Gravensteenmanifest nr. 5: solidariteit versus 'solidariteit'

Er is dus solidariteit en 'solidariteit'. Onder dat laatste vallen - zo lijkt het toch - de transferts van Vlaanderen naar Wallonië, die de Gravensteengroep niet bij naam (durft, kan, wil?) noemen. Als de Rode Leeuwen "tricolore muizen geworden zijn", is de Gravensteengroep dan geen groep die alweer een grijze muis baarde? De tekst, geschreven door het jongste lid, een filosofe, munt opnieuw uit in vaagheid. Na vijf keer wordt dat stilaan hun handelsmerk, maar begint het zo relevantie te missen.

Het was al een tijd geleden dat de Gravensteengroep van zich liet horen. Na de vier snel opeenvolgende eerdere manifesten (nr. 1 op 22 febr '08, nr. 2 op 27 april '08, nr. 3 op 3 juli '08 en nr. 4 op 12 okt '08) bleef het zestien maand wachten op een vervolg. Geen olifantsdracht, die duurt nog iets langer, maar een grijze muis kwam daarbij tevoorschijn. Want helaas zijn ze na vijf keer nog steeds niet tot een heldere formulering van hun kernbegrip 'solidariteit' geraakt. In manifest nr. 5 (22 februari 2010) staat veertien keer het woord 'solidariteit', waarvan acht keer tussen aanhalingstekens, en zes keer zonder. Dat woord komt in de manifesten 1, 2 en 3 ook al herhaaldelijk voor, tot in de titel van nr. 2 en 3. Er is sprake van solidariteit, van meer solidariteit door gelijkwaardigheid, van sociaal-economische solidariteit, regionale solidariteit, politieke solidariteit.. In het vierde manifest is er dan weer geen spoor meer te vinden van het woord 'solidariteit', dat nu dus terug prominent opduikt. Maar het woord wordt niet consequent tussen aanhalingstekens geplaatst als ze (zo denk ik toch de tekst te mogen begrijpen) met 'solidariteit' de transferts van Vlaanderen naar Wallonië bedoelen, en zonder aanhalingstekens als ze het over solidariteit in het algemeen hebben, die 'een billijke herverdeling garandeert'.

Enkele uittreksels uit hun manifest, over solidariteit:

'Solidariteit' in België lijkt steeds meer op liefdadigheid, omdat de federale overheid geld verdeelt zonder structurele aansporing tot economische aanpassingen of tot politieke verantwoordelijkheid (onder meer door de Bijzondere Financieringswet 1989). ...
In deze context vormt 'solidariteit' niet langer de inzet voor een politiek-economische strijd ter verdediging van de zwakkeren. Die solidariteit garandeert zelfs geen billijke herverdeling meer. Links legitimeert de eigen inertie door te stellen dat het (neo)-liberalisme de enig overblijvende ideologie is waartegen het, ook op Europees vlak, bitter weinig vermag. Het bewijst lippendienst aan een slecht omschreven 'solidariteit', maar staat sprakeloos tegenover het onbeperkte streven naar winstmaximalisatie...
Ondertussen lijkt Vlaams links enkel nog betekenisvol voor wie meegaat in de illusie dat België een soort non-identiteit biedt waarbinnen een louter sentimenteel voorgestelde 'solidariteit' mogelijk is. ...
Solidariteit op lange termijn verzekeren veronderstelt ingrijpende veranderingen aan de huidige status quo. Een systeem wordt pas solidair, geloofwaardig en aanvaardbaar wanneer het efficiënt, doorzichtig en met politieke verantwoordelijkheid wordt georganiseerd, wanneer het dus anders verloopt dan in België het geval is. Dit veronderstelt een duidelijke reorganisatie van de solidariteit tussen regio's, zonder de federale overheid als mistgordijn. Geeft men met deze positie toe aan rechts in Vlaanderen? Neen, want een staatshervorming dient niet om de solidariteit af te schaffen, maar om haar mogelijk te maken als iets dat de liefdadigheid overstijgt."

Het 'hongergevoel' blijft

Bij de bespreking van het vierde manifest (zie hier... met links naar de vroegere artikels) had ik al gemeld op mijn honger te zijn gebleven, omdat daarin geen spoor meer te vinden was van het woord 'solidariteit', en dus nog minder wat ze daar nu eigenlijk onder verstaan. Nu duikt het dus weer prominent op, zonder dat het een duidelijke invulling krijgt. Dat stipte ook Dirk Holemans aan (hoofdredacteur van de sociaal-economische denktank Oikos) in zijn reactie op het vijfde manifest (DS 23 febr '10): "Maar meer Vlaanderen is geen garantie op meer solidariteit, noch op een beleid dat afscheid neemt van het neoliberale martkdenken. Daarvoor zal links eerst de handen in elkaar moeten slaan om duidelijk te maken wat meer solidariteit in Vlaanderen concreet kan betekenen." Idem voor Lieven De Cauter (cultuurfilosoof, Vooruitgroep): "In een volgend manifest moet de Gravensteengroep maar eens uitleggen hoe je in een door en door centrumrechts Vlaanderen solidariteit kunt waarborgen... Ook hoe de Gravensteengroep de solidariteit met Wallonië zal waarborgen, blijft wat vaag in het manifest." (DS 23 febr '10).

Waarom blijft links verweesd achter?

Het manifest eindigt met: "Vlaams links implodeert dan ook door zijn voorkeur voor de oude Belgische machtsstructuren. Wie zich in Vlaanderen links voelt, blijft verweesd achter." Dat besluit van verweesdheid wordt in het manifest voorbereid met uitspraken als: "Belgisch links slaagt er niet in om het sociale en fiscale beleid transparant, efficiënt en met politieke verantwoordelijkheid te organiseren." Of nog: "Links spitst zich intussen toe op het sociaal beleid. Daardoor verschuift zijn doelpubliek van de werknemers naar de sociaal hulpbehoevenden. Als deze laatste groep vandaag een linkse stem uitbrengt, dan doet ze dat om iets te behouden, niet om iets te veranderen." Verder: "Het klassieke electoraat van links kiest nu voor rechts. Wie overblijft op links kijkt naar België voor steun. België, schijnbaar de enige garantie dat rechts niet het hele politieke spectrum overneemt."

Wat is nu eigenlijk de bedoeling: meer linkse stemmen terug halen naar linkse partijen in Vlaanderen, een hervorming waarbij de deelstaten meer rechtstreeks verantwoordelijk worden voor hun inkomsten, meer Vlaamse belastingen voor meer Vlaamse solidariteit,..? Hoe ziet solidariteit er uit, die "anders verloopt dan in België het geval is"? De Gravensteengroep zou hier veel duidelijker over mogen zijn. Maar wellicht krijgen ze met zo een heterogeen gezelschap ("bestaande uit leden met verschillende politieke en ideologische achtergronden") niets concreter uit hun pen, op gevaar af dat de groep afslankt of uit elkaar valt? Zouden mensen als Jef Turf (oud-vice-voorzitter KP) en Karel Gacoms (ABVV-militant) wel samen met Bart Maddens (prof. K.U.Leuven) een tekst ondertekenen die de transferts van Vlaanderen naar Wallonië niet meer 'solidariteit' maar gewoon 'transferts' noemt? (Of nog scherper, zoals Res Publica in zijn repliek schrijft: "waarin solidariteit met Wallonië zal gedefinieerd worden als Europese ontwikkelingshulp"?) Met een dergelijk zwak manifest zal het Vlaams electoraat van links wel verder rechts blijven stemmen zeker, omdat dit electoraat niet verweesd wil achterblijven bij schrijvers van zwakke manifesten? Zou "een open pleidooi voor meer autonomie de linkse partijen in Vlaanderen juist kunnen versterken," zoals ze stellen?

Wellicht moet verzameld links, van Gravensteengroep over Oikos tot Vooruitgroep eens proberen de koppen bij elkaar te steken om tot een coherent en sterk manifest te komen dat 'de werkende bevolking' kan overtuigen? Of dat lukt is zeer de vraag natuurlijk, want is de kloof tussen links en 'links' hiervoor niet te groot?

___________________________________________________________

Het manifest nr 5 met de cryptische titel 'Driemaal links is ook rechts' leest u hier.... En uit een lezersbrief aan DS weten we dat de tekst "niet door de 'eerbiedwaardige nestor', maar door het jongste lid van de groep is geschreven", Tinneke Beekman, filosofe, VUB.
De reactie van Frans Crols, Johan Sanctorum en Julien Borremans (Res Publica) 'Drie maal een open deur blijft een open deur' staat hier ... .
Het commentaar van Jan Van de Casteele van de Vlaamse Volksbeweging op het manifest en op de drie in De Standaard de daaropvolgende dag gepubliceerde reacties kan u hier ... lezen