Vlaamse media: frietkoten?

Natuurlijk mogen de kranten bladzijden vullen met 'de dubbele moord in Halen', er vele hoofdbladzijden aan wijden, het TV-journaal mag zelfs beginnen daar ergens op café, of een helicopter huren om boven een woning te filmen waar een huiszoeking aan de gang is. Zelfs Phara mag zich enkele dagen door 'Halen' laten inpakken en het daarover hebben met een advocaat, een journalist en een 'ervaringsdeskundige'. Maar kom mij niet vertellen dat 'de lezer (of de Phara-kijker) dat wil'. Ik al zeker niet.

En zelfs als 'de lezer' dat wil, zien de media zich als niet meer dan een frietkot, dat dagelijks voornamelijk een portie vet serveert. Wellicht zijn er mensen die dat dagelijks lusten, maar dan moeten ze niet verwonderd zijn te eindigen met obesidas of hepatitis. Een frietkot kan men echter links laten liggen, maar een krant neemt men voor al het nieuws, en daar moet men willens nillens de waan van deze overdreven berichtgeving bijnemen. De media waarvoor Peter Vandermeersch 'de verantwoordelijkheid draagt' hebben helemaal niet, zoals hij beweert "de voorbije dagen op een uitstekende, evenwichtige en voorzichtige manier bericht, geanalyseerd en becommentarieerd". (DS 11 jan '10). De media hebben eerst een 'fait divers' opgeblazen tot een grote ramp, om er dan hele bladzijden mee te vullen. Een fait divers dat eigenlijk niet meer plaats zou hoeven te krijgen dan een kettingbotsing, meestal met meer doden, of een familiemoord. Pas nadat men het heeft opgeblazen tot een werelddrama kan men beweren dat men die ramp evenwichtig, enz.. heeft verslaan. De omvang wordt niet meer in vraag gesteld, maar de kranten vliegen elkaar in de haren over welke informatie al of niet naar buiten mag worden gebracht over de verdachte. De 'misdaadjournalist' (de beroepstitel alleen al..) van Het Laatste Nieuws verwijt hierbij De Morgen dat ze hypocriet zijn, want deze vermelden dan al geen naam, maar geven een zo gedetailleerde omschrijving van de verdachte, dat het op hetzelfde neerkomt.

Het probleem zou zich veel minder stellen, moesten de media deze moord behandelen in zijn juiste proporties, en er - hoogstens - een halve bladzijde aan besteden. Flip Voets, ombudsman voor de Raad voor de Journalistiek' meent dat alles in de regel prima verloopt, en "alleen in crisissituaties zoals we er vorige week een hebben meegemaakt, de gemoederen wel oplopen, en er wel eens grenzen worden afgetast." Mooi gezegd: 'crisissituatie' en 'grenzen afgetast'. Wie heeft de zaak tot een 'crisissituatie' opgeblazen? Er zijn geen grenzen 'afgetast', maar er worden grenzen overschreden, zoals hij zelf aangeeft in zijn opiniestuk (DS 12 jan '10): "Bij de berichtgeving over rechtszaken bevinden journalisten zich steeds opnieuw in een spanningsveld. Enerzijds heeft het publiek recht op betrouwbare informatie, anderzijds heeft een verdachte ook recht op privacy en geniet hij het vermoeden van onschuld. Soms weegt de balans door in de ene richting, soms in de andere." Bestaat er één reden om de balans te laten doorwegen in de richting dat het recht op privacy en het vermoeden van onschuld mag geschonden worden? Het antwoord is simpel: neen. Dat staat geen betrouwbare informatie in de weg. Het is natuurlijk de vraag wat men onder 'betrouwbare informatie' verstaat. Een groepje in de kroeg, vroegere medestudenten.. ?

Het is alsof de lezers/kijkers als konijnen voor een lichtbak worden gezet, en hun kop gevuld wordt met 'Halen'. Daardoor is er in de media en in ons hoofd minder plaats voor ander nieuws, voor debat over belangrijke onderwerpen als de staatsschuld, het aanpakken van de werkloosheid, de betaalbaarheid van onze pensioenen, de mogelijke corruptie rond de mexicaanse griep, en zoveel meer belangrijke onderwerpen. Natuurlijk bestaan 'de media' niet, zoals Vandermeersch stelt in zijn editoriaal van maandag. Maar wel hebben alle Vlaamse kranten, radio- en TV-zenders, die media dus, unisono de moord in Halen opgeblazen tot een wereldramp. "De kwaliteit van de democratie wordt mee bepaald door de kwaliteit van de pers," nog Vandermeersch. Dan is het natuurlijk erg gesteld met onze democratie, als een fait divers opgeklopt wordt tot dagenlang het belangrijkse nieuwsitem in al die Vlaamse media. Er is geen overheidsinmenging nodig om daar paal en perk aan te stellen. Alleen zouden die Vlaamse media duidelijk moeten durven afficheren dat ze een frietkot zijn en willen zijn, en geen klasserestaurant. Het begon zo ongeveer met de dioxinecrisis tien jaar geleden, die 'de media' opklopten tot een drama voor de volksgezondheid, maar waar zelfs geen kat ziek van werd. Sindsdien is het er niet beter op geworden. Een 'breed debat over de media' lijkt hierbij alleen een afleidingsmanoeuvre om onveranderd verder te kunnen doen. We dronken een glas, ..., en alles bleef zoals het was. Alleen spijtig dat we nog slechts de keuze hebben tussen het ene of het andere frietkot.