Kanaries moeten weg

De ministers van Financiën van de eurozone willen de 'speculanten' op hun overheidspapieren aan banden leggen. Hadden ze voor budgetten in evenwicht gezorgd, was er geen speculatie mogelijk geweest. Maar nu moeten de kanaries weg, eerder dan de torenhoge schuldenbergen.

Alan Greenspan zegde begin april dat je de langetermijnrente moet bekijken als een kanarie in een koolmijn: een stijging kondigt onheil aan. Wat zijn de zogenaamde 'speculanten' op Griekse en andere staatsobligaties anders dan kanaries die een alarmsignaal geven dat er iets niet pluis is met de begroting van de 'aangevallen' landen? Maar eerder dan het signaal ernstig te nemen, wil de Europese politieke nomenclatura de kanaries verwijderen, of ze minstens het zingen onmogelijk maken. 'Europa pakt hefboomfondsen aan', 'Duitsland bant speculatie' zijn krantenkoppen van de laatste dagen. Wanneer Merkel nog haar twijfels uitsprak over de kans op slagen van een lening van 110 miljard (!) euro over drie jaar aan Griekenland, werd ze meteen terecht gewezen. 'Europese bewindslui als de Duitse bondskanselier Angela Merkel moeten ermee ophouden twijfel te zaaien over het Europese reddingsplan voor noodlijdende eurolanden'. Zo sprak aftredend premier Yves Leterme gisteren in het VRT-programma De Zevende Dag. Guy Verhofstadt, de liberale fractieleider in het Europees Parlement, deed in het Nederlandse programma Buitenhof een gelijkaardige uitspraak. (DS, maandag 17.05.10)

Alle mogelijke kanaries moet het zwijgen opgelegd worden. Het Europese schijnparlement doet mee, en wil dat de Europese Commissie allerhande nieuwe regels invoert. De Europese ministers van financiën zijn het er over eens dat hefboomfondsen 'beter geregulariseerd' moeten worden. Duitsland voerde op dinsdag 18 mei, voorlopig als enige, een verbod in om naked short selling (het speculeren op dalende koersen met geleend geld) te verbieden. Het verbod op het 'shorten' van staatobligaties van Eurolanden en aandelen van tien Duitse aandelen blijft een jaar van kracht. 'Veel waarnemers zien de ingreep als een teken van zwakte, en vrezen dat dit eigenlijk betekent dat de Duitse overheid de crisis niet onder controle heeft,' is een commentaar hierop in de kranten.

In plaats van voor gezonde begrotingen te zorgen, wordt dus elke vorm van kritiek hierop de mond gesnoerd. De bestuurders die verantwoordelijk zijn voor enorme staatsschulden (met bedrog, zoals Griekenland, of met jarenlange 'eenmalige operaties' zoals België) schakelen nu de kanaries uit, liever dan in hun begrotingen de tering naar de nering te zetten.

Het is alsof een stad weken lang het huisvuil niet ophaalt dat zich opstapelt in de straten. In plaats van het op te ruimen, worden de stapels besproeid met insecticiden en anti-geurmiddelen en zet men rattenvangers in tegen de ratten, die steeds talrijker over de hele stad in alle straten rondlopen van afvalberg naar afvalberg. Wie kritiek durf hebben wordt opgepakt en mag in de cel blijven zitten tot hij belooft zijn mond te houden. Maar behalve hier en daar een afvalberg verwijderen die het verkeer hindert, doet de stad niets. Elke vergelijking loopt mank, maar zo ongeveer ziet de situatie er toch uit op het vlak van de overheidsschulden en de maatregelen die men er tegen neemt.

Terwijl er een probaat middel is om die schuldenberg te doen verdwijnen en hem niet meer te zien terugkomen: de Duitsers hebben vorig jaar in de grondwet het begrotingsprincipe van de Schuldenbremse (de automatische schuldenhandrem) opgenomen. Dit legt vast dat het Duitse begrotingstekort tegen 2016 niet hoger mag zijn dan 0,35procent, een stuk strikter dan de ‘Maastrichtnorm' van 3procent. Dan hoeven er geen kanaries meer te zingen, omdat de oorzaak ten gronde is weggenomen.

Het is weerom hetzelfde liedje als in 2008 bij de 'rommelkredieten'.

De markt is de boosdoener die alweer aan banden moet worden gelegd. Maar dat de bankencrisis is ontstaan door voorafgaand onverantwoord ingrijpen van de VS-overheid wordt meestal verzwegen. Dat past niet in het plaatje van een overheid die steeds meer alles wil reglementeren. Johan Albrecht, Senior Fellow, beschrijft helder in Nota 2009/26 van het Itinera Institute 'Crisis door vastgoedherverdeling?', hoe het in werkelijkheid zover is gekomen:
"Andrew Cuomo, Staatssecretaris voor Huisvesting en Stadsontwikkeling onder Clinton, gaf Fannie Mae en Freddie Mac de directe opdracht om de ‘underserved minorities’ te voorzien van kredieten, en dit uit zogenaamde economische rechtvaardigheid. Tot overmaat van ramp wou Cuomo snel resultaten. Niet gehinderd door ervaring in de financiële of vastgoedmarkten, beval Cuomo dat 50% van alle leningen zou gaan naar mensen in achtergestelde woongebieden en met een laag inkomen. De subprime kredieten van Fannie stegen hierdoor van 1.2 miljard $ in 2000 naar 15 miljard $ in 2002. Om de grote risico’s van wanbetaling te beheersen, werden deze producten versneden en doorverkocht aan de rest van de wereld. Financiële spitstechnologie ter ondersteuning van het goede doel.. Iedereen verdiende veel geld en niemand stelde zich intussen de vraag of het uitdelen van krediet op termijn wel in het belang is van deze minderheden. Er zijn immers andere mogelijkheden om de lage inkomens te helpen. Cuomo gebruikte ook zijn macht als regulator om de subprime-activiteiten van Fannie en Freddie mogelijk te maken. Hij schrapte enkele rapportageverplichtingen waardoor het voor buitenstaanders alsmaar moeilijker werd om de juiste risico’s bij Fannie en Freddie in te schatten. We kennen intussen de desastreuze gevolgen van dit als nobel verpakt initiatief ter correctie van de boze markt. Akerlof en Shiller stellen zich de vraag of het geven van een lening die wellicht niet terugbetaald wordt, al dan niet corrupt is. Corruptie is een te sterk woord maar het marktmechanisme werd gecorrumpeerd en dit loopt altijd slecht af. De lagere inkomens verloren hun huis eerst."