkeloos mee in het bad van Dag Allemaal. We veinzen geen interviews en gaan nooit actief een fotograaf op pad sturen om iemand te betrappen in zijn privéleven."

Besluit 2

Ziezo, dat weten we dan ook al weer. Vlaanderen beschikt dus minstens over twee kwaliteitstabloids die, elk wat hun 'core bussiness'-nieuws betreft, dit dubbel en dik checken. Wel alleen naar eigen zeggen, want we kunnen die beweringen helemaal niet dubbelchecken, gezien ze geen enkel bewijs van de betrouwbaarheid van hun uitspraak geven. In beide tabloids kan men lezen over Bart De Wever, de familie Alexander De Croo, Wendy Van Wanten en Betty. In verschillende doseringen. Er hoeft volgens Storyjournalist Frederik De Swaef geen enkele discussie over de relevantie en de nieuwswaarde van de berichten gevoerd te worden. Elk medium doet zijn ding, en de lezer moet weten dat het showbizznieuws en andere trivialiteiten bij de ene even grondig worden gecheckt als de politieke berichten in de andere tabloid. Tenminste, als het niet van Data Driven komt, want daarvan moet de lezer van alle tabloids onderhand weten dat hij die niet te nauw moet nemen. Maar voor de rest, gezien de (beweerde) doorgedreven kwaliteitscontrole op het entertainmentnieuws bij Story, moet het dan ook niet verbazen dat De Standaard veel van zijn binnenlandse trivia uit Story haalt met verwijzing naar de bron. Kwaliteitsbladen onder elkaar nietwaar? (Details, zie **) Trouwens, als minister van Media Ingrid Lieten op vraag van 'Volt' van woensdag 28 april '10 een dag meedraait als reporter van Story, mag men zelfs als linkse rakker dat geen opium-voor-het-volk-blad meer noemen. Voor Volt (TV Eén) interviewde ze in de coulissen van het vtm-programma 'Sterren op de dansvloer' enkele deelnemers. Ze bepaalde ook mee de cover van het blad. Wat maakt u zich nog druk over de kwaliteit van de media in Vlaanderen?

Mathias Danneels wel...

Voormalig ‘Dag Allemaal'-hoofdredacteur Mathias Danneels bespreekt zijn zorgen over de teloorgang van de tabloids, in een opiniestuk van De Standaard, en dan vooral over zijn eigen blad Dag Allemaal. Vooral de affaire-Rouffaer stuit hem tegen de borst:

"Het gaat niet goed met het zelfreinigend vermogen van de Vlaamse media. De rij slachtoffers van ontketende, van journalistieke basics losgezongen bladen en hun hoofdredacteuren die menen boven de wet te staan en zich werkelijk alles straffeloos veroorloven, wordt langer. Alarmerend langer. Als ex-hoofdredacteur van Dag Allemaal, maar meer dan ooit bezorgd om de toekomst van de journalistiek in Vlaanderen, wil ik hieromtrent graag een en ander kwijt. Niet om te polemiseren. Noch om enig groot gelijk te staven. Maar wanneer ik het blad waaraan ik met hart en ziel een groot deel van mijn journalistieke loopbaan heb gewijd, niet meer herken, hoef ik ook niet langer te zwijgen.
Even het geheugen opfrissen. De vileine, gissende en ronduit vulgaire aanvallen op Marianne Dupon, jarenlang partner van de betreurde chanteuse Yasmine. De aanhoudende campagne tegen Wendy Van Wanten en haar Frans. Mevrouw Helmut Lotti zoals u ze nog nooit zag! (Na een foute voorzet in De Slimste Mens waarvoor Woestijnvis zich terecht heeft verontschuldigd.) Niet alleen Helmut Lotti, ook Marcel Vanthilt, publicist Tom Naegels en steeds meer BV's weigeren nog langer mee te draaien in dit harder wordende, commercieel gelikte spel dat een loopje neemt met journalistiek-deontologische regels en juridische wetmatigheden. Een spijkerharde strijd om oplage, geld en macht die in wezen niks meer te maken heeft met het correct invullen van een journalistieke opdracht, zelfs al betreft het verstrooiende infotainmentjournalistiek — die overigens geenszins minderwaardig is." (DS 23 maart '10)

De vetsmelters Verkest van het gedrukt papier

Maar laat ons nog eens Tom Naegels het woord geven, de meestal spitante en originele columnschrijver. Dit keer in de rubriek Scoop. (U weet wel: "Scoop kiest elke week een aantal citaten, met een kritische blik op sterke verhalen en hoe ze in de media gebracht worden")

Het citaat: 'Wat deze rechter doet, is platte censuur en dat is zeer, zeer fout.' (de Vlaamse Vereniging van Journalisten over 'TV-Familie')

Het antwoord van Tom Naegels: "TV-Familie komt overigens de eer toe van vaakst door de rechter beknotte blad van Vlaanderen. Een paar weken geleden werd het nog uit de handel genomen, nu werd er preventieve censuur toegepast: de rechter verbood het een aangekondigd stuk te publiceren. Alweer een over de Pfaffs. Na de ranzige laster van vorige week kan ieder verstandig mens dat begrijpen, maar niet de Vlaamse Vereniging van Journalisten. 'Dit gaat niet over de inhoud van dit stuk, maar om het principe, want hiermee wordt een gevaarlijk precedent gecreëerd.' Altijd dat principiële protest, het komt mijn strot uit. Lees mijn lippen, VVJ: dat - blad - bedrijft - geen - journalistiek. Ze zijn de vetsmelters Verkest van het bedrukte papier. Als ze denken dat dit de enige manier is waarop ze hun kopers kunnen overtuigen, hey, oké, da's de vrije markt. Maar níet in onze naam." (DS, 24 sept '09)

Besluit 3

Ziezo, dat weten we dan ook al weer. Er zijn bladen die journalistiek bedrijven, en andere media die dat niet doen. En dat de VVJ het opneemt voor de Verkests van de media, komt hem de strot uit. Story neemt die journalistieke regels au sérieux, toch naar eigen zeggen, anderen als Dag Allemaal en TV-Familie dus blijkbaar niet. Is er dus toch een verschil in kwaliteit? Is Tom Naegels niet een wat naïeve ziel als hij beweert dat de grote dossiers, het politiek nieuws 'volgens de regels' worden gemaakt (zie begin van dit artikel, zijn column van zaterdag 19 juni '10)? Het zal wel kloppen dat er inhoudelijk minder kwakkels in staan dan in de Data Driven persberichten en nepstudies. De misleiding zit hem hier niet in het feit dat er verkeerd bericht wordt, maar wel in: waarover wel, en waarover niet. Waarom zijn er in alle kranten meer sportbladzijden dan bladzijden over het buitenland? Die dan nog dikwijls 'faits divers' zijn over Berlusconi-affaires, Carla Bruni, het huwelijk van een Zweedse princes, e.a. Kon men de berichtbeving over presidentskandidaat Obama objectief noemen, of eerder een hang naar idolatrie? Waarom komen sommige opiniestukken wel, en andere niet in de krant? Waarom maakt De Standaard samen met La Libre in maart '10 een week lang een dossier over het koningshuis?

Iets meer over die reeks

Op zijn blog meldt Eric Van Rompuy midden maart dat hij 'zo moe werd' van het gebrek aan beslissingen in de politiek. Van Rompuy stipt aan dat de serie over de rol van koning bij DS en LLB hem mee geïnspireerd had tot zijn verzuchting. Zo ongeveer: Op een ogenblik dat er zo fundamentele hervormingen aan de orde zijn, lanceert DS een debat over de bevoegdheden van de koning, die de aandacht afleiden van de fundamentele problemen waar dit land mee te kampen heeft. Op dat moment lanceert de pers zijgaaien die de aandacht afleiden.

Peter Vandermeersch in Phara, 22 maart '10, mag alweer tekst en uitleg komen geven. Op de vraag "of ze er ook last mee hebben bij het maken van de krant" (bedoeld wordt van het gebrek aan beslissingen in de politiek), is het antwoord: "Ja en neen. We moeten vaststellen dat discussies in de marge worden opgeklopt - ook door ons overigens - tot de grote gebeurtenissen van de dag en dat we dan ook niet schrijven over fundamentele zaken, omdat de politiek er niet mee bezig is, zoals de sociale zekerheid, de staatshervorming, BHV..."

Een echt diep-katholieke houding: hij biecht op dat DS discussies in de marge opklopt tot de grote gebeurtenissen van de dag. Waarschijnlijk in de hoop een volledige absolutie te krijgen van de lezers. Maar als marketeer is hij sluw en slim genoeg om te weten dat niemand zonder zonden is, en hij de dag erna dus vrolijk terug mag zondigen door 'faits divers' op te kloppen tot HET NIEUWS VAN DE DAG.

En over deontologische regels

De reeks over de monarchie in DS en LLB kreeg de steun van het Prins Filipfonds. Dat lijkt toch een heel rare bedoening. Waarom moet een krant subsidies krijgen voor een reportagereeks? Is berichtgeving niet de kernopdracht van een krant? En dan nog uitgerekend, en alleen, subsidies van het Prins Filipfonds? Dat geeft de indruk dat het een zeer, zeer lange publi-reportage is, gemaakt in opdracht van het koningshuis, om de overgang van Albert II naar prins Filip te ondersteunen. Hoeveel bedroeg die toelage per krant? Mijn vraag hierover aan het Filipfonds bleef zonder antwoord. Ik stelde dezelfde vraag aan De Standaard, en kreeg van Hoofdredacteur Bart Sturtewagen volgend antwoord:

"Hoeveel de tussenkomst van het Prins Filipfonds bedraagt, weet ik niet. Het gaat hier om een individueel initiatief van twee journalisten (een van La Libre en van De Standaard) die, onafhankelijk van hun werkgever dit project zijn gestart. Ik zou hen dus kunnen vragen welke tussenkomst het fonds heeft gedaan, maar dat doe ik niet. De reportages, dat weet ik wel, zijn tot het allerlaatste moment gebeurd. Pas nadat gaandeweg duidelijk is geworden wat de nieuwswaarde van het journalistieke werk zou kunnen worden, is met ons en met La Libre overleg gehouden over de publicatie van de reeks.
Dat het hier op een publireportage zou gaan, lijkt mij een loze bewering die niet standhoudt bij lezing. Mogelijk zijn er mensen bij het prins Filipfonds die zich afvragen waaraan ze zijn begonnen. Maar ook dat weet ik niet en ik ga het niet uitzoeken, aangezien het voor mij irrelevant is." (Mail, 22.03.10)

Een medewerker van de krant in vast dienstverband (bediende, met het aureool van 'beroepsjournalist') gaat dus in zijn zogenaamde vrije tijd ('onafhankelijk van hun werkgever') een thema uitspitten, en krijgt op zijn privé rekening hiervoor een bedrag betaald door het Prins Filipfonds. Wanneer de 'nieuwswaarde' voor de krant vaststaat, beslist deze tot publicatie. Als deze manier van werken kan bij de krant, dan opent men toch nog meer de deur voor het binnensluizen van (bedrijfs)reklame onder de mom van nieuws en reportages. Het is bekend, en er werd al door anderen verwezen naar het boek ‘Gebakken lucht’ (oorspronkelijke titel 'Flat earth news') van The Guardian-journalist Nick Davies, zelfs in De Standaard in een interview met hem, waarin deze beschrijft hoe pr-professionals, lobbyisten en woordvoerders hun boodschappen steeds agressiever via de sluipweg van de nieuwsredacties aan de man brengen, in vrijwel alle categorieën van het nieuws: "Wat je echter steeds meer ziet gebeuren, is dat de pr-industrie die keuzes voor ons maakt. In plaats van zélf onderwerpen te kiezen, die bijvoorbeeld complex zijn, gaan we voor het simpele verhaal dat de krant zal doen verkopen. En de pr-industrie levert ons die verhalen. Voor mijn boek heeft de universiteit van Cardiff uitgezocht hoeveel procent van de verhalen in de beste Britse kranten geheel of gedeeltelijk gebaseerd zijn op pr-materiaal: 54 procent. Als het om leugens gaat, zie je meteen waarom dat problematisch is. Maar meestal is het subtieler en gaat het om een zorgvuldig geselecteerde waarheid die de belangen van een bepaalde organisatie dient. Zo verstoort de pr-industrie ons eigen oordeel." (DS 6 febr '10). Bij de reeks over de monarchie wordt een vaste medewerker extra en rechtstreeks betaald door de sponsor, voor werk dat zogenaamd 'buiten zijn werkuren' gebeurde, maar wel gepubliceerd wordt. Een heel vreemde manier van doen.

Geen publireportage van het koningshuis?

Volgens Bart Sturtewagen is het een loze bewering dat het om een publireportage gaat. Daarover heeft Mark Grammens een heel andere mening, die mijn veronderstelling bevestigde, zoals blijkt uit zijn artikel 'Albert II bereidt zijn afscheid voor' in Journaal nr. 572 van 25 maart '10:
"Na zijn bezoek aan Kongo, dat hij zelf heeft gewild, zal Albert II niet veel jaren meer wachten om af te treden. Het bewijs daarvan werd verleden zaterdag geleverd, toen La Libre Belgique uitkwam met over de hele voorpagina het bericht dat de Franstalige politieke partijen het erover eens waren om de macht van de volgende koning der Belgen te beperken. De Standaard bracht, in samenspraak met La Libre, een zelfde voorpagina en dezelfde inhoud, maar het initiatief lag bij La Libre, of bij het Hof. Want u moet weten dat La Libre het blad is dat de leden van de hofhouding bij hun ochtendkoffie te lezen krijgen, en dat de afgevaardigd-bestuurder van La Libre, Dominique Le Hodey, tot de intiemste vriendenkring van Albert II behoort. In dat blad verschijnt niets dat de monarchie onwelgevallig kan zijn, zeker niet over Albert II. Het echtpaar Le Hodey heeft al herhaaldelijk samen met Albert en Paola vakanties doorgebracht, en zijn regelmatig te gast op het yacht van Albert in de Italiaanse wateren.
Kortom, dit is een signaal van de koning zelf, dat hij denkt aan aftreden maar voordien nog wil bijdragen tot de beperking van de macht van zijn opvolger, die niet te vertrouwen is. De Franstalige wereld wil België handhaven, vooral om de welvaartsoverdrachten van Vlaanderen naar Wallonië en Brussel, die jaarlijks toenemen, veilig te stellen. Om België te handhaven moet de monarchie aanblijven, en om de duurzaamheid van de monarchie veilig te stellen mag Alberts opvolger geen macht bezitten, want daar zou hij met zijn eigenzinnige natuur misbruik van maken. Dus heeft La Libre, spreekbuis van de vorst, besloten de wereld mede te delen dat de francofonie bereid is mee te werken aan een grondwetsherziening die de rol van de koning beperkt tot het doorknippen van lintjes en het afnemen van een militair défilé."

(Uiteindelijk werd bij de herziening van de grondwet in mei beslist niet aan de artikels te raken die de bevoegdheden van de koning beperken. Dat was ondertussen weer een Franstalige eis geworden, na paniek over de goede scores van N-VA in de peilingen).

Een mogelijk voorbeeld uit De Standaard

Een mogelijk voorbeeld van het aanleveren van een kant en klaar verhaal is een berichtgeving in De Standaard rond de olieramp aan de Amerikaanse kust. Maandag 7 juni '10, bladzijde 2, titel: 'VS bestrijden olie met verouderde technologie'. "Dankzij de concurrentiestrijd van de jongste decennia beschikken de Belgische baggeraars nu over technologie die hen wereldwijd aan de top heeft gebracht. Bagger- en milieubedrijf Deme kan naar eigen zeggen bij elk aspect van de olieramp in de Golf van Mexico technologie inzetten die ter plaatse niet beschikbaar is.... Olie die al op de zee drijft kunnen Deme en zijn onmiddellijke concurrenten met 'skimming' te lijf gaan." Vijf keer komt de naam Deme er in voor, 'wereldwijd aan de top'. Wie de 'onmiddellijke concurrenten' zijn, komt men niet te weten.
Dezelfde maandag, eerste bladzijde economie, vier keer 'Deme' in het artikel van dezelfde Luc Coppens, Redacteur Economie. Titel: ‘Olieramp bestrijden met toptechnologie'. "‘De Amerikaanse autoriteiten', zegt woordvoerder Hubert Fiers van de Belgische bagger- en milieugroep Deme, ‘schatten dat ze negen maanden nodig hebben om de klus te klaren. Wij kunnen dat in vier maanden. En als we samenwerken, kan er misschien nog een maand af'. Deme kan naar eigen zeggen bij zowat elk aspect van de strijd tegen de olie technologie inzetten die in de VS niet beschikbaar is... De toptechnologie zit volgens specialisten nu geconcentreerd bij de twee Belgische baggeraars – Deme en De Nul – en bij hun Nederlandse concurrenten."

Besluit 4

Was Luc Coppens van weekeinddienst op de redactie op zaterdag 5, zondag 6 juni om die artikels, aangereikt door Deme, te knippen en te plakken? Of heeft hij 'individueel en onafhankelijke van de redactie' contact gehad met Deme, die hem een verhaal leverde, en waarvoor Deme dan 'een tussenkomst' betaalde aan Coppens? Een gelijkaardige manier van werken als bij de reeks over de monarchie? Ik beweer voor alle duidelijkheid niet dat Coppens hiervoor geld ontvangen heeft. Alleen belichten die artikels uitsluitend wat Deme allemaal kan, zonder dat andere bedrijven met hun mogelijkheden aan bod komen. Minstens het vermoeden is dus gerechtvaardigd dat hier de stof aangeleverd werd door Deme of zijn pr-bureau, en DS dit nogal klakkeloos overnam.

Een kritische journalist doorprikt onmiddellijk nepberichten

Tom Cochez (werkte van 1997 tot 2008 voor De Morgen) van de nieuwswebsite Apache kan bij zijn bespreking van het geval Data Driven ('Dank u Woestijnvis') zijn linkse geaardheid niet tegenhouden, want het is natuurlijk allemaal de schuld van de bazen, de kapitalisten dus:
"Dat journalisten op de werkvloer worden bedrogen door hun directies (en steeds vaker ook de daarmee samenspannende hoofdredacties), lijkt een correctere weergave van de feiten.
De simpele waarheid, en tevens ook de verklaring voor de publicatie van dat soort nonsens, is immers dat journalisten vandaag gewoon geen tijd meer krijgen om journalist te zijn. Voor checken is er geen tijd. Samen met de commerciële druk om dit soort dwaze berichten – ook in kwaliteitskranten – op te nemen, levert die situatie de kranten en krantenwebsites op die we vandaag hebben: informatiebronnen die steeds meer, steeds dwazere en steeds minder goed gecheckte informatie op hun lezer loslaten. Een systeem waarbij de inkomsten omgekeerd evenredig evolueren met de geloofwaardigheid van de media."
Hij spreekt zichzelf echter tegen: "Een kritische blik is een grondhouding – niet enkel voor een journalist overigens – die dergelijke nepberichten onmiddellijk doorprikt. Niet per se omdat de basis achter dit soort berichten wordt uitgevlooid, gewoon omdat ze compleet irrelevant zijn en dus weggegooid moeten worden." Is het nu een kwestie van tijd, of alleen maar van gezond verstand?

De moraal van het verhaal?

Hiermee zijn we nog niet eens toe aan een grondige bespreking van de kwaliteit van de pers en over 'journalistieke kwaliteitszorg'. Maar genoeg voor vandaag. Alleen ter afsluiting een 'quote' van een lezer op de website van De Standaard, als reactie op het opiniestuk van Storyjournalist Frederik De Swaef: "Het is niet omdat je volgens de HACCP-normen bloedpens maakt, dat je die kunt serveren in een kwaliteitsrestaurant." (***) Of op zijn Dag Allemaaltjes: een goedgebrachte peepshow is nog geen revue in de Moulin Rouge.



(*) Heeft Tom Naegels iets goed te maken tegenover iemand? In De Standaard van 12 december '09 schreef hij nog: "Elke reportage in Vlaanderen Vakantieland - elke reisreportage tout court, in om het even welk medium - wordt betaald door reisbureaus, luchtvaartmaatschappijen en diensten voor toerisme, en heeft als enige bedoeling om zo veel mogelijk mensen de auto of het vliegtuig in te jagen. Het is reclame, vermomd als entertainment."

(**) Een greep uit de showbuziness nieuwsjes uit De Standaard, eerste helft 2010, waarbij expliciet naar de bron, Story, wordt verwezen:
- 'Goedele is de reden van onze huwelijksbreuk.' Dat zegt Jill Andersen, de toekomstige ex-vrouw van Pieter Loridon in het weekblad Story. (DS 16 juni '10)
- Nu blijkt dat Loridon haar bedroog met een ander: "Hij heeft een affaire met Goedele Liekens en loog daar voortdurend over", klinkt het in weekblad Story. (DS 15 juni '10)
- Kraaienpootjes zijn voortaan uit den boze bij Betty, de blonde stoot uit de allereerste "Big Brother"-reeks. De 34-jarige tv-ster heeft in weekblad Story toegegeven dat ze een botoxbehandeling heeft ondergaan om die hardnekkige rimpeltjes te verwijderen. (DS 10 juni '10)
- Eva Pauwels (33), de ex van Jacques Vermeire, is vorige week voor de derde keer getrouwd. Eva beloofde haar Franky eeuwige trouw op de Dominicaanse Republiek, zo schrijft weekblad Story. (DS 18 mei '10)
- Alexandra Potvin en Suzy Rombouts vormen een koppel. Daar is niets vreemds aan, ware het niet dat beide vrouwen ooit ook een relatie hadden met de overleden zangeres Yasmine. Suzy Rombouts was samen met Yasmine voor de zangeres een relatie kreeg met Alexandra Potvin (44). ‘Ik ben vijf jaar samen geweest met Hilde (Rens, echte naam van Yasmine, nvdr.), maar dat moest allemaal verzwegen worden, want ze had toen nog niet bekendgemaakt dat ze lesbisch was. Het was echt geen gemakkelijke periode', vertelt Rombouts in het weekblad Story. (Woensdag 12 mei '10)
- Jacky Lafon werd als tiener misbruikt door een priester. De actrice was 12 jaar op het moment van de feiten.
'Ook ik werd misbruikt door een priester. Ik heb geluk dat ik al een groot meisje was. Ik heb het een plaats kunnen geven', vertelt Lafon in het weekblad Story. (DS 4 mei '10)
- Het sprookjeshuwelijk van Pieter Loridon en de Deense Jill Andersen is voorbij. Dat vertelt de ex-basketbalspeler in een interview aan Story. (DS 6 april '10)
- Verschillende bronnen beweren in het weekblad Story dat het huwelijk van prinses Claire en prins Laurent geen lang leven meer beschoren is. (DS 9 febr '10)
- Is Niels Albert de Vlaamse Tiger Woods? Verschillende meisjes stappen naar de pers met het verhaal dat ze zijn ex-minnares zijn. Albert zelf begrijpt niet waarom die oude roddels opnieuw opduiken.
'Die verhalen doen hier in Baal-Tremelo al een hele tijd de ronde', vertelt de veldrijder in Story. (DS 2 febr '10)
- Na de Nederlandse zangeres Patricia Paay (60) is nu ook Wendy Van Wanten bereid om volledig uit de kleren te gaan voor Playboy. Dat vertelde Wendy, die aanstaande zaterdag vijftig wordt, in het weekblad Story. (DS 2 febr '10)

(***) HACCP: de organisatie- en controleprocedures waarmee de voedselveiligheid in de voedingssector bewaakt wordt. HACCP wil alleen de veiligheid van het voedsel garanderen, maar zegt niets over de smaak- of andere kwaliteiten van het eten.