Nog meer belastingen voor schamele pensioenen? (Socialistische voorstellen)

Een dertigtal jaar geleden bedroeg de belastingdruk (incl. RSZ) 35% van het BBP. Vandaag zit hij bij 44,3%. Ondanks deze forse stijging van de overheidsinkomsten met meer dan een vierde (+26,6%), daalden in die periode echter de pensioenen in België tot zowat de laagste van West-Europa. Socialistische plannen stellen nu o.a. voor de lasten nog meer te verhogen, in ruil voor een gegarandeerd wettelijk minimumpensioen, en de aanvullende pensioenen te nationaliseren. De pensioenen moeten natuurlijk fors hoger, maar alleen door besparingen op de uitgaven van de overheid, en zonder nationalisatie of hogere lasten. Laat uw stem hierover horen.

Een verhoging van de belastingdruk van 35% naar 44,3% van het BBP, het lijkt alsof het 'slechts' een verhoging is van minder dan tien procent. Als men de belastingdruk van 35% echter gelijk stelt aan 100%, de geheven belastingen, betekent 44,3% een forse stijging van de overheidsinkomsten met meer dan een vierde (+26,6%). Die 44,3% van het BBP voor personenbelastingen en sociale lasten zijn dan nog maar de gemiddelde druk (Bron: OESO, 2008), want een alleenstaande in België draagt volgens de OESO zelfs 55,7 % van zijn loon af aan de Staat. Daarmee bekleedt de Belgische alleenstaande belastingplichtige de eerste plaats van het individu dat gebukt gaat onder de zwaarste fiscale druk ter wereld. In alle OESO-landen samen bedroeg de gemiddelde belastingdruk in 2008 35,2 procent. België zit daar dus bijna 10% boven, niet boven de laagste, maar boven de gemiddelde druk, en bekleedt hiermee de derde plaats bij de ontwikkelde landen. Alleen Denemarken (48,3 procent) en Zweden (47,1 procent) gaan ons nog voor. En als we dan uitgeven wat ons nog netto overblijft, betalen we er in veel gevallen nog eens 21% BTW op, voor de staatskas. (OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling met een dertigtal industriële landen als lid, o.a. alle lidstaten van de EU, de VS, Canada en Japan).

België: bij de landen met de hoogste belastingdruk wereldwijd

Bij een andere berekeningsmethode, met een rangschikking volgens opgaande belastingsdruk, staan we met onze totale belastingdruk op de 150ste plaats wereldwijd, en op de 23ste plaats als we vergelijken met de 26 landen van de Europese Unie. We doen het bijvoorbeeld een stuk slechter dan buurland Nederland, dat op de 9de plaats staat binnen de Europese Unie. De Belgische belastingdruk bedraagt volgens deze methode 57,3%. Luxemburg heeft met 20,9% de laagste belastingdruk. Het wereldwijde gemiddelde is 48,3%; het gemiddelde binnen de EU bedraagt 44,5%. Wij liggen daar dus weer 12,8% boven, wat betekent dat we bijna 30% meer belastingen betalen (28,7%) dan het Europees gemiddelde. Bij deze berekening werd een specifieke methode van de Wereldbank gebruikt om de totale score van elk belastingsysteem te berekenen. Die houdt rekening met meer soorten belastingen dan alleen de directe belastingen en RSZ van de OESO (vennootschapsbelasting, sociale bijdragen, belasting op dividenden, belasting op financiële transacties, belasting op vuilnis, wegen- en autobelasting, belasting op onroerend goed en de vermogensbelasting, enz.) (Bron: PWC en Wereldbank, 29 nov '09: 'Belastingdruk doet België stranden op de 150ste plaats in een ranking van 183 landen')


We kregen de laatste weken voorstellen over de pensioenen van de SP.A, het ABVV, ministers Daerden en Onkelinx. Die zien er allemaal onheilspellend uit, want ze willen nog meer heffingen om de pensioenen terug op een redelijk pijl te brengen. Alsof de belastingsdruk nog niet zwaar genoeg is, zoals hierboven toch duidelijk blijkt. Alleen Frank Vandebroucke klinkt iets redelijker dan de anderen. Maar dan nog... alleen in vergelijking met de anderen.

SP.A: nationaliseren van de aanvullende pensioenen

SP.A stelde op 8 februari '10 zijn pensioenplan voor. Op korte termijn wil de partij de inkomensgarantie voor ouderen boven de armoedegrens tillen. Zo wordt elk wettelijk pensioen op zijn minst gelijk aan die armoedegrens. Daarnaast bouwt dan elke werknemer via zijn werkgever een tweede pensioenpijler op. Niet langer de privésector maar wel de overheid moet dat opgebouwd pensioen beheren. Een nationalisatie van de aanvullende pensioenen dus. Dit zal de werknemers en de werkgevers extra geld kosten, maar hoeveel zegt de SP.A er niet bij. Volgens de SP.A is dit nu eenmaal de prijs die moet worden betaald om tot (voor de lage en middeninkomens) een pensioen te komen dat 75 procent bedraagt van het laatste loon.

Alle ouderen boven de armoedegrens tillen, het klinkt natuurlijk nobel, maar het komt er in het socialistisch pensioensplan op neer dat het wettelijk gewaarborgd pensioen helemaal niets meer voorstelt. Dat 'toereikend' wettelijk 'Gewaarborgd Pensioen' (GP) zou gewoon gelijk zijn aan de armoedegrens. Het zou gefinanceerd worden uit de belastingen. Voor de SP.A heeft dit als voordeel dat de inkomstenbasis een pak groter is, "wat meer ruimte geeft om solidariteit in te bouwen (consumptie/inkomen/vermogen)". Bij de 'hogere' verdieners dus nog meer weghalen om het als milde schenkers uit te delen. Dit GP wordt volgens de SP.A aangevuld met een 'Opgebouwd Pensioen' (OP). Een zogenaamd 'gewaarborgd' geïndividualiseerd pensioen dat iedereen opbouwt door te werken. Werkgevers en werknemers nemen de kosten hiervan op zich. Het systeem van een aanvullend pensioen wordt dan verplicht voor iedereen die werkt, en het wordt genationaliseerd.

Gezien de overheid op het gebied van pensioenen al veertig jaar uiterst onbetrouwbaar gebleken is, lopen we met een genationaliseerd systeem dus het gevaar dat met de tijd ook het aanvullend pensioen tot de laagste van Europa daalt. Afslanken van de overheid om meer pensioen te kunnen betalen is een term die de SP.A natuurlijk niet kent. Benieuwd wat de kiezer van zoiets denkt.
Tekst: 'Visie 2010: sterke sociale bescherming: pensioenen'

ABVV: cadeau's op onze kosten

Op 10 februari kwam ook het ABVV met een plan om de pensioenen te hervormen. Het ABVV geeft aan zijn onderhandelaars van de pensioensconferentie 'een becijferd en realistisch voorstel' tot verbetering van de pensioenen mee: "Voor een kwart van de gepensioneerden dreigt armoede, en het werknemerspensioen staat niet in verhouding tot het vroeger loon en de betaalde sociale bijdragen. Dit moet dringend verbeteren. Daarom willen wij het wettelijk pensioenstelsel verder uitbouwen. Dat is het enige stelsel dat het verzekeringsprincipe en solidariteit waarborgt t.o.v. werknemers die afgedankt worden of het ongeluk hebben langdurig ziek te vallen... Het ABVV stelt voor om de pensioenen met een kwart te verhogen, door het progressief optrekken van het berekeningspercentage van 60 naar 75% van het vroegere loon, voor de werknemers uit de privésector. Dit zal 2,4 miljard euro kosten. Het ABVV is bereid om hiervoor de werknemersbijdrage te verhogen, op voorwaarde dat ook de werkgevers en de overheid een zelfde inspanning leveren." De verhoging van werkgevers- en werknemersbijdragen moet volgens het ABVV telkens 800 miljoen opbrengen. Voor de overheid moet deze meeruitgave gecompenseerd worden door de fiscale aftrekbaarheid van het individueel pensioensparen (870 euro per belastingplichtige) af te schaffen, wat ook 800 miljoen euro zou opbrengen.

Nobel toch, een vakbond die verklaart bereid te zijn de werknemersbijdragen te verhogen! Maar het is niet 'de overheid' die hiermee een zelfde inspanning van 800 miljoen levert, maar de burger, die de aftrekbaarheid van het pensioensparen kwijt is. Dat geld verklaart het ABVV tot 'overheidsgeld', terwijl het de werknemer is die zo twee keer 800 miljoen moet opbrengen. Een 'hervorming' die er doodeenvoudig op neerkomt dat de werknemers nog eens meer bijdragen moeten betalen om te verkrijgen waar ze zonder verhoging recht op hebben: een pensioen waar men behoorlijk kan van leven. Afslanken van de overheid is een term die ook het ABVV natuurlijk niet kent.

Daerden: meer bijdragen

En vrijdag 12 februari werd dan de ‘blauwdruk van het groenboek' bekend over de pensioenen, van minister Michel Daerden (en van zijn adviseur Michel Jadot, beiden PS). Daar waar Frank Vandenbroucke (SP.A) in zijn nota pleit voor ‘systeemveranderingen', (zie verder), suggereert de titel van het werkstuk van Jadot ('Consolider l'avenir des pensions') al dat men het systeem onveranderd wil behouden door enkele kleinere ingrepen te doen.
Het bevat vooral punten die Jadot al eerder had gesteld: het brugpensioen wordt niet afgeschaft maar afgeremd, misschien moeten werknemers zelf iets meer bijdragen betalen voor hun pensioen, het aanvullend pensioen moet worden verplicht, het Zilverfonds moet samensmelten met een reservefonds voor de ziekteverzekering en we moeten drie jaar langer werken, tot 60 of iets later. Dan zouden de meeste problemen van de betaalbaarheid zijn opgelost.

Ook hier dus moeten de werknemers 'misschien' zelf iets meer bijdragen om te verkrijgen waar ze zonder verhoging recht op hebben: een pensioen waar men behoorlijk kan van leven. Afslanken van de overheid is een term die noch Daerden noch Javot kennen natuurlijk.

Onkelinx: meer van hetzelfde

Zaterdag 13 februari publiceren Le Soir en De Standaard een interview met Laurette Onkelinx, Vice-Eerste Minister en Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie. Een dame met uitzonderlijk veel lef, want onder de slogan "We moeten iets nieuws durven uitvinden," en waarin ze pleit voor "een groot sociaal pact voor groei en werk tussen overheid, werkgevers en werknemers" komt ze niet verder dan alles bij het oude te laten, wat sociale lasten te verschuiven door meer belastingen op consumptie, meer inkomsten uit de strijd tegen de fiscale fraude en uit een belasting op kapitaal.
Artikel: 'We moeten iets nieuws durven uitvinden'

Onkelinx: "Na de Tweede Wereldoorlog is er in ons land een groot pact gesloten. Waarom zou dat nu niet opnieuw kunnen? Een groot sociaal pact voor groei en werk tussen overheid, werkgevers en werknemers. We moeten iets nieuws durven uitvinden. De competitiviteit en de creatie van nieuwe ondernemingen en banen kan ondersteund worden door een lastenverlaging. Zonder daarbij ons sociale model ter discussie te stellen." Ze geeft toe dat werk in België te zwaar wordt belast. Maar ons sociaal model wil zij niet ter discussie stellen: "Onze sociale zekerheid is een geniaal systeem. De bevolking heeft er een groot vertrouwen in. We moeten het behouden, maar moderniseren. Het doel moet zijn om meer mensen aan de slag te krijgen."

Een geniaal systeem waarin de bevolking een groot vertrouwen heeft?.. Hoe men in de ivoren toren van de macht toch elke voeling met de realiteit kan verliezen. Waar de sociale zekerheid vandaag goed is voor 23 procent van het bruto binnenlands product, zal dat volgens haar door de vergrijzing stijgen tot ruim 31 procent. Om dit op te vangen stelt ze een nieuwe deal voor met de sociale partners. In plaats van een financiering van de sociale zekerheid die zoals vandaag voor twee derden gebaseerd is op de sociale bijdragen van werkgevers en werknemers, stelt ze voor dat het nog maar voor hoogstens de helft zou worden gefinancierd door sociale bijdragen. Voor de ontbrekende bedragen zouden er dan natuurlijk andere inkomsten moeten worden gevonden. Daarbij tapt ze uit het oude socialistische vaatje: de kapitalen belasten, maar stelt ze zoiets voor als 'een nieuwe deal': "Als we in de huidige situatie voorstellen om kapitaal te belasten, zullen de bedrijven hun verontwaardiging uitschreeuwen. Ze hebben echter alle belang bij een algemene deal. Een verlaging van de loonkosten is immers enorm belangrijk voor hun concurrentiepositie. In dat kader kunnen de werkgevers en de liberalen toch enige openheid tonen."

Onkelinx herhaalt niets anders dan de bekende oude gebedsmolen van Waals links: alles moet blijven zoals het is, met nog meer geld. Afslanken van de overheid is een term die Onkelinx evenmin kent als Daerden, Javot, het ABVV en de SP.A natuurlijk.

Zo een houding ligt natuurlijk in de lijn van onverantwoorde uitspraken van haar partijvoorzitter Elio Di Rupo: "Natuurlijk moeten we denken aan onze kinderen, maar de mensen leven hier en nu. We gaan de mensen van hier en nu niet opofferen in de naam van je ne sais quoi, nog een economisch probleem, nog een bankenprobleem." Of nog: "Wij hebben altijd een belastingverlaging verdedigd voor de laagste inkomens. Maar mensen die 200.000 euro per jaar verdienen, wat kan mij dat schelen dat die 75 procent belastingen moeten betalen." Bestuur daar een land mee... (Interview, De Standaard, 14 sept '09)

Frank Vandenbroucke: aanvullende pensioensbijdragen ipv loonsverhogingen

Volledigheidshalve moet nog melding gemaakt worden van het dertig pagina's tellend essay van oud-minister Frank Vandenbroucke (SP.A), met de titel 'Strategische keuzes voor het sociaal beleid', over de toekomst van de welvaartsstaat. Hij voorspelt een loodzware sanering van de overheidsfinanciën tussen nu en 2015 om de kost van de vergrijzing in de hand te houden. Het essay omvat geen globaal pensioensplan, en heeft ook niet die bedoeling. Het betreft de tekst van een lezing voor de medewerkers van het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck (CSB), op een seminarie, gehouden in Oostende op 26 januari 2010. Er was hem gevraagd een uiteenzetting te houden om het interne overleg over de onderzoeksprioriteiten van het Centrum te voeden. Enkele uittreksels:

(Pensioenen) "Wetgeving is tot stand gekomen die toelaat dat alle werknemers toegang krijgen tot een tweede pijlerpensioen, maar willen we (in dit geval, de sociale partners) dat echt? Zo ja, dan zal gedurende heel wat jaren het loonoverleg daar prioritair moeten op gericht worden. Aanvullende pensioenen kunnen een instrument zijn van pensioenbeleid, indien de sociale partners consequent die keuze maken en loonsverhogingen inruilen voor pensioenbijdragen."
(Sanering) "De doelstelling om het primaire saldo van de gezamenlijke overheden met 5% van het BNP te verbeteren in de periode 2010-2015 impliceert een sanering die, qua impact op de lopende verrichtingen van onze overheden, de grote saneringsoperaties van de voorbije 40 jaar aanzienlijk zal overtreffen. Met efficiëntiewinsten alleen zal dit niet gebeuren: als men dit wenst te realiseren, dan zal men moeten ingrijpen in het uitzicht en in de doelstellingen van overheden en in de wijze waarop ze hun middelen verzamelen. Willen of niet, met zo’n budgettaire doelstelling wordt het hele huis grondig vertimmerd, en men zal daarbij strategische keuzes moeten maken m.b.t. het soort van huis dat men wenst."

Moeten we dat zomaar passief slikken?

Zoals Vandenbroucke aanmerkt, zal een drastische sanering van de overheidsuitgaven niet alleen uit zogenaamde 'efficiëntiewinsten' kunnen komen, maar zal men het hele huis grondig moeten vertimmeren. Een 'vertimmering' die erop neerkomt dat we nog meer belastingen en sociale bijdragen moeten betalen - wat hij versluierd noemt: 'de wijze waarop de overheden hun middelen verzamelen' - kan helemaal niet door de beugel. Als de belastingsdruk teruggebracht werd tot wat hij eerder ooit was, 35%, dan zou men wellicht nog een verhoging kunnen verdedigen. Echter: toen waren de pensioenen nog hoger dan vandaag. Vandaag durven pleiten voor nog meer heffingen is onverantwoord. Met nu al de hoogste fiscale druk van alle landen in de eurozone, mag daar niets meer bijkomen.

Als de huidige belastingdruk (44,3%) zou dalen tot de gemiddelde belastingdruk van alle OESO-landen in 2008 (35,2 procent), zou de belastingsdruk (incl RMZ) ongeveer 32 miljard euro lager liggen. Om 32 miljard euro te besparen moeten we het dus alleen maar even goed doen als een gemiddeld ander land. Dan zijn we nog veraf van de besten van de klas. Het blijkt bijvoorbeeld dat een kleinere overheid net dezelfde diensten zou kunnen leveren, maar wel 10 miljard euro goedkoper. Dat men dus niet komt aandraven om nog meer geld te vragen. Het hele huis moet inderdaad verbouwd worden, en wel door een drastische afslanking van het hele overheidsapparaat, niet alleen van de administratie. Hogere pensioenen dus, door minder overheidskosten, en niet door nog hogere lasten. In een afzonderlijk artikel ('Hogere pensioenen door minder overheidskosten') geef ik enkele voorbeelden van besparingen. Politici: slank de overheid af, uzelf inbegrepen.

Beste lezer, u kan mening hierover geven in de poll:
'Hoger pensioen en minder overheidskosten?'

- JA: de overheid moet drastisch besparen en zo hogere pensioenen betalen

- NEEN: niet minder overheidskosten. Hogere pensioenen mogen meer kosten
___________________________________________________

Toemaat: het Nep-Zilverfonds

In 2001 richtte de paars-groene regering het Zilverfonds op. Dat zou overschotten opsparen die door zuinig beleid op de begroting zouden worden geboekt. Die jaarlijks groeiende reserve zou de pensioenschok tussen 2010 en 2030 helpen opvangen. Sinds 2007 wordt er echter geen cent meer in gestort. Vorig jaar haalde de huidige regering er bijna 800 miljoen euro uit. In tegenstelling tot de jubeltonen bij de oprichting van het Fonds, was dit nooit het tovermiddel waarvoor het vooral door Johan Vande Lanotte werd verkocht. De regel dat vanaf 2007 een vast percentage van het BBP naar het Fonds moest gaan, is nooit toegepast. Over de bestemming van overschotten moet in vele jaren niet meer worden gesproken: er zijn geen overschotten, er zijn alleen nog tekorten. Bart Sturtewagen hierover in De Standaard van 10 februari '10: "Dat het in de goede jaren niet is gelukt om met deze aanpak, of met een andere, serieuze bedragen opzij te zetten voor de vergrijzing: dat is het echte probleem. Dat is een drama en het is een schandaal. Het gaat niet om de aangewende techniek. De noodzaak om keuzes te maken, daar ging het om. Er werd honderden keren in toespraken en debatten op die nagel gehamerd. Maar de kille vaststelling is dat er niets mee is gedaan. Zonder de dwingende plicht om jaarlijks iets opzij te zetten, in een Zilverfonds of op een andere manier, is de hele oefening een lege doos. De conclusie is ontnuchterend: iedereen, ook de socialisten, geeft nu toe dat de enige manier om een deftig pensioen te hebben, is er een op te bouwen naast het wettelijke stelsel. Ons basispensioentje zal hooguit de armoededrempel halen. We zullen er langer voor moeten werken, maar het zal amper wat voorstellen."