Scheiding van kerk en staat?

Donderdag 2 april keurde de Kamer een resolutie goed met als titel: "Resolutie waarbij de regering wordt gevraagd de onaanvaardbare uitspraken van de paus tijdens zijn Afrikareis te veroordelen, alsook officieel protest aan te tekenen bij de Heilige Stoel". Een soort fatwah, oorspronkelijk ingediend door paars-groen, dat zich blijkbaar niet stoort aan het principe van de scheiding van kerk en staat? Een morele aanmatiging van de ayatollah's van het condoomgeloof die gefaald hebben om ook maar ergens in Afrika een effect van condooms op de epidemie aan te tonen, zoals epidemioloog Luc Bonneux stelt? Of, zoals De Morgen schrijft: een gelegenheid voor logebroeder Karel De Gucht, die nooit een geheim maakte van zijn militante vrijzinnigheid, om de paus publiekelijk de levieten te lezen? Mark Grammens rekent met die resolutie de Belgische Kamer niet meer bij de beschaafde mensen. In de Senaat wil paars-groen nu ook nog een tweede veroordeling bekomen. Een parlement om zeer, zeer diep beschaamd over te zijn.

Plots was paars-groen weer even springlevend. MR, VLD, PS, SP, Ecolo en Groen vroegen in eerste instantie in een ontwerp van resolutie aan de regering om de pauselijke nuntius op het matje te roepen. PS-kamerlid André Flahaut pleitte er zelfs voor om de ambassadeur bij de Heilige Stoel te laten terugroepen. Overleg binnen de meerderheid leverde uiteindelijk een afgezwakte tekst op, waar ook CD&V en CDH mee akkoord gingen. In de Senaat wordt de hele discussie nu nog eens overgedaan. Indienster van een eigen resolutie in de Senaat is Marleen Temmerman (SP), mede ondertekend door Christine Defraigne (MR), Patrik Vankrunkelsven (VLD), Olga Zriben (PS), Josy Dubié (Ecolo) en Freya Piryns (Groen). In de toelichting bij het voorstel van Senaatsresolutie wordt gesteld dat "de uitspraken van een religieuze wereldleider als zouden condooms de aidsepidemie stimuleren, bestempeld moeten worden als een misdaad tegen de menselijkheid". Waar vandaag blijkbaar de haat van 'papenvreters' nog toe in staat is: een uitspraak van iemand gelijkstellen met een misdaad tegen de menselijkheid... Alhoewel hij tot de MR behoort, heeft senaatsvoorzitter Armand De Decker in La Libre Belgique van maandag 6 april verklaard dat hij de motie van de Kamer betreurt. Hij meent dat het belangrijk is de scheiding van kerk en staat te eerbiedigen. ("Il est vraiment important de maintenir la séparation de l'Eglise et de l'Etat. Je trouve que c'est particulièrement dangereux que le temporel se mette à juger le spirituel. Je maintiens dès lors mon opposition à ce type de démarche."). Over een dergelijke motie in de Senaat meent hij op dinsdag 7 april in LLB dat deze hiervoor niet bevoegd is. ("Je dirais simplement qu'il n'est pas de notre compétence de juger un chef spirituel"). En in dezelfde LLB zegde CDH-fractieleider in de Senaat Françis Delpérée alvast op 8 april dat hij die resolutie niet zal goedkeuren, en dus vermoedelijk ook niet zijn hele fractie.

Het kon niet vlug genoeg gaan
De Kamer vroeg tijdens haar plenaire vergadering van 26 maart 2009 de spoedbehandeling van het voorstel van resolutie. Het voorstel werd besproken in de vergadering van de commissie Buitenlandse Zaken van 1 april 2009, er goedgekeurd op 2 april in de voormiddag, en al diezelfde dag 's namiddags in de plenaire vergadering besproken en goedgekeurd. Nathalie Muylle (CD&V) hierover: "Zelden heb ik een resolutie zo snel door het Parlement zien gaan als deze. Ik heb daarbij een dubbel gevoel. Gisteren heb ik hier deelgenomen aan een colloquium over de voedselproblematiek, dat werd georganiseerd door verschillende ngo's en waar een heel belangrijk rapport werd voorgesteld met betrekking tot de bestrijding van dit probleem. Niemand van de collega's was daar aanwezig, hoewel ze daar heel wat hadden kunnen opsteken. Eén zin trof mij gisteren in het bijzonder, namelijk dat honger en ondervoeding jaarlijks meer mensen doden dan aids, malaria en tuberculose samen."

De gedegen tussenkomst van Bart De Wever (N-VA):
In de plenaire vergadering zegde Bart De Wever waarom hij tegen die resolutie zou stemmen. Hierna enkele uittreksels uit zijn betoog, een nagenoeg volledige tekst van zijn tussenkomst staat onderaan dit artikel: "Mirari vos, het verwondert u misschien waarom deze resolutie zo dringend moet worden behandeld. Laten we echter blij zijn dat dit Parlement een gezonde zin voor prioriteiten kent. Quanta cura ons op sociaaleconomisch gebied ook overvallen, er wordt tijd gevonden voor deze toch zeer belangrijke kwestie. Op 1 april hebben wij in de commissie een debat gevoerd die dag waardig. De ergste passages zijn uit de tekst gehaald, maar ik blijf me afvragen waarom CD&V deze resolutie mee goedkeurt. Ik kan alleen maar vermoeden dat er een ruil is gebeurd: een afgezwakte tekst in ruil voor cohesie in de regering. Als realpolitiker kan ik dat begrijpen, maar laat ons eens kijken naar wat er allemaal in de tekst is blijven staan. Dat is niet niks. In de toelichting lees ik: "Abstinentie werkt niet, het condoom is het enige middel dat echt werkt". Dat verbaast mij. Ik dacht dat geen seks hebben de meest zekere weg was om geen seksueel overdraagbare ziekte te krijgen. Maar ik vergis me blijkbaar: de Belgische wereldlijke macht zegt dat, als men geen seks heeft, men nog altijd ziek kan worden. Om geen aids te krijgen, moet men seks hebben en nog wel met condoom... De kwaliteit van deze tekst is zonder meer erbarmelijk, zelfs voor het niveau van dit Parlement.....
Zeggen dat condoomgebruik contraproductief is, is een 'onverantwoorde en onaanvaardbare mening'. Als democraat zou men een kanttekening kunnen plaatsen bij het woord 'onaanvaardbaar'. Er is zoiets als de vrijheid van meningsuiting. Voor mij zijn er niet veel uitspraken onaanvaardbaar. De vrijheid van meningsuiting bestaat niet voor meningen die wij allemaal delen, maar net voor meningen die wij dom vinden. Men heeft het recht domme meningen te uiten.... Ik ben voor vrije meningsuiting, zelfs voor godsdienstvrijheid... Als je de uitspraken van de paus tegen een genuanceerde achtergrond bekijkt, dan lijken ze best aannemelijk. Buitenlandse regeringen hanteerden een heel voorzichtig discours tegen de paus, geen schuttingtaal. Die stijl en waardigheid heb ik in dit debat gemist....
En dat ik een contrast heb vastgesteld in stijl en waardigheid tussen het debat hier, waar sommigen in regelrechte scheldtirades vervallen, en in de buitenlandse pers. De minister van Buitenlandse Zaken heeft zich al bereid verklaard te protesteren tegen de uitspraken als het Parlement hem dat vraagt. In de regering zou hij dat niet klaar gekregen hebben. Dat is niet erg loyaal van hem. De resolutie ligt er dus door en voor minister De Gucht. Zelf zie ik alleen maar een continuïteit in de verklaringen van de katholieke kerk via haar hoogste gezagsdrager. De gretigheid waarmee bepaalde leden de paus aanvallen is strijdig met de zoektocht naar waarachtigheid.... Nu wordt er nogal goedkoop geschoten op de paus, die nochtans gewoon zijn mening geeft. Men doet dat omdat hij, volgens de resolutie, een staatshoofd en wereldlijk leider is. Hij is dat van een staat waar aids bij mijn weten geen groot probleem vormt... Als diegenen die deze resolutie steunen werkelijk de paus als godsdienstig leider willen kapittelen vanuit de wereldlijke macht, het Koninkrijk België, dan zegt dat iets over hun omgang met de scheiding van kerk en staat. Deze resolutie valt het fundament van de liberale burgerdemocratie aan. De kerk is vrij in geloofszaken en laat de staat vrij in bestuurszaken. Het heeft een hele 19de eeuw geduurd om de kerk daarvan te overtuigen, en nu bemoeit de kerk zich niet meer met het wereldlijk gezag. Is het nu werkelijk onze bedoeling om die grens opnieuw te overschrijden en ons vanuit het wereldlijk gezag te gaan bemoeien met wat er in de kerk wordt gezegd? Als die logica consequent wordt doorgetrokken, dan moeten we ook in alle moskeeën gaan luisteren wat daar allemaal over aids, homoseksualiteit en seksuele normen wordt verteld. Uit naam van de vrijheid wordt op die manier het totalitarisme opnieuw geïnstalleerd.... Leden van de CD&V, jullie gaan dat toch niet goedkeuren? Jullie lichaamstaal spreekt boekdelen, hopelijk zegt jullie stemgedrag straks niet het tegenovergestelde...."

Uit de tussenkomst van Francis Van den Eynde (Vlaams Belang):
... In deze resolutie wordt gevraagd om krachtdadig te reageren tegen elke staat of organisatie die in de toekomst het nut van condoomgebruik als preventie tegen aids in twijfel zou trekken. Dan zijn we toch echt aanbeland bij het totalitaire denken. Wanneer de twijfel verboden is, dan regeert het dogma: wij moeten blijkbaar geloven in het monotheïsme van het condoom als enige redmiddel... (Uitvoeriger citaat onderaan dit artikel)

Dedecker onthield zich
De motie werd met 95 stemmen voor en 18 stemmen tegen goedgekeurd. Er waren 7 onthoudingen. Onder de onthoudingen: mede-ondertekenaar van het ontwerp van resolutie Jean Marie Dedecker (LDD), die hierover in de Kamer verklaarde: "Hoewel ik het voorstel mee ondertekend heb, zal ik mij onthouden bij de stemming. Dat komt omdat de oorspronkelijke tekst volledig geamendeerd is en omdat enkele eminente sprekers mij ervan hebben overtuigd dat er altijd een scheiding moet bestaan tussen kerk en staat en dat er zoiets bestaat als vrije meningsuiting, zelfs als het de grootste idiotie betreft zoals in het geval van de paus." (Het had hem meer gesierd moest hij tegen gestemd hebben).

Het gaat om meer dan de vrije meningsuiting
In De Morgen van zaterdag 4 april hebben we recht op het kommentaar hierover van Walter Pauli: "Volgens Vaticaanse woordvoerder Federico Lombardi is in België de vrijheid van meningsuiting in het geding... En zo leidt het officiële Belgische protest tot een diplomatieke rel. En tot een buitenkans voor de Belgische minister van Buitenlandse Zaken om met veel ijver onze nationale instellingen te verdedigen. Men kan vermoeden dat dit voor Karel De Gucht, die nooit een geheim maakte van zijn militante vrijzinnigheid, zowat 'his finest hour' moet zijn: een volstrekt legitieme gelegenheid voor een logebroeder om de paus publiekelijk de levieten te lezen. Legitiem, omdat de veroordeling van de pauselijke uitspraken niet werd gestemd door een paarse, zogenaamd 'antikatholieke' meerderheid, maar door een regering met christendemocraten. Met als premier CD&V'er Herman Van Rompuy, auteur van boeken als 'Het christendom: een moderne gedachte'. En dus zal het gros van de publieke opinie, zelfs het zogenaamd 'katholieke' deel, niet veel moeite hebben om De Gucht te volgen in zijn heldere waarheid: dat er geen sprake is van inperking van de vrije mening. In alle media hebben katholieke opiniemakers de paus mogen en kunnen verdedigen. Maar als een parlement mag vinden dat een imam in zijn moskee geen haat mag preken tegen het zondige Westen, waarom zou dat parlement dan niet mogen protesteren tegen een paus die miljoenen Afrikanen een gedrag aanpraat dat hen, en zelfs hun kinderen, de dood in jaagt?"

Volgens de versie van De Standaard (03.04.09) heeft Federico Lombardi niet gezegd dat de vrijheid van meningsuiting in het geding was, maar dat hij 'met verstomming geslagen was': "Het zou ongezien zijn dat een land een formeel protest uit tegen uitlatingen van de kerkvorst. In elk democratisch land lijkt de vrijheid van de Heilige Vader en van de katholieke kerk om zijn eigen standpunt te uiten omtrent de menselijke persoon en zijn morele verantwoordelijkheid een verworvenheid."

Mark Grammens rekent de Belgische Kamer, door het aannemen van die resolutie, niet meer tot de beschaafde mensen, want ieder beschaafd mens moet de paus zijn recht op vrije meningsuiting gunnen en erkennen dat, hoewel velen er anders over denken, er toch ook velen in de wereld zijn die over de bestrijding van aids denken zoals hij. (**)

Maar het gaat echter om veel meer dan het recht op, of om de inperking van de vrije mening, en al helemaal niet om een 'legitieme gelegenheid om de paus de levieten te lezen'. De scheiding van kerk en staat is grondig geschonden. Heel de politieke wereld zou op zijn kop staan moesten de bisschoppen vandaag vanop de preekstoel nog verkondigen voor welke partij de gelovigen wel of niet mogen stemmen. Maar het omgekeerde is blijkbaar nog steeds mogelijk: een politieke meerderheid die een standpunt van de paus verkettert. En dat bovendien doet op basis van een wel erg eenzijdige, om niet te zeggen bewust verkeerde lezing van zijn uitspraken. Volgens Pauli mag het parlement protesteren "tegen een paus die miljoenen Afrikanen een gedrag aanpraat dat hen, en zelfs hun kinderen, de dood in jaagt". Epidemioloog Luc Bonneux stelt daar tegenover (*): "Terwijl de morele aanmatiging van de ayatollah's van het condoomgeloof die van de Paus doet verbleken, hebben zij gefaald om ook maar ergens in Afrika een effect van condooms op de epidemie aan te tonen..."

Scheiding van kerk en staat
De veroordeling wordt niet 'legitiem' omdat ook 'de christendemocraten' ze goedkeurden. Deze zijn blijkbaar tot zeer grote toegevingen te bewegen, als hun plaats in de regering maar veilig kan gesteld worden. Blijkbaar is Schouppe nog niet ver genoeg gevorderd in de inhaalbeweging na acht jaar oppositie om CD&V-getrouwen te benoemen, en staan er in zijn 'Atoma-schriftje' nog te veel namen van te benoemen kandidaten. Liever de paus een veeg uit de pan geven dan benoemingen op het spel te zetten. Liever de scheiding van kerk en staat met voeten treden dan problemen te krijgen met de coalitiepartners. Men kan zicht toch alleen maar de vraag stellen: wat krijgen de 'christendemocraten' hiervoor als beloning van hun coalitiepartners?

Zeer verschillende verenigingen, zoals de Unie Vrijzinnige Verenigingen of Kif Kif, om maar die te noemen, verdedigen de scheiding van kerk en staat (zie hieronder ***). "De scheiding tussen kerk en staat vormt een essentieel politiek-filosofisch principe om een pluralistische samenleving op uit te bouwen. Dit principe garandeert dat de politiek niet door één levensbeschouwing ingepalmd wordt en, omgekeerd, dat de politiek zich inhoudelijk niet kan bemoeien met levensbeschouwelijke kwesties. Enerzijds mag de politieke overheid geen uitspraak doen over de waarde en waarheid van een levensbeschouwing, anderzijds moet het politiek beleid gelegitimeerd worden los van de terminologie van één welbepaalde levensbeschouwing." (Patrick Loobuyck, filosoof aan de Ugent).
Met deze resolutie tegen de paus wordt de scheiding tussen kerk en staat ernstig geweld aangedaan. Wat de paus ook mag gezegd hebben, het is niet aan het parlement om hem hierover te kapittelen.

Het parlement moet geen moties opstellen, maar de regering controleren
Niet alleen gaat het parlement zijn boekje ver te buiten met een dergelijke resolutie, maar bovendien heeft ze nergens resoluties over te maken. Het is hier al eerder geschreven, dat het in onze parlementen al zo erg is dat ze moties stemmen om de regering te vragen maatregelen te nemen, terwijl het parlement zélf de taak heeft om de regels te maken. Het is onzin dat een Parlement, dit is de wetgevende macht, aan de regering, dit is de uitvoerende macht, vraagt om werk van iets te maken. Parlementen moeten - naast het feit dat ze de regering moeten controleren - geen resoluties goedkeuren maar wetten en decreten, en bij voorkeur codificeren, d.w.z. de regels integreren in een coherent wetboek. In plaats van de paus de wacht aan te zeggen, zou het parlement beter zorgen voor een begroting in evenwicht. Die zou er volgens eerste minister van Rompuy pas komen in 2015. Dat zijn pas onaanvaardbare uitspraken... waar zelfs onze kinderen nog voor zullen moeten opdraaien.

Voor de voetnoten en Links naar verschillende teksten en parlementaire documenten: HIER aanklikken