Hoofddoek niet islamitisch

Zowel voor de Franstalige directeur van het CGKR als - de zich, uiteraard, iets diplomatischer uitdrukkende - Marokkaanse ambassadeur in België is de zogenaamde 'islamitische hoofddoek' geen bestanddeel van de islam. Het is helemaal geen religieus voorschrift. Hoe kan een verbod om hem te dragen (beperkt tot de school) dan de vrijheid van godsdienst schenden?

Edouard Delruelle is de Franstalige (adjunct)directeur van het CGKR, naast professor politieke-, juridische- en moraalfilosofie aan de universiteit van Luik. Hij maakte in 2004-2005 deel uit van het stuurcomité van de 'Commissie voor Interculturaliteit', en nu eveneens in de op 21 september '09 opgestarte 'Assisen van de Interculturaliteit'. Naar aanleiding hiervan werd hij geïnterviewd door La Libre Belgique (21.09.09), ondermeer over de hoofddoek. Hij pleit voor een beslissing op 'het hoogste niveau', en niet meer school per school, alhoewel hij daar in 2005 nog voorstander van was. Moest hij in de plaats van de directrice van het Antwerps atheneum geweest zijn, zou hij wel dezelfde verbodsbeslissing genomen hebben:

"Het probleem is dat de scholen onder druk van elkaar tot een beslissing komen, wat betekent dat er geen autonomie meer is. Het geval van het Antwerps atheneum is daar een voorbeeld van. De directrice is een groot voorstander van culturele diversiteit, maar ze heeft, de dood in het hart, de hoofddoek moeten verbieden omdat alle andere scholen dit deden! Haar school werd een getto-school. Er was druk van fundamentalisten op de meisjes die geen hoofddoek droegen. Ze had geen keuze. Ik had hetzelfde gedaan in haar plaats. Het Antwerps atheneum, dat met een rijp overwogen pedagogisch project de keuze gemaakt had de hoofddoek toe te laten, heeft het niet kunnen behouden. Dit is wel het bewijs dat er nu op een hoger niveau moet beslist worden, om de directies van de scholen niet alleen te laten met deze problematiek." Hij pleit ervoor het onderwerp te laten sturen door een commissie van het parlement van de Franse Gemeenschap.

Dan was er in Franstalig België zeer recent nog het geval van drie meisjes van 9 en 10 jaar, die door hun ouders met een hoofddoek naar de gemeentelijke lagere school in Dison gestuurd werden, en zolang ze een hoofddoek droegen de school niet binnen mochten. (De gemeenteraad van Dison motiveerde dit op basis van het schoolreglement dat elk hoofddeksel verbiedt. De ouders zouden hiertegen nu beroep aantekenen bij de Raad van State).

Edouard Delruelle: "Een meisje van 10 jaar met een hoofddoek, dat choqeert mij. Het dragen van een hoofddoek is trouwens geen religieus voorschrift. Ik zou graag een manier vinden om hem duidelijk te verbieden, met respect voor de families, en op een transparente manier. De hoofddoek is ook een sexueel, soms een politiek teken: de kinderen mogen niet geïnstrumentaliseerd worden. De school heeft een opvoedkundige en emancipatorische opdracht. Dit maakt voor mij deel uit van legitieme en gerechtvaardigde verboden. Er zou een consensus moeten ontstaan in de Belgische maatschappij om te zeggen: vanaf 18 jaar, in het hoger onderwijs, doet men wat men wil, en aan de andere kant moet het dragen van een hoofddoek in het lager onderwijs verboden worden. De moeilijkheid ligt bij het secundair onderwijs. Wat doen? Als men het verbiedt, wordt het uitgebreid tot museabezoeken, het deeltijds leren? Daar wordt het weer concreter. De autonomie van de scholen moet omkaderd worden,gelegitimeerd worden.."
(Interview 'Une enfant voilée, ça me choque')

Marokaanse ambassadeur: hoofddoek niet noodzakelijk islamitisch

In Le Vif/L'Express van vrijdag 25 september '09 verscheen een uitgebreid interview met de ambassadeur van Marokko in België. In een inleiding meldt de interviewster al dat ambassadeur Samir Addahre "weigert de hoofddoek als 'islamitisch' te kwalificeren. Hij spreekt hiermee geen ontheiligende woorden uit, of een welwillende houding tegenover het Westen. Hij situeert zich in lijn van Hassan II die, helemaal in het begin van 'de hoofddoekenkwesties' in Creil (Frankrijk), in 1989, er aan had herinnerd dat het dragen van een hoofddoek geen verplichting is van de koran, en dat de wetten van het gastland gelden voor de jonge moslims en hun families. Deze eerste 'hoofddoekenkwestie' - zo heeft de geschiedenis nadien uitgewezen - werd opgezet, en later voor de rechtbanken gebracht, door de Moslimbroederschap. Een islamistische broederschap waarvan de ambasadeur hier de nefaste invloed aan de kaak stelt, naast deze van de salafisten en sjiieten die proberen de Belgisch-Marokkanen af te leiden van de gematigde islam van hun ouders en grootouders."

Uit het interview:
Vraag: Toen de eerste 'hoofddoekenkwestie' ontstond in Creil in Frankrijk, in 1989, is koning Hassan II tussengekomen bij de leerlingen van het lyceum via zijn ambassadeur, en nadien publiek in de uitzending "L'Heure de vérité' (France 2) om er over de Marokaanse die geen hoofddoek droegen te zeggen dat 'we niet de indruk hebben dat ze tegen de geboden van de islam ingaan, want deze geboden worden bepaald in de tijd en in de ruimte..' Nemen de verdedigers van de islamitische hoofddoek een juiste of een verkeerde richting?
Antwoord: "Ondanks het gevoelige van het onderwerp, wil ik toch volgende opmerkingen maken. De hoofddoek is niet noodzakelijk islamitisch. Hij is vooral de uitdrukking van de bevestiging van een identiteit, ten gevolge van het zich onbehaaglijk voelen in een gemeenschap, in dit geval de Belgische gemeenschap. De inhoud die ze tot uitdrukking brengt is veelvoudig. Men moet dus het begrip 'islamitische hoofddoek' relativeren. Als ambassadeur van Marokko heb ik de plicht mijn landgenoten eraan te herinneren dat ze de wetten en reglementen van het land waar ze wonen moeten eerbiedigen, maar ik stel ook vast dat de Belgische politieke partijen geen standpunt blijken te willen innemen in deze zaak. Ten persoonlijken titel wil ik zeggen dat het belangrijkste is, voor de betrokken meisjes, naar school te gaan, met of zonder hoofddoek. Nu moet men echter ook vaststellen dat een verbod, voor de vertegenwoordigers van de Belgisch-Marokkaanse gemeenschap, als een discriminatie zou aangevoeld worden."
Vraag: Hoe kan de Marokkaanse islam de jonge intellectuelen van de immigratie die bekoord werden door de Moslimbroeders terugwinnen?
Antwoord: "De opdracht zal moeilijk zijn, want deze beweging heeft zich in de Belgische politiek genesteld. Als Marokko niet ondersteund wordt, zal het alleen slechts een beperkte actie kunnen voeren. Als de wil ook niet aan Belgische zijde aanwezig is, dan zal, vrees ik, de situatie steeds ernstiger worden....

.... Wij willen de islam ondersteunen zoals wij deze altijd gekend hebben, de echte islam, niet extremistisch, niet obscurantistisch, noch gerecupereerd door politieke bewegingen: een godsdienst van vrede, openheid en tolerantie.... Het integrisme heeft reeds voet gevat in de Belgische maatschappij, daar moet men zich bewust van zijn.

Vraag: komen we terug op de Islambroederschap en een van hun emblematische figuren in Europa; Tariq Ramadan
Antwoord: Men moet vaststellen dat hij een dubbel discours houdt. Wat hij zegt voor een gehoor dat uitsluitend uit moslims bestaat is verschillend van wat hij daarbuiten laat verstaan, waar hij in overeenstemming is met onze waarden. Hij is zeer bekwaam om de aandacht van de jongeren te bekomen. Hij past zich aan aan onze politieke agenda's. Wij zijn slecht gewapend om hem tegen te spreken, vooral dat, met alle respect dat ik voor België moet betuigen, men hem al te lang heeft laten doen, onder de dekmantel van de vrijheid van meningsuiting....
Het volledig interview

Hoofddoek geen religieus voorschrift

Delruelle: "Het dragen van een hoofddoek is trouwens geen religieus voorschrift." Ook in verschillende bijdragen op internet kan men lezen dat een hoofddoek geen religieus voorschrift is, en zelfs niet eens in de koran vermeld wordt. Waar de koran het heeft over de 'hijab' betekent hij 'gordijn' of 'afscheiding'. (Zie b.v. Wikipedia). En blijkbaar heeft koning Hassan II al twintig jaar geleden gezegd dat de hoofddoek geen verplichting is, en school lopen belangrijker is. Wat we bij moslima's en hun betogende moeders vandaag zien is geen hijab meer, maar een khimar, een capevormige doek die een stuk langer is dan een hoofddoek, waardoor ook nek en schouders worden bedekt, maar het gezicht (voorlopig?) volledig vrij blijft. Er is dus een ontwikkeling naar een meer 'fundamentalistische' klederdracht, waarbij de Marokkaanse ambassadeur - op een diplomatische manier - de verbinding maakt met de Moslimbroederschap, en verklaart dat "het integrisme reeds voet heeft gevat in de Belgische maatschappij".

Als we het over een 'hoofddoekendebat' hebben, moet het dus ook gaan over het feit dat het geen bestanddeel uitmaakt van het moslimgeloof. Hoogstens kan het een uitdrukking zijn van een of ander 'religieus beleven'. Eva Brems (docente UGent) moet zich in alle mogelijke bochten wringen om van het hoofddoekenverbod toch een schending van de vrijheid van godsdienst te maken, zoals bepaald in de Europese Rechten van de Mens. Het recht om een islamitische hoofddoek te dragen valt daar volgens haar onder. "Het gaat immers om het ‘onderhouden van de geboden en voorschriften’ van de Islam. Dat er binnen de Islam discussie bestaat over de vraag of je al dan niet verplicht bent om een hoofddoek te dragen, doet niet terzake. Wat telt, is de godsdienstige motivatie van degene die de hoofddoek draagt (of bv. van haar ouders)." Artikel 'De Islamitische hoofddoek en de mensenrechten'. Maar als er al binnen de islam discussie over bestaat, hoe kan men het dan een 'islamitische hoofddoek' noemen? En de sharia, moet die ook aanvaard worden omdat die gebaseerd is op een godsdienstige motivatie?

Het recht op onderwijs ontzegd?

De Standaard, 25.09.09: "Walter Nonneman, voorzitter van de Antwerpse associatie van Universiteit en Hogescholen, kantte zich bij de opening van het academiejaar in Antwerpen op donderdag 24 september '09 fel tegen het hoofddoekenverbod in de scholen van het gemeenschapsonderwijs in Antwerpen. ‘Daardoor wordt de moslima's het recht op onderwijs ontzegd', zei hij tijdens een vlammend betoog. Hij haalde daarbij fel uit naar ‘de onruststoker' Filip Dewinter van het Vlaams Belang... Hij vergeleek de moslima's die aan de schoolpoorten actie voeren voor het recht om een hoofddoek te dragen, met seculiere strijders voor vrouwenrechten. ‘De BOEH-vrouwen (van de beweging ‘Baas over eigen hoofd', red.) zijn even strijdvaardig en radicaal als onze Vlaamse feministes', aldus Nonneman. Hij riep op ‘deze moslima's te steunen in hun strijd voor vrouwenrechten in plaats van hen en de moslimgemeenschappen te vervreemden door een blind hoofddoekenverbod ingegeven door onredelijke schrik voor de islam'. Het hoofddoekenverbod ontneemt jonge allochtone meisjes het recht op onderwijs, zei Nonneman die oproept de discussie over het verbod te heropenen."

Laat ons inderdaad de discussie heropenen en, zoals de Marokkaanse abassadeur nu, en koning Hassan II al 20 jaar geleden zegde: het belangrijkste is naar school te gaan, met of zonder hoofddoek. Wie eist een hoofddoek te mogen dragen als het schoolreglement het dragen van eender welk religieus teken verbiedt, wordt het recht op onderwijs niet ontzegd, maar ontzegt zichzelf van onderwijs, als een koppige islamiste die haar 'godsdienstige motivatie' om een hoofddoek te dragen belangrijker vinden dan naar school te gaan Het is bovendien een volledige omkering van de werkelijke situatie te beweren dat de moslimgemeenschap daardoor zou vervreemden. Wat zegt directrice Karin Hermemans: "De hoofddoek is steeds meer een politiek symbool geworden, en niet religieus. Het is steeds meer de uiting van een groep mensen die zich afzetten tegen de rest van de samenleving." (DS 5.09.09). Zoals leerlingen van het Antwerps atheneum die een schoolreis naar Rome helemaal niet zagen zitten, 'omdat ze helemaal niet in de Westerse cultuur zijn geïnteresseerd'. Is het onredelijk om van dergelijke uitspraken schrik te krijgen? Is het onredelijk om schrik te krijgen, als de directrice verschillende keren op straat met de dood bedreigd werd, politiebewaking moest krijgen en protesterende moeders voor het atheneum van Hoboken een teken deden van 'onthoofden'. Economist Nonneman verwisselt oorzaak en gevolg. De directeur van het CGKR, dat jaagt op elke vermeende discriminatie, heeft het nochtans wel juist begrepen: "Ik had hetzelfde gedaan in haar plaats."

Al 15 jaar hoofddoekenverbod in Brusselse Gemeenschapsscholen

De nieuwe minister van begroting van het Brussels Gewest, Jean-Luc Van Raes (VLD) werd door La Libre Belgique geïnterviewd over het Brussels budget. (LLB 29.09.09). In de marge hiervan werd hem ook volgende vraag gesteld:
Zal de beslissing van het Vlaams Gemeenschapsonderwijs repercuties hebben op de Brusselse scholen?
Antwoord: Neen, geen enkele, want dit verbod bestaat sinds 1994 in het Nederlandstalig officiëel onderwijs in Brussel..

Deze beslissing heeft dus blijkbaar tot nu zonder enig protest stand gehouden. Zonder dat iemand meende dat hierdoor aan moslima's het recht op onderwijs wordt ontzegd. Vreemd toch dat een uitbreiding van het verbod op (zogenaamde?) religieuze tekens vandaag zoveel heibel en passie oproept.

Hoofddoek = trechter

Baas Over Eigen Hoofd! (BOEH!) spoorde leerlingen en sympathisanten van het Antwerps atheneum aan op 1 september een ludiek hoofddeksel op te zetten, 'als symbool voor de onzinnigheid van het hoofddoekenverbod'. Wie van BOEH zich zonder hoofddoek niet naakt voelde of de toorn van Allah durfde trotseren, droeg dus een piratenpetje, een trechter, een vergiet, een lampenkap en meer 'ludieks'. Daarmee gaven ze eigenlijk al zelf aan dat de hoofddoek geen 'religieus teken' is, gezien ze het zelf 'ludiek' door eender wat konden vervangen. Het dragen van hoofddoeken moet dus niet verboden worden omdat het een religieus teken is, maar gewoon verboden worden zoals andere onzinnige hoofddeksels: piratenpetjes, vergieten, lampenkappen en trechters.

Uitsmijter

Wat zegt Tessa Vermeiren, vroegere hoofdredactrice van Weekend Knack, - die toen het hoofddoekenverbod werd afgekondigd aan de Antwerpse stedelijke loketten, het Boeh!-platform steunde - hierover in De Morgen van 08.09.09 (toen bekend werd dat er op de athenea van Antwerpen en Hoboken samen zo'n 200 leerlingen sinds 1 september afwezig waren gebleven):
"Bij de tweede, derde generatie moslims in Vlaanderen, zijn er inderdaad steeds meer mannen en vooral jonge vrouwen, die zich in de eerste plaats definiëren als 'moslim' of 'moslima'. Die te allen prijze willen vasthouden aan uiterlijke symbolen. Het verbaast me niet, al verdriet het mij, dat die jonge vrouwen die universitaire studies deden, een academische loopbaan hebben of zelfs voor een grote werkgeversorganisatie werken, dat zien als het meest wezenlijke onderdeel van hun toch wel complexe identiteit....
Boeh! vraagt op dit moment financiële steun aan sympathisanten buiten de moslimgemeenschap om een juridische procedure te starten en het recht op het dragen van een hoofddoek op school af te dwingen. Ik vrees dat die meiden in hun passie en hun vurigheid, want ja, de meesten van hen zijn feministen mét een hoofddoek, niet beseffen dat hun actie gekaapt is door een fractie van hun gemeenschap die veel minder open is en een veel minder brede kijk op de wereld heeft dan zij. Ook zij zouden op dit moment al die jongelui die thuis zitten, terug naar school moeten sturen en tegen de vaders, de moeders en de imams durven zeggen dat deze gepolariseerde toestand niemand een stap vooruit helpt. Dat het meer deuren sluit dan er met veel geduld, idealisme en inzet ooit geopend zijn."
Artikel 'Waarom ik geen lampenkap op mijn hoofd zet'