Franse taalstrijd in Quebec, inspiratie voor Vlaanderen?

De provincie Quebec voert een zeer actieve politiek ten gunste van het Frans. Bedrijven die hardnekkig blijven de taalwetten overtreden kunnen tot 7.000 Canadese dollar boete (ca. 4.650 euro) krijgen. Menu- en wijnkaarten moeten altijd (ook) in het Frans beschikbaar zijn, reclame aan bushaltes en in het openbaar vervoer mogen uitsluitend in het Frans. Op een markt mogen er wel Engelse bordjes, als de tekst maar veel kleiner is dan de Franse. Kan Quebec een Vlaamse politiek inspireren bij de 'interregionale' onderhandelingen?

Als Maingain & Co weer eens rechten voor Franstaligen opeisen in Vlaanderen, leest men soms als reactie dat iemand verwijst naar Quebec, waar de Franstaligen op hun rechten staan, juist zoals de Vlamingen hier. Is de verwijzing naar de taalpolitiek van Quebec een degelijke repliek op de eisen van Maingain &Co, in de zin van: 'zie maar wat er daar gebeurt en wat u voor de Franstaligen daar goed vindt, dat is niets meer dan wat de Vlamingen hier vragen.' Zo ongeveer mag men toch die verwijzing verstaan? Is de situatie vergelijkbaar? Kan men er inspiratie uit putten voor een taalpolitiek in Vlaanderen? Naar aanleiding van de Top van de Francofonie volgende maand in Quebec, en de nakende Belgische 'interregionale' onderhandelingen, bekijken we nader de politiek van verfransing ('la francisation') van deze Canadese provincie. Van 17 tot 19 oktober 2008 gaat in de stad Quebec de 'XIIe Sommet de la Francophonie' door, waar ook de Belgische eerste minister aan deelneemt. Deze tweejaarlijkse conferentie brengt de staatshoofden en regeringsleiders samen van de 55 staten die aangesloten zijn bij de 'Organisation internationale de la Francophonie' (OIF). 'Le Sommet de la Francophonie' heet voluit 'Conférence des chefs d’État et de gouvernement des pays ayant le français en partage'. Het heet het hoogste orgaan van de francofonie te zijn.

De 10 provincies van Canada zijn deelstaten van de Canadese federatie, met eigen regeringen en parlementen, die zich 'assemblée nationale' noemen. De provincie Quebec, met een hoofdstad met dezelfde naam, heeft omgeveer 7,7 miljoen inwoners. Bij de laatste volkstelling in 2006 gaven 20,4% aan dat hun moedertaal het Engels is. Toch is Frans er, volgens de regering, "de enige officiële administratieve taal". Quebec presenteert zich graag als "een Franstalige gemeenschap, waar het Frans de gebruikelijke taal is op het werk, op school en in de handel". ("Le Québec est une société francophone; le français y est la langue de l’État et la langue habituelle du travail, de l’enseignement, des communications et du commerce"). Of zoals de 'Charte de la langue française' het beschrijft is het Frans de onderscheidende taal van een voornamelijk Franstalig volk, dat de bevolking van Quebec de mogelijkheid geeft zijn identiteit uit te drukken. ("Le français, langue distinctive d'un peuple majoritairement francophone, la langue française permet au peuple québécois d'exprimer son identité"). (Uittreksels uit het charter in een van de noten onder het artikel: 'la Charte de la langue française'). Maar is dat wel zo in de praktijk?

De 'Charte de la langue française'
Quebec, een Franstalige provincie, met naar eigen zeggen het Frans als enige officiële administratieve taal. Alhoewel.. Dat moet men wel met een grote korrel zout nemen... Er zijn heel veel uitzonderingen op die 'société francophone'. De wetten worden in het Frans en het Engels gepubliceerd, het gerecht werkt ook in het Engels, onderwijs, gezondheidszorg, kan en bestaat ook allemaal in het Engels. (Zie de voetnoot: 'De rechten van de Engelstaligen'. Behalve voor het onderwijs heb ik niet verder nagegaan onder welke voorwaarden men bij het gerecht en andere instanties ook in het Engels terecht kan). De overheid in Quebec doet er wel alles aan om het gebruik van het Frans te bevorderen, erover te waken dat het Frans de gebruikelijke taal is of wordt op het werk, in de communicatie, de handel en de zakenwereld in het algemeen, en in de administratie van de bedrijven. Binnen de 'Direction de la francisation' is er hiervoor een waakhond aangesteld: het 'Office Québécois de la langue française' (hierna 'Office' genoemd). Dit heeft een personeelskader van 252 medewerkers en een budget van 18,8 miljoen Canadese dollar. Het 'Office' heeft ondermeer als opdracht de 'Charte de la langue française' te doen eerbiedigen en klachten te behandelen bij het niet eerbiedigen van dat charter. 'Charter' klinkt wellicht vriendelijker dan 'wet', maar dat charter is niets anders dan een wet, met boetes bij niet naleving. Lees HIER verder op Nieuw Pierke