Ruimtelijke planning blijft een aanfluiting van de democratie

Kan men zich inbeelden dat de Vlaamse regering weigert een decreet integraal te bekrachtigen, en er zelfs eigenmachtig delen uit schrapt? Dat soort praktijken is echter gangbaar bij ruimtelijke ordening. Na een hele procedure, inclusief openbaar onderzoek, en na definitieve goedkeuring van plannen door de gemeenteraad weigert de administratie dikwijls nog delen te bekrachtigen. Ze schrapt eigenmachtig democratisch tot stand gekomen beslissingen. Vandaag stonden weer drie dergelijke weigeringen in het Staatsblad. Een democratie onwaardig.

Ondanks voorafgaandelijk overleg met de provincie en het gewest over de (voor)ontwerpen van gemeentelijke structuur- en uitvoeringsplannen, en een aansluitende hele overlegprocedure worden bij de bekrachtiging nog steeds gemeentelijke keuzes geschrapt. Over een ontwerp van gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (RSP), dat mogelijk al door het ‘voorafgaandelijk overleg’ met de 'hogere overheden' is beknot, geeft daarna de Gecoro (Gemeentelijke Commissie voor Ruimtelijke Ordening) een advies. Daarna volgt een voorlopige goedkeuring door de gemeenteraad, en een openbaar onderzoek. Tijdens dit onderzoek brengt de bestendige deputatie een advies uit over de overeenstemming van het ontwerp van de gemeentelijke plannen met de provinciale, na raadpleging van de provinciale commissie voor ruimtelijke ordening. Ook de gemeenteraden van de aanpalende gemeenten in het Vlaamse Gewest en de provincieraden van de aanpalende provincies in het Vlaamse Gewest kunnen dan hun advies geven. Ook alle particulieren kunnen bezwaren of opmerkingen indienen. Na onderzoek van alle bezwaren, waarbij een motivatie moet gegeven worden waarom al of niet met bezwaren rekening wordt gehouden, wordt een plan door de gemeenteraad goedgekeurd. Een gelijkaardige procedure wordt doorlopen voor BPA’s en RUP’s.

Finaal: 'met blauw omrand'
Nadat deze hele procedure is doorlopen moet of de Bestendige Deputatie of de minister een dergelijk plan nog 'bekrachtigen'. Terwijl het in principe alleen zou mogen gaan om een formele goedkeuring, worden er op dat moment toch nog delen uit afgekeurd (‘met blauw omrand’ heet het meestal). De uitvoerende macht (provinciale deputatie, minister) schrapt dus op het einde nog delen van een plan dat door de wetgevende macht (gemeenteraad) en de burgers (via een openbaar onderzoek) werd goedgekeurd. Zie een eerder artikel van 29 dec. '07 hierover: 'Ruimtelijke planning: aanfluiting van de democratie'

Beperkte wijzingen mogelijk bij definitieve goedkeuring
Om te vermijden dat de gemeente bij de definitieve goedkeuring van een plan nog zaken zou veranderen die b.v. niet het voorwerp waren van het openbaar onderzoek, werd in het decreet RO (wijziging van 26 april 2000) de mogelijkheid om nog eender wat te wijzigen aan banden gelegd, wat de ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP) betreft. Toen werd bepaald (artikel 42, §6, tweede lid, artikel 45, §6, tweede lid, en artikel 49, §6, tweede lid, van het decreet van 18 mei 1999): "Bij de definitieve vaststelling van het plan kunnen ten opzichte van het voorlopig vastgestelde plan slechts wijzigingen worden aangebracht, die gebaseerd zijn op of voortvloeien uit de tijdens het openbaar onderzoek geformuleerde bezwaren en opmerkingen of de adviezen, uitgebracht door de aangeduide administraties en overheden, of het advies van de provinciale commissie voor ruimtelijke ordening.". (Stuk 252 (1999-2000) – Nr. 5).
Bij de grondige decreetswijziging in 2008 werd een zelfde beperking ingevoerd voor de ruimtelijke structuurplannen (RSP). Aan artikel 20 DRO werd daarvoor aan §9 een tweede lid toegevoegd: “Bij de definitieve vaststelling van het plan kunnen ten opzichte van het voorlopig vastgestelde plan slechts wijzigingen worden aangebracht die gebaseerd zijn op of voortvloeien uit de tijdens het openbaar onderzoek geformuleerde bezwaren en opmerkingen of de adviezen, ingewonnen op grond van een bij of krachtens dit decreet vastgestelde adviesverplichting.”. (Stuk 2011 (2008-2009) – Nr. 7)

Administratief machtsmisbruik
Waar de gemeente niet eender wat mag wijzigen na het openbaar onderzoek, mag de 'bekrachtigende' administratie dus eender wat schrappen als het haar niet bevalt. Wat een juridische formaliteit zou moeten zijn, de 'bekrachtiging' (zoals de regering de decreten die het Vlaams parlement goedkeurde zonder enige wijziging bekrachtigt: 'Het Vlaams Parlement heeft aangenomen en Wij, Regering, bekrachtigen hetgeen volgt'.. ), is dus in de ruimtelijke ordening een middel van de administratie om de democratische besluitvorming naast zich neer te leggen. Kan men zich inbeelden dat een regering eigenmachtig delen van een decreet weigert te bekrachtigen, en er delen uit schrapt? Dat kan dus wel in de ruimtelijke ordening. Eigenmachtig, zonder enige verantwoording te moeten afleggen. Er is tegen een dergelijke beslissing geen beroep mogelijk. De enige (theoretische) weg die de gemeenten tegen dergelijke ondemocratische praktijken vandaag open blijft is aankloppen bij de Raad van State. Maar dan zijn ze natuurlijk voor jaren vertrokken, en dus legt de gemeente zich machteloos neer bij deze beslissingen.

Courante praktijk
Uit de publicaties in het Belgisch Staatsblad blijkt de praktijk van het 'met blauw omrand' nog zeer courant. Vandaag, 24.07.09, stonden er weer drie in het Staatsblad.
Zoals we al eerder schreven, ademt tot vandaag de regelgeving over ruimtelijke ordening misprijzen uit voor de burger en machtsmisbruik van de overheid. De basis hiervan werd gelegd door communisten en hun sympatisanten tijdens en na WO II. Het is er ten gronde nog niet veel op verbeterd, zelfs na acht jaar bestuur door een ‘liberale’ minister van ruimtelijke ordening.

Voor wie een verzameling van de meeste weigeringen van de laatste maanden wil lezen, die staat HIER