Maken besparingen bij de VRT de democratie kapot?

Een beetje surrealistisch: in een krant van een privébedrijf stellen dat een openbare omroep broodnodig is voor de kwaliteit van de democratie. Zelfs een instrument dat de vrijheid van alle burgers moet waarborgen. De ondertekenaars van een opiniestuk (DS 30.03) zijn verontrust over de toekomst van de openbare omroep. Maar vooral zijn ze blijkbaar verontrust over de "ongeveer 300 arbeidsplaatsen die zouden moeten worden geschrapt, en dat het media-aanbod wat betreft nieuws, duiding, sport, Vlaamse fictie, documentaires en ontspanning drastisch zou worden ingekrompen." Ontspanning: ook al nodig voor de kwaliteit van de democratie?

In een opiniestuk in De Standaard van dinsdag 30 maart '10 onder de titel 'Maak de VRT niet kapot' zijn een aantal ondertekenaars bezorgd over de besparingen bij de VRT. In de (vermoedelijk door de eindredactie toegevoegde) kop staat als resumé van het opiniestuk: "GEEN DEMOCRATIE ZONDER EEN STERKE OPENBARE OMROEP — CAS GOOSSENS en LUDO ABICHT waarschuwen de bestuurders van de VRT, die vandaag bekijken hoe ze gaan besparen: de VRT is geen privébedrijf, maar een publieke dienst met een unieke rol in de democratie."

Volgens de ondertekenaars moet de openbare omroep, "om efficiënt te zijn, zoveel mogelijk burgers bereiken. Hij mag niet vernauwd worden tot een nichedienst die alleen maar een beperkte groep van luisteraars of kijkers aanspreekt, want dit zou indruisen tegen zijn feitelijke opdracht. Hij mag evenmin beperkt worden tot een loutere nieuwsdienst met een educatief luik, hoe cruciaal beide aspecten ook zijn. Om dit grote publiek te bereiken zal daarom een brede waaier van programma's moeten aangeboden worden, iets wat trouwens tot nog toe bij de VRT met succes het geval is geweest."

Om efficiënt te zijn moet de openbare omroep dus ook sport, Vlaamse fictie, documentaires en ontspanning uitzenden. Anders zou dit indruisen 'tegen zijn feitelijke opdracht'. Een opdracht die te maken heeft met niet minder dan "de kwaliteit van de democratie, om de burgers in staat te stellen hun rol te spelen in het maatschappelijke leven als geïnformeerde en onafhankelijke deelnemers." Met: Thuis, Man bijt hond, De rode loper, Blokken, De laatste show, herhalingen van Flikken, Dieren in nesten? Ah neen, maar die zijn nodig 'om zoveel mogelijk burgers te bereiken'. Juist, wie al met zijn zak chips voor de buis naar Blokken kijkt, blijft plakken voor 'Het Journaal'. Met beelden van branden, overstromingen, files op de wegen, correspondenten ter plaatse, voor de deur van de 16 of in een helicopter, en een 'culturele uitsmijter' over een popconcert. En wie zijn zakje chips nog niet op heeft na De Laatste Show, kan doorzappen naar Phara. Waar hij alles verneemt over tennisspeelster Yanina Wickmayer, over Geertrui Windels, echtgenote van “de eerste Europese president” Herman Van Rompuy, over een nieuw TV-programma van Jurgen Verstrepen en Margriet Hermans, en hoe wielercommentator José De Cauwer de verzamelde Vlaamse seingevers live op televisie zou hebben geschoffeerd.

Een van de grote verschillen tussen de openbare en de privé omroepen is dat deze laatsten de uitzendingen onderbreken met reklameblokken, terwijl die bij de VRT gebundeld zitten tussen twee uitzendingen, en korter zijn. Maar daarover maken de ondertekenaars zich geen zorgen. (Ik wel, ik zou liever hebben dat De Rodenburgs op VTM of Vermist op VT4 niet door reklame onderboken worden..). Het gaat hen om de democratie, noch min noch meer. En omwille van de democratie zijn zij bijzonder verontrust over de sociale gevolgen van het verdwijnen van een groot percentage van bekwame medewerkers en de verschraling van het aanbod. Daarom vragen ze met aandrang dat het noodzakelijke debat daarover zo breed en zo diepgaand als mogelijk gevoerd wordt door alle betrokkenen (in die volgorde):
- op de eerste plaats door de medewerkers,
- de vakbonden van de VRT,
- de verantwoordelijken van de regering,
- externe mediadeskundigen,
- en tenslotte toch ook nog "met vertegenwoordigers van het brede publiek, de uiteindelijke en belangrijkste doelgroep van deze openbare dienst."

Want, besluiten ze, waarschijnlijk rechtopstaand de Internationale zingend: "in een democratische samenleving is een openbare omroep een instrument dat de vrijheid van alle burgers moet waarborgen."

Bij de ondertekenaars zitten de 'usual suspects' van dergelijke oproepen, ondermeer om overheidsingrijpen te verdedigen: Ludo Abicht, Eric Corijn (hoogleraar VUB), Rudy De Leeuw (ABVV), Herman De Ley (UGent), Erik Goeman (Attac), Ico Maly (KifKif mediawatcher), Francine Mestrum (Attac), en Sami Zemni (UGent), samen dit keer met Cas Goossens, voormalig administrateur generaal van de BRTN.
Waarover een lezer op de website onder het artikel de bedenking neerschreef: "Aan Mijnheer Goossens, NOOIT heb ik een rodere VRT(BRT) meegemaakt als in de tijd dat U er de scepter zwaaide. Vindt U zich de juiste persoon op de juiste plaats om een bezwaar tegen politisering kond te doen?"

Maar vooral: moeten ze daar 'de democratie' en 'de vrijheid van alle burgers' bijsleuren, als het er eigenlijk om gaat te protesteren tegen de afslanking bij de VRT? Is het echt de opdracht van de overheid "de voorwaarden te scheppen voor professioneel bekwame en onafhankelijke journalisten die over voldoende middelen beschikken om hun taak efficiënt te kunnen uitvoeren"? En worden de burgers dankzij de VRT "correct geïnformeerd over alle maatschappelijke, economische, wetenschappelijke, sociale en culturele ontwikkelingen die in binnen- en buitenland de levenskwaliteit van de burgers kunnen beïnvloeden"? Natuurlijk, zal u antwoorden: Zalm voor Corleone, Huis te koop, Junior Eurosong, Steracteur Sterartiest, De premiejagers, en nog veel meer (zie lijst hierboven).

Lapidair samengevat: zeg dat u tegen afdankingen bent bij de VRT, maar misbruik niet 'de democratische samenleving' voor uw bollenwinkel.

Opiniestuk: 'Maak de VRT niet kapot' - met de lijst van alle ondertekenaars.